29.11.2019
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 7 listopada 2019 r. wydał wyrok w sprawach połączonych od C-349/18 do C-351/18 - Kanyeba, Nijs i Dedroog. Wskazał w nim, że wchodząc bez biletu na pokład pociągu, pasażer zawiera umowę z przewoźnikiem. Tak jest w wypadku wolnego dostępu do pociągu.
Czego dotyczyła sprawa?
Państwowa spółka kolei belgijskich (NMBS) na podstawie ogólnych warunków przewozu nakłada karę na pasażerów, którzy odbywają przejazd bez ważnego biletu.
W momencie wystąpienia okoliczności faktycznych będących przedmiotem postępowania głównego, zaoferowano każdej z tych osób możliwość uregulowania jej sytuacji poprzez natychmiastowe uiszczenie ceny tytułem opłaty za przejazd, powiększonej o tak zwaną „taryfę pokładową” lub, w ciągu 14 dni od stwierdzenia naruszenia, zryczałtowaną kwotę 75 EUR.
Po upływie tego 14 dniowego terminu pozostawała możliwość zapłacenia ryczałtu w wysokości 225 EUR.
W opisywanej sprawie trzech ukaranych pasażerów nie skorzystało z żadnej z tych możliwości. W związku z tym NMBS wniosła do Vredegerecht te Antwerpen (sędziego pokoju w Antwerpii, Belgia) o zasądzenie od nich, odpowiednio, zapłaty kwot w wysokości 880,20 EUR, 1103,90 EUR i 2394 EUR.
W ramach swoich żądań NMBS podkreślił, że stosunki prawne między nią a każdym z pozwanych w postępowaniu głównym nie mają charakteru umownego, lecz regulacyjny, ponieważ nie nabyli oni biletu na przewóz.
Sędzia pokoju w Antwerpii zastanawiał się nad charakterem stosunku prawnego łączącego NMBS i pasażerów nieposiadających ważnego biletu. W tym względzie pojawiła się kwestia, czy przepis prawa Unii dotyczący praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym należy interpretować w ten sposób, że sytuacja, kiedy pasażer wsiada do pociągu w celu odbycia podróży bez posiadania biletu, wchodzi w zakres pojęcia „umowy przewozu” w rozumieniu tego przepisu (artykuł 3 pkt 8 rozporządzenia (WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym, Dz.U. 2007, L 315, s. 14).
Ponadto w wypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, ustalić należało, w świetle dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, czy sąd, który ustali nieuczciwy charakter postanowienia przewidującego nałożenie kary przewidzianego w umowie zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, może zmniejszyć kwotę nałożonej kary (artykuł 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz.U. 1993, L 95, s. 29).
Ocena TSUE
Trybunał Sprawiedliwości w wydanym wyroku zauważył przede wszystkim, że z jednej strony umożliwiając swobodny dostęp do swojego pociągu, a z drugiej strony wchodząc na pokład tego pociągu, zarówno przedsiębiorstwo kolejowe jak i pasażer wyrażają zgodną wolę wstąpienia w stosunek umowny.
Odnośnie do kwestii, czy posiadanie biletu przez pasażera jest zasadniczym elementem pozwalającym uznać, że istnieje „umowa przewozu”, Trybunał zauważył, że bilet na przewóz jest jedynie instrumentem stanowiącym materialny wyraz umowy przewozu. Pojęcie „umowy przewozu” jest niezależne od posiadania przez pasażera biletu oraz obejmuje ono zatem sytuację, w której pasażer wsiada do swobodnie dostępnego pociągu w celu odbycia podróży bez nabycia biletu.
W wypadku braku przepisów w tym zakresie w rozporządzeniu nr 1371/2007 taka wykładnia pozostaje bez uszczerbku dla ważności tej umowy lub konsekwencji, jakie mogą wynikać z niewypełnienia zobowiązań umownych przez jedną ze stron, które nadal podlegają właściwemu prawu krajowemu.
Jeśli chodzi o uprawnienia sądu do złagodzenia klauzuli dotyczącej kary, którą w danym przypadku uznano za nieuczciwą, TSUE stwierdził, że stanowi ona część ogólnych warunków przewozu NMBS, w odniesieniu do których sąd ten uściśla, że „są one uważane za mające ogólne zastosowanie ze względu na ich charakter regulacyjny” i że zostały „opublikowane w dzienniku urzędowym państwa”.
