18.8.2008
Zespół
e-prawnik.pl
Jak mają być uregulowane kontakty rodziców i dzieci?
Obecnie Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.) kontaktom z dzieckiem poświęca niewiele miejsca. Przepis art. 113 § 1 k.r.o. stanowi, iż jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy zakaże rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej osobistej styczności z dzieckiem. W § 2 czytamy zaś, że w wyjątkowych wypadkach sąd opiekuńczy może ograniczyć osobistą styczność z dzieckiem rodziców, których władza rodzicielska została ograniczona, przez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. W zasadzie uznaje się, że kontakty z dzieckiem są niezależne od władzy rodzicielskiej, aczkolwiek co do tego pojawiając się rozbieżności. Kodeks w ogóle nie zajmuje się sprawą osobistych kontaktów dziecka z innymi krewnymi, np. z dziadkami.
Uznając, że przepis ten nie wystarcza do kształtowania zasad i zakresu osobistych kontaktów rodziców i dzieci, autorzy projektu proponują rozbudowanie go - i dodanie nowych.
Przepis art. 113 § 1 będzie wyraźnie stanowił, że niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko będą mieć prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Wprowadzone zostanie także przykładowe wyliczenie sposobów kontaktu (§ 2):
-
przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu),
-
bezpośrednie porozumiewanie się,
-
utrzymywanie korespondencji,
-
korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Projekt wprowadza też koncepcję "planu wychowawczego" pomocnego przy rozstrzyganiu o władzy rodzicielskiej rodziców żyjących w rozłączeniu. Będą to porozumienia zawierane pomiędzy rodzicami dotyczące sprawowania pieczy nad dzieckiem, podejmowania decyzji w sprawach dziecka, kontaktów z dzieckiem.
Kodeks wprowadza uzależnienie powierzenia władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom od przedstawienia takiego zgodnego z dobrem dziecka porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej. Nierzadko zdarza się, że dziecko przebywa stale u jednego z rodziców. Projekt przewiduje, że sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich w pierwszej kolejności powinni ustalić wspólnie rodzice, kierując się przy tym dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Porozumienie nie zawsze jest możliwe, zatem w braku porozumienia rozstrzygać będzie sąd opiekuńczy. Podobnie będzie, gdy dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców, a pieczę nad nim sprawuje opiekun lub gdy zostało umieszczone w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej (art. 113[1]).
Ze względu dobro dziecka sąd opiekuńczy będzie mógł ograniczyć kontakty rodziców z dzieckiem (art. 113[2]). Sąd opiekuńczy będzie mógł:
-
zakazać spotykania się z dzieckiem,
-
zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
-
zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
-
ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
-
zakazać porozumiewania się na odległość.
Jest to wyliczenie przykładowe. Życie jest zawsze bogatsze niż prawo, dlatego sąd będzie mógł sięgać i po inne środki, jeśli zajdzie taka potrzeba w konkretnej sytuacji. Oczywiście nikt rodziców nie będzie przymuszał do takich kontaktów, ale będzie miało to znaczenie w przyszłości, gdy stosunki w rodzinie będzie oceniał sąd.
W ostateczności, jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem będzie poważnie zagrażać dobru dziecka lub je naruszać, sąd będzie mógł zakazać ich utrzymywania (art. 113[3]). Jest to oczywiście najpoważniejsza ingerencja w stosunki między rodzicami a dziećmi, dlatego zagrożenie dziecka będzie musiało być "poważne" - oceniać to będzie sąd.
Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, będzie mógł zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc (Art. 113[4]). Jest to zupełna nowość w prawie rodzinnym.
Ponieważ sytuacja dziecka często się zmienia, projekt przewiduje, że sąd opiekuńczy będzie mógł zmienić także rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, jeżeli wymagać tego będzie dobro dziecka (art. 113[5]). Dzięki temu sąd będzie mógł być "elastyczny" i przykładowo znieść ograniczenie kontaktów, gdy ustaną jego przyczyny, albo przeciwnie - wprowadzić nowe ograniczenia lub wręcz kontaktów zakazać, jeśli dotychczasowe środki nie okażą się wystarczające.
