Odpowiedź prawnika: Czy można zwolnić pracownicę, która uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury?
2.12.2011
Instytucja tzw. wcześniejszej emerytury jest regulowana przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej u.e.r.). Zgodnie z art. 46 ust. 1 u.e.r. prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje na warunkach określonych w ustawie osobom ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS-u, na dochody budżetu państwa oraz warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r. Dla uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury konieczne jest także w przypadku kobiet osiągnięcie wieku 55 lat oraz posiadanie co do zasady co najmniej 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.
Kwestię wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę w przypadku uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury rozstrzyga art. 39 Kodeksu pracy (dalej k.p.), który stanowi, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Jak wynika wprost z brzmienia wskazanego powyżej przepisu ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę przysługuje na cztery lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracownika. Jednocześnie należy wskazać, że pojęcie „wiek emerytalny” jest pojęciem prawnym, określonym przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 27 pkt 1 u.e.r. wiek emerytalny został określony na poziomie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Tym samym ochronę, o której mowa w art. 39 k.p., należy liczyć wstecz właśnie od tego wieku. Należy zatem wskazać, iż pracownica jest objęta ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę począwszy od osiągnięcia wieku 56 lat. Bez znaczenia dla przysługiwania tej ochrony pozostaje fakt nabycia uprawnienia do tzw. wcześniejszej emerytury. Powyższy pogląd znalazł potwierdzenie także w orzecznictwie. Wydaje się zasadnym odesłanie w tym miejscu do wyroku Sądu Najwyższego, w uzasadnieniu którego Sąd stwierdził:
Pojęcie wieku emerytalnego jest ustawową kategorią prawa ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że ustawodawca określa w tym dziale prawa wiek emerytalny, którego granice -de lege lata -są uwarunkowane nie tylko kategorią płci, ale również rodzajami zatrudnienia, które uprawniają wykonujących je pracowników do skorzystania z uprawnień emerytalnych w obniżonym wieku emerytalnym, uznanym przez ustawodawcę za normalny wiek emerytalny dla ściśle określonych kategorii zatrudnienia. W obowiązującym stanie prawnym ustawowym wiekiem emerytalnym jest wiek uprawniający do przejścia na emeryturę na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa ta określa jednolity wiek emerytalny w zależności od płci pracownika wynoszący dla kobiety 60, a dla mężczyzny 65 lat. Równocześnie przejściowo utrzymuje ona (w art. 29-46) możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę przez ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy spełnią warunki wymagane do nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych do dnia 31 grudnia 2008 r., przed osiągnięciem tzw. powszechnego wieku emerytalnego. (…) Zestawiając powołane wyżej przepisy art. 27 i 29 wskazać należy, że jedynie ten pierwszy w swojej treści definiuje pojęcie „wiek emerytalny”; przepis ten określa go dla kobiet jako wynoszący co najmniej 60 lat. Z kolei art. 29 jedynie na zasadzie wyjątku stwarza dla wskazanej wyżej grupy ubezpieczonych uprawnienie przejścia na emeryturę pomimo nieosiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 27, w przypadku kobiet -po osiągnięciu wieku 55 lat (Wyrok Sądu Najwyższego -Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 16 lipca 2008 r. I PK 11/2008, OSNP 2009/23-24 poz. 314. )
