Nowe prawo własności przemysłowej?

Celem gospodarka oparta na wiedzy i innowacyjnych technologiach

Usprawnienie i przyspieszenie postępowań prowadzonych przed Urzędem Patentowym RP, obniżenie kosztów uzyskiwania i utrzymywania ochrony z praw własności przemysłowej, a także cyfryzacja i unowocześnienie procesów z nią związanych to główne cele reformy prawa własności przemysłowej. Przygotowany w Ministerstwie Rozwoju i Technologii projekt nowych regulacji trafił dzisiaj do konsultacji publicznych, które trwają do 31 maja 2022 r.

Projekt nowego prawa własności przemysłowej jest owocem przeprowadzonego w Ministerstwie Rozwoju i Technologii przeglądu obowiązujących regulacji, w szczególności tych, dotyczących ochrony wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych. Na przestrzeni ponad 20 lat obowiązywania dotychczasowej ustawy z 2000 r., liczne nowelizacje spowodowały, że stała się ona nieczytelna i powoduje wątpliwości interpretacyjne.

- "Efektywna ochrona własności intelektualnej ma kluczowe znaczenie w nowoczesnej gospodarce. Badania OECD i EUIPO pokazują, że firmy będące właścicielami praw własności intelektualnej mają wyższe przychody, są bardziej produktywne, zwiększa się ich skłonność do podejmowania działalności eksportowej, a to wszystko buduje ich potencjał rozwojowy. Wzrost gospodarczy jest w coraz większym stopniu uzależniony od niematerialnych aktywów. Dlatego konsekwentnie realizujemy działania, które przyspieszają naszą transformację ku gospodarce opartej na wiedzy, innowacyjnych technologiach oraz cyfryzacji" – zaznaczył Waldemar Buda, minister rozwoju i technologii.

- "Komplementarnie do wdrożonych już proinnowacyjnych zachęt, takich jak ulga na B+R czy ulga IP BOX, które służą pobudzeniu inwestycji w sferę badania i rozwoju oraz sprzyjają wzrostowi komercjalizacji praw własności intelektualnej, proponujemy następny krok wzmacniający polski ekosystem prawny przyjazny innowacyjności – reformę prawa własności przemysłowej. Naszym celem jest opracowanie, w dialogu ze środowiskami biznesowymi i naukowymi, systemu ochrony prawa własności przemysłowej na miarę potrzeb nowoczesnej, cyfrowej gospodarki. Chcemy, aby dzięki nowym regulacjom, korzystający z systemu ochrony własności przemysłowej przedsiębiorcy i innowatorzy, w tym szczególnie sektor MŚP, mogli skutecznie chronić innowacyjne rozwiązania i czerpać z nich optymalne korzyści ekonomiczne. Zapraszam wszystkich zainteresowanych do konsultacji projektu i merytorycznej dyskusji nad proponowanymi rozwiązaniami"  – podkreślił szef resortu rozwoju.

Zdaniem nadzorującego reformę przepisów wiceministra rozwoju i technologii Mariusza Jerzego Goleckiego, dzięki efektywnemu prawu własności przemysłowej, rośnie zdolność do kreacji i absorbcji innowacji, co pozwala budować gospodarkę opartą na wiedzy, trwale podnosić jej produktywność oraz wzmacniać konkurencyjność na globalnym rynku.

- "W efekcie, dobrze skrojony system ochrony własności przemysłowej jest jednym ze źródeł wzrostu gospodarczego w długim okresie" – ocenił wiceminister Mariusz Jerzy Golecki.

I dodał: - "Efektywna ochrona praw własności nabiera szczególnego znaczenia, gdy patrzymy na strukturalne przemiany zachodzące w gospodarkach. Zmiany demograficzne, transformacja klimatyczna oraz ograniczenia wykorzystania zasobów naturalnych i surowców coraz bardziej uzależniają wzrost gospodarczy od aktywów niematerialnych, opartych na ludzkiej pomysłowości, czyli zasobie, który nigdy się nie zużywa. Reformując prawo własności przemysłowej w tak dużym zakresie, robimy ukłon w stronę najbardziej kreatywnej części polskiej gospodarki". 

Co się zmieni dzięki nowym regulacjom?

W przygotowanym projekcie nowych regulacji znalazły się rozwiązania umożliwiające uproszczenie i skrócenie postępowań, w tym przyspieszenie udzielania ochrony.

Nowe rozwiązania m.in. pozwolą na:

• skrócenie z około 20-24 miesięcy do około 12 miesięcy czasu na uzyskanie ochrony na wzór użytkowy.
• skrócenie z 3 miesięcy do 2 miesięcy okresu na wnoszenie sprzeciwu do zgłoszenia znaku towarowego.

W przypadku pozostałych postępowań związanych z prawem własności przemysłowej, również skrócone zostaną terminy na dokonywanie poszczególnych czynności, np.: w postępowaniu w sprawie zgłoszenia wynalazku, po zmianach, Urząd Patentowy będzie sporządzał sprawozdanie ze stanu techniki w terminie 6 miesięcy, zamiast 9, jak to jest obecnie.

Dzięki nowym regulacjom ujednolicona zostanie opłata zgłoszeniowa dla wszystkich przedmiotów własności przemysłowej takich jak wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne i topografie układu scalonego. Dotychczasowe trzy opłaty: za zgłoszenie, za publikację oraz za pierwszy okres ochrony zostaną zastąpione jedną opłatą od zgłoszenia. Towarzyszyć temu będzie obniżenie sumy wysokości tak zmienionych opłat o ok. 20-30%. Dla przykładu, przy zgłoszeniu wynalazku obowiązywać będzie jedna opłata w wysokości 700zł, która zastąpi dotychczasowe opłaty: 550 zł za zgłoszenie, 90 zł za publikację i 480 zł za pierwszy okres ochrony.

