Odpowiedź prawnika: Zwrot towaru
Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego obie strony są przedsiębiorcami (profesjonalistami). Odnośnie kwestii związanych z terminowością zapłaty i konsekwencjami jakie odnoszą się do nabywcy towaru zastosowanie znajdą przepisy ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
Jeżeli strony w umowie przewidziały termin zapłaty za towar dłuższy niż 30 dni, wierzyciel (Pan) może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego (wydanie towaru) i doręczeniu dłużnikowi faktury (została wydana) lub rachunku do dnia zapłaty.
Jeżeli jednak termin zapłaty nie został określony w umowie (co jest bardziej prawdopodobne), wierzycielowi (Panu), bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu świadczenia niepieniężnego (wydania towaru) do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważa się dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze (np. kontrahent “A” zapłaci do maja br) lub rachunku.
Jeżeli jednak dłużnik, w terminie określonym w umowie albo wezwaniu nie dokona zapłaty na rzecz wierzyciela, który spełnił określone w umowie świadczenie niepieniężne, wierzycielowi przysługują, bez odrębnego wezwania, odsetki w wysokości odsetek za zwłokę, określanej na podstawie Ordynacji podatkowej, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty.
Dłużnik (kontrahent), który towar odebrał wraz z fakturą będzie zobowiązany do zapłaty odsetek bądź ustawowych bądź umownych oraz naprawienia wynikłej z tego szkody.
Powstaje pytanie czy dłużnik może dokonać zwrotu towaru po bliżej nieokreślonym czasie zamiast uregulować należność?
W Pana przypadku doszło do zawarcia umowy wzajemnej.
Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich (wydanie towaru) ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej (zapłata). Świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia. Jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.
W Pana przypadku doszło do wydania towaru bez jednoczesnej zapłaty. Zatem nie skorzystał Pan z uprawnienia do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenie. Co więcej ze stosunków między kontrahentami mogła wynikać umowa, że to właśnie Pan jest zobowiązany do wcześniejszego świadczenia.
Jeżeli Pański kontrahent dopuszczał się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, Pan mógł wyznaczyć mu odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu odstąpi od umowy. Do takiej sytuacji jednak nie doszło.
Trzeba zaznaczyć, że Pan nie jest zobowiązany do przyjęcia towaru. Bowiem dłużnik jeśli ponosi winę za niewykonanie zobowiązania nie ma prawa do odstępowania od umowy z tego tylko powodu, że nie jest w stanie uregulować płatności za spełnione świadczenie wzajemne. Takie postępowanie byłoby dopuszczalne, gdyby się Pan na takie postępowanie zgodził lub umowa między kontrahentami takie uregulowania przewidywała.
Kodeks cywilny stanowi, że jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe (zapłata za wydany towar) wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana (kontrahent), druga strona (Pan) może, według swego wyboru, albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła (towar), lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
Jeżeli jednak jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe (zapłata za towar) wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi (siła wyższa - doszło do pożaru majątku dłużnika), strona, która miała to świadczenie spełnić (kontrahent), nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Tylko w tym konkretnym przypadku dłużnik może zwrócić towar po zaistnieniu tych przesłanek. Nie ma tutaj ograniczenia żadnym terminem. Dłużnik powinien wykazać, udowodnić, że nie ponosi winy za niemożliwość spełnienia świadczenia w postaci zapłaty za wydany towar.