Klauzule umowne odzwierciedlające w szczególności bezwzględnie obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze nie podlegają przepisom tej dyrektywy.
Niemniej jednak to wyłączenie z zakresu stosowania dyrektywy zakłada, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze, warunek umowny musi odzwierciedlać przepis ustawowy lub wykonawczy, a po drugie, przepis ten musi mieć charakter bezwzględnie wiążący. Sprawdzenie, czy przesłanki te są spełnione, należy do kompetencji sądu krajowego.
Jeśli, zdaniem sądu krajowego, przesłanki te nie zostały spełnione i w wypadku, gdy stwierdzi on, że klauzula umowna przewidująca nałożenie kary wchodzi w zakres stosowania dyrektywy, TSUE przypomniał, że nie może on zmniejszyć wysokości kary, którą uznał za nadmierną i nie może również zastąpić tej klauzuli, na podstawie przepisu prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, lecz powinien co do zasady pominąć jej zastosowanie, chyba że dana umowa nie może nadal istnieć w przypadku usunięcia nieuczciwego warunku, a rozwiązanie umowy jako całości naraża konsumenta na szczególnie szkodliwe skutki.
Potrzebujesz porady prawnej?
Oznaczanie treści reklamowych przez influencerów w mediach społecznościowych
Rekomendacje Prezesa UOKiK Promujesz telefon w zamian za zniżkę na produkty tej marki? Reklamujesz swoje książki lub testujesz kosmetyki otrzymane w paczce PR? Jesteś influencerem? Czy wiesz, jak prawidłowo oznaczyć wymienione treści? Przeczytaj tezy z rekomendacji Prezesa UOKiK. Rekomendacje (...)
Jazda bez biletów się nie opłaca
Krajowy Rejestr Długów przygotował raport dotyczący Polaków jeżdżących bez biletów. Wynika z niego, że wiele osób nie kasuje biletów (rocznie wystawianych jest ok. 900 000 mandatów). Z tytułu kar za przejazd bez biletu uzyskano ponad 173,8 mln zł. Z (...)
Kodeks cywilny, regulujący umowę przewozu, ogranicza przewóz do przewozu rozumianego jako usługa świadczona przez przewoźnika, tj. przedsiębiorstwo transportowe wykonujące działalność przewozową w sposób stały i zarobkowy. Konstrukcja umowy przewozu w kodeksie (...)
Gdy przedsiębiorca zawiera umowę o dzieło z osobą prywatną...
Jakie umowy o dzieło są uregulowane w sposób szczególny? Do części umów o dzieło, wyróżnionych zarówno od strony podmiotowej, jak i przedmiotowej, znajdą zastosowanie modyfikacje wynikające z odpowiedniego stosowania przepisów o sprzedaży (...)
Jesteś niezadowolony z wykupionej wycieczki? Dowiedz się czego możesz żądać od biura podróży.
Planując wakacyjny wyjazd, niezależnie od tego czy spędzamy wakacje w kraju czy za granicą, mamy określone wyobrażenia i oczekiwania. Chcemy wykorzystać zasłużony urlop na długo wyczekiwany odpoczynek, który pozwoli na zregenerowanie sił oraz oderwie nasze myśli od pracy i problemów (...)
Wiele osób spędza swój urlop za granicą korzystając z ofert biur podróży lub organizując wyjazd i pobyt we własnym zakresie. W obu wypadkach warto rozważyć wykupienie odpowiedniego ubezpieczenia, które pomoże nam zabezpieczyć się w sytuacjach choroby, wypadku, kradzieży (...)
Imprezy TurystycznePrzepisy prawne dotyczące usług turystycznych w całej Europie ujednolicone są Dyrektywą 90/314/WE w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek Konsument wykupując imprezę turystyczną w biurze podróży za granicą ma takie same prawa jak ten, który (...)
Koniec systemu viaTOLL. Od 1 października tylko e-TOLL
Od 1 października jedynym systemem umożliwiającym wnoszenie opłaty elektronicznej za przejazd po drogach płatnych w Polsce będzie system e-TOLL. W e-TOLL zapłacisz zarówno za przejazd po drogach krajowych, jak i po autostradach zarządzanych przez GDDKiA. Dla firm transportowych (...)
Na jaką pomoc społeczną można liczyć?
Jakie są kryteria przyznawania świadczeń z pomocy społecznej? Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: ubóstwa; sieroctwa; bezdomności; bezrobocia; niepełnosprawności; długotrwałej lub ciężkiej choroby; przemocy w rodzinie; potrzeby ochrony (...)
