Jak powinny wyglądać cmentarze i groby?

Czego dotyczą nowe przepisy?

5 kwietnia 2008 r. wchodzi w życie rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków. Określa ono:

• wymagania, jakie muszą spełniać cmentarze i usytuowanie terenu cmentarza; 

• sposób ustalania powierzchni cmentarza; 

• rodzaj powierzchni grzebalnych i wymagania, jakim musi odpowiadać ich zagospodarowanie; 

• wymagania, jakim muszą odpowiadać groby oraz inne miejsca pochówku zwłok i szczątków. 

Jak powinny wyglądać cmentarze?

Wedle nowych przepisów cmentarze należy projektować i utrzymywać jako tereny o założeniu parkowym. Usytuowanie terenu cmentarza powinno wykluczać możliwość wywierania szkodliwego wpływu na otoczenie, w szczególności powinno spełniać wymagania wskazane w przepisach określających, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze.

Ogrodzenie terenu cmentarza powinno być wykonane z trwałego materiału. Wysokość ogrodzenia nie powinna być niższa niż 1,5 m.

Powierzchnię grzebalną stanowią miejsca przeznaczone:

• na groby ziemne i murowane; 

• do składania zwłok i szczątków w katakumbach i kolumbariach. 

Przy obliczaniu powierzchni cmentarza należy uwzględnić powierzchnię grzebalną oraz: 

• powierzchnię zieleni o charakterze izolacyjnym i dekoracyjnym, w szczególności trawniki, żywopłoty, krzewy i drzewa; 

• drogi i ciągi piesze lub pieszo-jezdne; 

• place i miejsca postojowe, jeżeli nie zostały zapewnione poza terenem cmentarza; 

• miejsca przeznaczone na gromadzenie odpadów, umożliwiające ich selektywną zbiórkę; 

• punkty czerpalne wody; 

• teren niezbędny pod kostnicę lub dom przedpogrzebowy, którego wielkość i funkcje są uzależnione od potrzeb lokalnych; 

• ogólnodostępne ustępy, jeżeli nie zostały zapewnione poza terenem cmentarza, w jego bliskim sąsiedztwie. 

W uzasadnionych lokalnymi potrzebami przypadkach, obliczając powierzchnię cmentarza, należy uwzględnić również: 

• kaplicę; 

• zaplecze administracyjno-gospodarcze. 

Przy obliczaniu powierzchni grzebalnej cmentarza należy uwzględnić:

1. przewidywaną przeciętną roczną liczbę pochówków na tym cmentarzu; 

2. częstotliwość przedłużania okresu, po którym możliwe jest ponowne użycie grobu, o dalsze okresy dwudziestoletnie, w stosunku do przewidywanej liczby poszczególnych rodzajów grobów oraz powierzchni przez nie zajmowanej;

3. następujące wymagania: 

•  

  • Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. 

  • Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione. 

  • Powyższe wymogi nie mają zastosowania do chowania zwłok w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok.

  • Dozwolone są umowy, przedłużające termin, przed upływem którego nie wolno użyć grobu do ponownego pochowania. 

  • Niezależnie od powyższych zasad jest wzbronione użycie do ponownego pochowania grobów, mających wartość pamiątek historycznych (ze względu na swą dawność lub osoby, które są w nich pochowane, lub zdarzenia, z którymi mają związek) albo wartość artystyczną. 

  • W istniejących grobach murowanych dopuszcza się chowanie zwłok osób zmarłych w ciągu 20 lat po wydaniu decyzji o zamknięciu cmentarza. Użycie terenu cmentarnego na inny cel jest dopuszczalne pod warunkiem zachowania znajdujących się na jego terenie zabytków, które mogą być przeniesione w inne miejsce po uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Przy zmianie przeznaczenia terenu cmentarnego zasada powyższa ma zastosowanie również do zwłok pochowanych w tym dwudziestoletnim okresie.

Do cmentarza należy zapewnić dojścia i dojazdy przystosowane do sposobu jego użytkowania. Miejsca postojowe, a także dojścia i dojazdy do powierzchni grzebalnych, powinny posiadać nawierzchnię utwardzoną, urządzoną w sposób uniemożliwiający odpływ wód opadowych na miejsce przeznaczone na groby ziemne i murowane. Drogi, ciągi piesze i pieszo-jezdne powinny być dostosowane do obciążenia i natężenia ruchu zależnego od potrzeb i uwarunkowań lokalnych, z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych. 

Jakie wymagania dotyczą grobów?

Groby ziemne powinny mieć następujące minimalne wymiary: 

• pojedyncze, w których składa się trumnę ze zwłokami dziecka do lat 6: długość 1,2 m, szerokość 0,6 m, głębokość 1,2 m; 

• pozostałe pojedyncze, w których składa się trumnę ze zwłokami: długość 2,0 m, szerokość 1,0 m, głębokość 1,7 m; 

• pojedyncze, w których składa się urnę: długość 0,5 m, szerokość 0,5 m, głębokość 0,7 m. 