Propozycje nowych instrumentów ochrony własności przemysłowej

Wprowadzenie możliwości wstępnego zgłoszenia wynalazku

Nowe rozwiązanie, jakim jest wstępne zgłoszenie wynalazku, stwarza możliwość zastrzeżenia daty pierwszeństwa zgłoszenia wynalazku po dokonaniu uproszczonego zgłoszenia, bez ryzyka utraty nowości zgłoszonego rozwiązania.

Istotą wprowadzonego rozwiązania jest więc możliwość uznania zgłoszenia wynalazku za dokonane w dniu wstępnego zgłoszenia wynalazku. Jednocześnie wstępne zgłoszenie nie jest tak skomplikowane jak „zgłoszenie właściwe” – obejmuje ono jedynie podanie, opis wynalazku i rysunki. Za wzorem rozwiązania amerykańskiego, na tym etapie nie wymaga się sformułowania zastrzeżeń patentowych.

Dla wynalazców oznacza to, że od czasu dokonania takiego wstępnego zgłoszenia, będą oni mieli dodatkowy okres 12 miesięcy na doprecyzowanie zakresu ochrony wynalazku. Ten rok mogą też oni wykorzystać m.in. na przeprowadzanie doświadczeń, udoskonalenie rozwiązania, poszukiwanie wsparcia finansowego czy ustalenie potencjału sprzedaży. To wpłynie na poprawę jakości tych zgłoszeń i zagwarantowanie, aby wynalazki były prawidłowo chronione w zakresie, w jakim są one na rynku wykorzystywane.

Dodatkowo, przy dokonaniu zgłoszenia wynalazku w zakreślonym terminie 12 miesięcy od zgłoszenia wstępnego, Urząd Patentowy dokona publikacji zgłoszenia po upływie 6 miesięcy od dokonania zgłoszenia właściwego. To znacząco wpłynie na skrócenie postępowania w sprawie uzyskania patentu.

Lepsza ochrona rozwiązań chronionych know-how

Ustawa przewiduje także wprowadzenie depozytu informacji niejawnych, na wzór depozytu prowadzonego przez Światową Organizację Własności Intelektualnej, Urząd Beneluksu ds. Własności Intelektualnej czy jego węgierskiego odpowiednika.

To rozwiązanie jest spójne z regulacją unijną w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem. Stanowić to będzie także impuls dla przedsiębiorców do zweryfikowania posiadanej wiedzy, przeanalizowania jej charakteru i usystematyzowania w taki sposób, aby można było to przedstawić jako spójny materiał, nadający się do złożenia go w depozycie.

Zastąpienie procedury badawczej procedurą rejestrową w odniesieniu do udzielania ochrony na wzory użytkowe

Jedną z najistotniejszych zmian wprowadzanych w projekcie jest zmiana systemu rozpatrywania zgłoszeń wzorów użytkowych. Dotychczasowy system badawczy zostanie zastąpiony systemem rejestracyjnym.. Urząd Patentowy RP będzie odmawiał udzielania ochrony na rozwiązania, które w sposób oczywisty nie spełniają przesłanek do uzyskania ochrony. Co więcej, pozostali uczestnicy rynku będą nadal chronieni, ponieważ przy dochodzeniu roszczeń z zarejestrowanego w ten sposób prawa uprawniony będzie musiał załączyć do pozwu sprawozdanie ze stanu techniki. Pozwoli to wykluczyć próby nadużycia, polegające na niesłusznym dochodzeniu prawa, które faktycznie nie cechuje się nowością.

Projekt wprowadza zdecydowane uproszczenie definicji wzoru użytkowego. Wzorem użytkowym podlegającym ochronie będzie nowe i nadające się do przemysłowego stosowania rozwiązanie o charakterze technicznym. Oznacza to w praktyce rezygnację z przesłanki trwałej postaci, a w konsekwencji rozszerzenie zakresu wytworów, które mogą być chronione jako wzory użytkowe.

Wprowadzenie regulacji dotyczącej ochrony oznaczeń geograficznych na produkty nierolne

Zasadniczym celem regulacji oznaczeń geograficznych jest poprawa otoczenia prawnego, w jakim funkcjonują podmioty, które wytwarzają towary nierolne i są potencjalnie zainteresowane ochroną oznaczeń geograficznych przez ich rejestrację w Urzędzie Patentowym. Dotychczas, na gruncie obecnej ustawy, nie zarejestrowano żadnego oznaczenia geograficznego. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, w której tego rodzaju prawo służy ochronie produktów lokalnych, wytwarzanych przez przedsiębiorców z sektora MŚP przy zastosowaniu regionalnych surowców i półproduktów. We wprowadzanych rozwiązaniach istotną rolę ma odgrywać Rada do Spraw Regionalnych Nazw Produktów Nierolnych, w której skład wchodzić będą znawcy problematyki prawnej, etnograficznej i historyczno-kulturoznawczej związanej z towarami nierolnymi. Rejestracja oznaczeń zwiększy wyjątkowość i atrakcyjność produktów objętych taką ochroną. Zagwarantowana zostanie ich wysoka jakość i skuteczna ochrona przed stratami spowodowanymi fałszerstwami.