Kary za jazdę bez biletu w Poznaniu będą zróżnicowane
Miasto Poznań dobrowolnie zróżnicuje wysokość kar za jazdę bez biletu oraz dokumentu uprawniającego do ulgi - to efekt postępowania przeprowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów W marcu bieżącego roku, w toku postępowania, UOKiK przeanalizował uchwały (...)
Jeden bilet kolejowy w podróży z przesiadkami...
Od 11 września 2017 r. funkcjonuje już Pakiet Podróżnika, który jest nową propozycją PKP Intercity, PolRegio, PKP SKM. Daje on możliwość zakupu biletów na kilka przejazdów, w jednej kasie, na wspólnym blankiecie i przy najlepszej cenie. Koleją z Pakietem (...)
Odszkodowanie od przewoźnika lotniczego za odwołanie/opóźnienie lotu
Regulacja dotycząca odpowiedzialności przewoźnika lotniczego w zakresie odszkodowania została zawarta zarówno w przepisach prawa polskiego, jak i prawa unii europejskiej. Jednym z najważniejszym aktów prawnych unijnych, regulujących dochodzenie odszkodowania od przewoźnika lotniczego (...)
Sprzedaż zdalna w przepisach UE
Sprzedaż na odległość i sprzedaż poza lokalem przedsiębiorstwa w UE Poniżej przedstawiono informacje dotyczące wyłącznie sprzedaży towarów i usług konsumentowi końcowemu, a nie innym przedsiębiorstwom. Sprzedaż na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa może okazać się (...)
Warunki techniczne jakie musi spełniać projekt budowlany
Pozwolenie na budowę Aby uzyskać pozwolenie na budowę konieczne jest złożenie wniosku o pozwolenie na budowę. Składa się go do organu architektonieczno-budowlanego, którym jest starostwo powiatowe lub gmina. Wniosek powinien zawierać następujące dokumenty: akt (...)
Nie zdążysz kupić biletu? MPK może Cię ukarać, ale Ty nie możesz ugryźć kontrolera
Nie zapłacę ani grosza MPK – mówi studentka Ania. Odwołam się, gdzie będzie potrzeba, nie czuję się winna! To może przydarzyć się Tobie! Pani Ania studiuje w jednym z większych polskich miast. Ostatnio wsiadła do autobusu i chciała kupić bilet w automacie, gdyż skończył (...)
UOKIK bada umowy klubów fitness, pływalni i szkół tańca. Są nieprawidłowości
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta przygotował listę najczęściej łamanych przepisów i radzi, na co zwrócić uwagę, zawierając umowę z przedsiębiorcami organizującymi czas wolny. Usługi czasu wolnego to m.in. fitness kluby, szkoły tańca, parki wodne, stacje narciarskie, imprezy masowe. (...)
Jakie masz prawa w przypadku doręczenia uszkodzonej przesyłki? - opinia prawna
Stan faktyczny:Zakupiłam przez internet towar - porcelanę. Po otworzeniu przesyłki okazało się towar znajdujący się w paczce jest zniszczony - potłuczona porcelana . Towar był zapakowany w zwykły karton bez odpowiednich zabezpieczeń, porcelana była jedynie owinięta gazetami, a na kopercie (...)
Pociąg się spóźnił? Zobacz, jak odzyskać pieniądze
W związku z trudnymi warunkami atmosferycznymi PKP Intercity wprowadziło uproszczoną procedurę rozpatrywania reklamacji dla pasażerów z opóźnionych składów. Dodatkowo podróżni, którzy kupili bilet w przedsprzedaży i chcą zrezygnować z przejazdów pociągami PKP Intercity, mogą dokonać (...)
Wyjazd zagraniczny - o czym warto pamiętać?
O czym należy pamiętać, podpisując umowę z biurem podróży? Jeśli wybierasz się w podróż z organizatorem wycieczki lub korzystasz z jakichś usług turystycznych, sprawdź dokładnie podpisywaną umowę, zwracając uwagę szczególnie na postanowienia, jakie często kwestionuje (...)
Jak współwłaściciele mogą korzystać ze wspólnej nieruchomości?
Od czego zależy sposób korzystania z rzeczy wspólnej przez współwłaścicieli? Ustawową regulację sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, w tym także ze wspólnej nieruchomości zawiera art. 206 k.c., który stanowi, że „Każdy ze współwłaścicieli (...)
