Nieważne procedury nadawania i cofania statusu uchodźcy w UE

Parlament wniósł skargę o stwierdzenie nieważności niektórych przepisów dyrektywy przewidujących zwykłą konsultację. Uważał on bowiem, że przepisy te powinny przewidywać przyjmowanie omawianych list w drodze współdecydowania, tj. procedury, w której Parlament uczestniczy jako współprawodawca. Zdaniem Parlamentu Rada niezgodnie z prawem wprowadziła do aktu prawa wtórnego, jakim jest dyrektywa, podstawy prawne pozwalające jej na przyjmowanie tych list, tworząc w ten sposób „zastrzeżenie prawodawcze".

Rada podnosiła natomiast, iż korzystanie z wtórnych podstaw prawnych jest utrwaloną techniką prawodawczą i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) w żaden sposób nie stoi jej na przeszkodzie. Powoływała się także na delikatny charakter samej materii, która wymaga szybkiego i skutecznego reagowania na zmiany sytuacji w krajach trzecich, których to dotyczy. Wreszcie wskazywała, iż jej zdaniem przesłanki przejścia do procedury współdecydowania nie zostały spełnione.

W niniejszej sprawie Trybunał (wielka izba) orzekł, iż:

Artykuł 29 ust. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 3 dyrektywy Rady 2005/85/WE z dnia 1 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w państwach członkowskich są nieważne.

Trybunał przypomniał przy tym, iż każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej Traktatem. W tym aspekcie procedura przyjmowania list wprowadzona dyrektywą jest odmienna od procedury przewidzianej w traktacie. Tymczasem normy regulujące sposób podejmowania decyzji przez instytucje wspólnotowe ustanowione są przez traktat i nie pozostają one do dyspozycji ani państw członkowskich, ani samych instytucji.

ETS wskazał też, że przyjęcie, iż instytucja ma możliwość wprowadzania wtórnych podstaw prawnych, oznaczałoby przyznanie jej uprawnień prawodawczych wykraczających poza to, co przewiduje traktat.

Tym samym Rada, wprowadzając do dyrektywy wtórne podstawy prawne, przekroczyła kompetencje powierzone jej Traktatem. Poddając bowiem przyszłe przyjmowanie wspólnych list krajów bezpiecznych zwykłej konsultacji z Parlamentem, a nie procedurze współdecydowania, Rada przekroczyła kompetencje w dziedzinie azylu przyznane jej Traktatem. Dlatego też Trybunał stwierdził nieważność niektórych przepisów dyrektywy dotyczącej procedury nadawania i cofania statusu uchodźcy.

Odnośnie do przyjmowania w przyszłości list krajów bezpiecznych, jak również wprowadzania do nich zmian, Trybunał dodał, że Rada powinna dokonywać tego z poszanowaniem procedur wprowadzonych Traktatem. W tej kwestii ETS stwierdził, iż procedura współdecydowania znajduje zastosowanie zarówno do przyjmowania i zmiany list krajów bezpiecznych w drodze legislacyjnej, jak i ewentualnej decyzji o zastosowaniu art. 202 tiret trzecie TWE dotyczącego uprawnień wykonawczych.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie C-133/06 - Parlament przeciwko Rada; http://curia.europa.eu