Wreszcie art. 113[6] przewiduje, że powyższe zasady będzie można odpowiednio stosować do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Dotychczas kwestię kontaktów dziadków z wnukami regulowały co najwyżej zasady wypracowane przez orzeczenia Sądu Najwyższego; jeśli projekt wejdzie w życie, będzie to wyraźnie uregulowane w ustawie.
Jakie nowości przewidziano w zakresie sprawowania władzy rodzicielskiej przez rodziców?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zobowiązuje rodziców, by podejmując ważne decyzje mające wpływ dla dziecka liczyli się z jego opinią. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy posiada ono majątek (np. otrzymało spadek), a rodzice - jako prawni opiekunowie nieletniego - mogą nim rozporządzać. W takim wypadku sąd opiekuńczy będzie mógł nakazać rodzicom sporządzenie inwentarza majątku dziecka i informowanie o ważniejszych nań operacjach.
Nowością ma być wprowadzenie zasady wzajemnego szacunku w relacjach pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Nie ma to być tylko zapis prawny, którego nie będzie można wyegzekwować. Będzie on brany pod uwagę w sytuacjach kryzysowych w rodzinie, np. podczas separacji, rozwodu czy odbieraniu władzy rodzicielskiej. Wówczas włąściwe organy lub sąd będą oceniały, czy rodzice szanowali swoje potomstwo oraz czy dziecko wyrażało w swoim zachowaniu szacunek wobec rodziców.
Jakie zmiany mają dotyczyć ustalania pochodzenia dziecka?
Projektowane zmiany szczegółowo regulują kwestie ustalenia rodziców dziecka w sprawach o przyznanie praw do opieki. Uznanie ojcostwa ma opierać się na fakcie (oświadczeniu wiedzy, a nie oświadczeniu woli), a więc potwierdzeniu ojcostwa np. przy pomocy testów DNA. Dotychczas stosowano zasadę „oświadczenia woli", czyli uznania przez mężczyznę dziecka za swoje bez przeprowadzania badań. Z takiego oświadczenia mógł się on później wycofać. Oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa mogą złożyć osoby, które ukończyły 16 lat i nie istnieją podstawy do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia, z tym że jeśli jeszcze nie ukończyły 18 lat lub są częściowo ubezwłasnowolnione, będą mogły złożyć te oświadczenia tylko przed sądem opiekuńczym.
W nowelizacji przewidziano ponadto ustalenie macierzyństwa. Zmieniony Kodeks będzie precyzował, iż matką dziecka jest tak kobieta, która je urodzi. Ma to znaczenie zwłaszcza w sytuacjach, kiedy kobieta nosi ciążę pochodzącą z komórki jajowej innej kobiety.
Jakie zmiany mają dotyczyć alimentów między rodzicami i dziećmi?
Proponowana nowelizacja łagodzi obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dorosłych dzieci. Rodzice, nie mając wpływu na postawę życiową dziecka, na zdobywanie przez niego wykształcenia, czy też rezygnacji z uzyskania kwalifikacji zawodowych, nie powinni być obciążeni zbyt długo obowiązkiem alimentacyjnym. Rząd chce więc, by z chwilą gdy dziecko osiągnie pełnoletniość rodzice mogli wypowiedzieć obowiązek alimentacyjny dzieciom i nie musieli ich utrzymywać, jeśli nie będą podejmowały one działań zmierzających do osiągnięcia życiowej samodzielności.
Kto nie będzie mógł pełnić zastępczej pieczy nad dzieckiem?
Nowelizacja przewiduje zmiany w wiążącym sąd opiekuńczy katalogu osób wyłączonych od sprawowania opieki (art. 148 K.r.o.). Orzeczenie niektórych środków karnych będzie bezwzględnie dyskwalifikować jako kandydata na opiekuna osobę, wobec której środek karny został orzeczony (np. te osoby, które dopuściły się przestępstwa na szkodę małoletniego, czczególnie przeciwko wolności seksualnej czy obyczajności bądź przestępstwa z użyciem przemocy albo zostały pozbawione lub są pozbawione władzy rodzicielskiej).
Podstawa prawna:
- Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw
Potrzebujesz porady prawnej?
Zmiany dotyczące stosunków między rodzicami a dziećmi
Jakie zmiany przepisów dotyczą Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw wejdzie w życie 13 czerwca 2009 r.Czego dotyczą zmiany?Zasadniczym celem nowelizacji jest dostosowanie unormowań Kodeksu (...)
Postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem
Przez wiele lat wykonywanie obowiązków, wynikających z określenia kontaktów z dzieckiem, podlegało egzekucji sądowej, która była prowadzona w oparciu o art. 1050-1051 k.p.c. (m.in. SN z 26.5.1975 r., III CZP 30/75). Powyższe uległo zmianie z dniem wejścia w życie nowelizacji (...)
Jak egzekwować kontakty z wnukiem
Sąd Rejonowy (w ramach postępowania zabezpieczającego) ustalił, że dziadkowie będą mogli widywać się wnukiem w obecności matki i kuratora sądowego. Matka nie wpuszczała ich jednak do mieszkania, dlatego dziadkowie złożyli wniosek o egzekucję kontaktów. Pojawiła się jednak wątpliwość, (...)
Zmiany dla dobra dzieci i rodzin?
Orzeczenie alimentów w kilka dni, skuteczne egzekwowanie prawa dziecka do kontaktów z rodzicami, ochrona najmłodszych przed przemocą – to podstawowe założenia przyjętego przez Radę Ministrów projektu reformy prawa rodzinnego. Rząd przyjął reformę prawa rodzinnego Rząd (...)
Ignorantia iuris nocet (łac. nieznajomość prawa szkodzi) - ta rzymska paremia w najpełniejszy sposób wyraża zasadę obowiązującą w dotychczasowym prawie spadkowym, w szczególności w regulacji dotyczącej przyjęcia lub odrzucenia spadku. Przepisy, które nadal obowiązują (...)
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra finansów, inwestycji i rozwoju. Co przewiduje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw? Proces (...)
Pracownik socjalny będzie zabierał dzieci z domów?
Przyznanie pracownikom pomocy społecznej prawa do odebrania dziecka z rodziny - w sytuacji, gdy zdrowie bądź życie malucha będzie zagrożone - wzbudziło wielkie kontrowersje w Sejmie. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ma wprowadzić zakaz stosowania wobec dzieci kar cielesnych (...)
Nie jest dopuszczalna transkrypcja zagranicznego aktu urodzenia dziecka ze związku partnerskiego...
Nie jest możliwe wpisanie w polskim akcie stanu cywilnego zamiast ojca dziecka, "rodzica", który nie jest mężczyzną, gdyż taka transkrypcja byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego - uznał NSA. Nie można uzależniać uzyskania przez obywatela polskiego (...)
Celem nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych i niektórych innych ustaw jest uporządkowanie kwestii z zakresu wymiaru sprawiedliwości. Zmiany mają m.in. rozwiązać problem braków kadrowych w sądach i usprawnić działanie prokuratury. Nowelizacja zawiera także (...)
Stan faktyczny Nasza wnuczka ma 2 lata. Synowa (nie ma jeszcze rozwodu) nie mieszka już z naszym synem. Będąc jeszcze w ciąży zamieszkała ze swoim przyjacielem. W chwili obecnej uniemożliwia nam, dziadkom, kontakty i spotkania z wnuczką. Bardzo nam zależy na tym, (...)
Stan faktyczny Zamierzam wystąpić o rozwód z orzeczeniem winy żony, na co ona się nie zgadza. Żona od 1,5 roku utrzymuje kontakty z innym mężczyzną (systematyczne spotkania, niekiedy wspólne wyjazdy z noclegami, setki rozmów i SMS-ów miesięcznie, o czym świadczą (...)
Pozbawienie władzy rodzicielskiej - opinia prawna
Stan faktyczny Jestem od dwóch lat rozwiedziony, opiekę nad nastoletnim synem sąd przyznał mnie (syn ma 14 lat), ale żonie pozostawiono możliwość wypowiadania się w najważniejszych sprawach dziecka. Nadto zostały mi przyznane alimenty bez dodatkowych ograniczeń, widzenia itp. Zaraz po tym (...)
Rozstrzygnięcie dotyczące małoletnich dzieci w orzeczeniu rozwodowym - opinia prawna
Stan faktyczny Aktualnie przebywam poza granicami kraju (od dwóch miesięcy). W momencie wyjazdu pozostawaliśmy z mężem w nieformalnej separacji. W Polsce zostawiłam małoletnie dzieci (dwoje). Obecnie mąż wniósł wniosek o rozwód z mojej winy oraz o przydzielenie mu praw rodzicielskich (...)
Miejsce pobytu dziecka a władza rodzicielska
Sąd rozwodowy powierzył obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem, przy czym określił miejsce pobytu dziecka przy matce. Następnie sąd rejonowy w składzie jednego sędziego zmienił orzeczenie zawarte w wyroku rozwodowym w ten sposób, że ustalił miejsce (...)
Planowana reforma prawa rodzinnego
Zmiany dla dobra dzieci i rodzin Orzeczenie alimentów w kilka dni, skuteczne egzekwowanie prawa rodziców do kontaktów z dzieckiem i ochrona najmłodszych przed przemocą – to podstawowe założenia reformy prawa rodzinnego, którą proponuje Ministerstwo Sprawiedliwości. Spektakularny (...)
Konsekwencje uznania dziecka, czyli obowiązek alimentacyjny - opinia prawna
Stan faktyczny Za kilka miesięcy urodzę dziecko. Ojciec dziecka nie jest moim mężem. Był moim narzeczonym, jednak rozstaliśmy się, właściwie nie utrzymujemy ze sobą żadnych kontaktów. Mój były partner oficjalnie jest bezrobotny, pracuje, jak to się mówi "na czarno" i pomimo kilku szans (...)
Kiedy wdowcy mają prawo do renty rodzinnej?
Warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę (wdowca) jest, poza spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1 i 2 ustawy 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w (...)
Integralność wyroku rozwodowego, a wymiar opłaty od apelacji (wybrane zagadnienia)
Na tle uregulowań prawnych w odniesieniu do rozwiązania małżeństwa bądź orzeczenia separacji istnieje obowiązek sądu o zamieszczeniu dodatkowych rozstrzygnięć, jeżeli małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci. Niezależnie od tego, czy kwestie związane z władzą rodzicielską (...)
Jak rozwiązać przysposobienie (adopcję)?
W jaki sposób może ustać stosunek" przysposobienia (adopcji)? Do sposobów ustania tego stosunku należy: ustanie przysposobienia z mocy samego prawa (ex lege, np. w razie późniejszego ustalenia macierzyństwa przysposabiającej lub ojcostwa przysposabiającego (...)
Rozwód a prawa względem wspólnych dzieci - opinia prawna
Stan faktyczny Przebywam od trzech miesięcy poza granicami kraju. W momencie wyjazdu pozostawaliśmy z mężem w nieformalnej separacji. W Polsce zostawiłam małoletnie dzieci (trójka). Obecnie mąż wniósł wniosek o rozwód z mojej winy oraz o przydzielenie mu praw (...)