Groby murowane powinny mieć następujące minimalne wymiary: 

• pojedyncze, w których składa się trumnę ze zwłokami: długość 2,2 m, szerokość 0,8 m, głębokość 0,8 m; Groby murowane wielournowe, w których składa się urny, również powinny mieć wymiary nieprzekraczające takiego wymiaru grobu murowanego pojedynczego.

• pojedyncze, w których składa się urnę: długość 0,5 m, szerokość 0,5 m, głębokość 0,7 m. 

Nad każdą trumną składaną w grobie murowanym powinno być założone sklepienie. Nad ostatnim sklepieniem grobu murowanego przeznaczonego do składania trumien wykonuje się podmurówkę dla warstwy sanitarnej ziemi, jako izolację, o grubości co najmniej 0,3 m od sklepienia do poziomu ziemi. 

Grób ziemny to dół w ziemi, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę i zasypuje ziemią. Przez grób murowany należy zaś rozumieć dół, w którym boki są murowane do poziomu gruntu, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę. Natomiast grób rodzinny stanowi grób przeznaczony do składania dwóch lub więcej trumien ze zwłokami lub urn. 

W zależności od warunków gruntowych i wodnych można stosować pochówek zwłok piętrowo w grobach ziemnych lub murowanych, przy czym trumny powinny być między sobą przedzielone warstwą ziemi o grubości co najmniej 0,3 m albo murem lub betonem zbrojonym o grubości co najmniej 0,06 m. 

Głębokość grobu rodzinnego ziemnego dla dwóch trumien umieszczonych jedna nad drugą powinna wynosić co najmniej 2,5 m. Dla każdej następnej trumny grób powinien być głębszy o 0,8 m. Groby rodzinne ziemne, w których trumny mają być składane obok siebie na jednym poziomie, powinny mieć następujące minimalne wymiary: długość 2,0 m, szerokość 1,8 m (0,8 m + 0,2 m + 0,8 m), niezależnie od głębokości grobu. 

Groby rodzinne murowane, w których trumny mają być składane obok siebie na jednym poziomie, powinny mieć oddzielne dla każdej trumny komory o minimalnych wymiarach: długość 2,2 m, szerokość 0,8 m, głębokość 0,8 m. Komory powinny być od siebie oddzielone murem lub betonem zbrojonym o grubości co najmniej 0,06 m, niezależnie od głębokości grobu. 

Dopuszcza się tworzenie zbiorowych grobów ziemnych lub murowanych, których minimalna długość dla grobów ziemnych wynosi 2,0 m, dla grobów murowanych - 2,2 m, a szerokość jest wielokrotnością szerokości określonych w ust. 3 i 4. 

W każdym przypadku odległość między najwyższym poziomem wody gruntowej a dnem grobu nie może być mniejsza niż 0,5 m. 

W grobach murowanych dno grobu może być ziemne lub umocnione. Dno umocnione powinno mieć spadek jednokierunkowy; w miejscu najniższym należy przewidzieć odpływ łączący się z ziemią.

Pomiędzy grobami powinno być zapewnione przejście o szerokości co najmniej 0,5 m. Przejścia między grobami mogą być zagospodarowane wyłącznie za zgodą zarządcy cmentarza oraz na warunkach przez niego określonych. 

Na grobach można ustawiać nagrobki o wymiarach nieprzekraczających granic powierzchni grobu albo usypywać ziemię w postaci pagórka nad grobem.

Jakie wymogi dotyczą kolumbariów i katakumb?

Nisza w kolumbariach powinna mieć następujące minimalne wymiary: 0,4 m głębokości, 0,4 m szerokości i 0,4 m wysokości. Kolumbarium to budowla z niszami przeznaczonymi do składania urn. 

Usytuowanie katakumb powinno wykluczać możliwość wywierania szkodliwego wpływu na otoczenie. Katakumby to pomieszczenie z niszami w ścianie, przeznaczone do pochówku zwłok. Nisza w katakumbach powinna mieć wymiary w poziomie co najmniej 2,0 m na 1,0 m i nie mniej niż 0,9 m wysokości. Każda nisza powinna być oddzielona od sąsiedniej ścianą o grubości co najmniej 0,06 m i posiadać system odprowadzania gazów i odcieków w sposób nieszkodliwy dla otoczenia oraz uniemożliwiający dostęp do nisz insektom i gryzoniom. Po złożeniu zwłok każdą niszę należy natychmiast zamurować. 

Co ze starymi grobami i cmentarzami?

Wymiary grobów, nisz w katakumbach i kolumbariach podane wyżej są wymiarami w świetle.

Przepisów omawianego rozporządzenia nie stosuje się do cmentarzy, grobów i innych miejsc pochówku zwłok i szczątków istniejących już w dniu wejścia w życie tego rozporządzenia. Groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków urządzane na częściach cmentarzy, zagospodarowanych lub powstałych w wyniku rozbudowy takich cmentarzy po dniu wejścia w życie rozporządzenia, muszą spełniać wymagania określone w nowych przepisach dotyczących grobów, kolumbariów i katakumb. 

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków (Dz. U. 2008 r., Nr 48, poz. 284)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl