1.2.2018

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Mniej handlu w niedzielę, więcej wolnego

Zgodnie z przepisami ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele już od 1 marca 2018 r. w każdym miesiącu będą dwie niedziele handlowe - pierwsza i ostatnia. Od 1 stycznia 2019 r. będzie to tylko jedna niedziela w miesiącu - ostatnia. Z kolei od 1 stycznia 2020 r. będzie obowiązywał zakaz handlu we wszystkie niedziele z wyjątkiem siedmiu w roku. Wyjątkiem będą: dwie niedziele handlowe przed świętami Bożego Narodzenia, jedna przed Wielkanocą i cztery ostatnie niedziele: stycznia, kwietnia, czerwca oraz sierpnia.

Od 1 marca 2018 r. w każdym miesiącu będą więc dwie niedziele handlowe - pierwsza i ostatnia. Od 1 stycznia 2019 roku będzie to tylko jedna niedziela w miesiącu - ostatnia, a od 1 stycznia 2020 roku będzie obowiązywał zakaz handlu we wszystkie niedziele z wyjątkiem siedmiu w roku.

Od 2020 roku wolne od handlu będą tylko: dwie niedziele handlowe przed świętami Bożego Narodzenia, jedna przed Wielkanocą i cztery dodatkowo - ostatnie niedziele: stycznia, kwietnia, czerwca oraz sierpnia.

Ponadto - jak zapisano w ustawie - w Wigilię Bożego Narodzenia oraz w sobotę bezpośrednio poprzedzającą Wielkanoc handel będzie możliwy tylko do godz. 14.

Ustawa z podpisem Prezydenta

Prezydent podkreślił, że zdaje sobie sprawę, że dla wielu konsumentów i przedsiębiorców zakaz handlu w niedzielę stanowi problem. - "Będą zmuszeni zmienić te przyzwyczajenia. Proszę, by podeszli do tego ze zrozumieniem, w imię solidarności między ludźmi i między pracownikami" - apelował Andrzej Duda.

Z kolei przewodniczący NSZZ „Solidarność” Piotr Duda dziękował za wprowadzenie nowego prawa. - "Na tą chwilę czekaliśmy długo, szczególnie czekali pracownicy w handlu, dlatego jestem bardzo wzruszony, że w takiej uroczystej formule złożył pan prezydent podpis pod ustawą zakazującą pracy w niedziele" - powiedział.

Fakt, że jest to wyjątkowa chwila dla polskich rodzin i pracowników podkreśliła również minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska. - "Chcemy przywrócić niedziele rodzinie. Wypracowaliśmy dobry kompromis. Mieliśmy sporo czasu, żeby przygotować się i zaakceptować to rozwiązanie" - dodała.

- "Niedziela została przywrócona rodzinie, w trakcie prac nad ustawą wypracowaliśmy kompromisowe rozwiązanie" - powiedziała minister pracy Elżbieta Rafalska podczas uroczystości. 

- "Na ten moment przez wiele miesięcy czekały polskie rodziny i pracownicy. Chcemy w ten sposób przywrócić niedziele rodzinie, żeby niedziela przybrała swój pierwotny sens i można było ją należycie świętować" - stwierdziła Rafalska.

Minister zaznaczała, że obecnie rodziny cierpią na deficyt czasu. Wolna niedziela będzie więc oznaczała wspólne spędzanie czasu z dziećmi czy rodzinne uprawianie turystyki i sportów, uczestniczenie w kulturze.

- "Adresuję prośbę do wszystkich, by ten kompromis szanować, cenić, że mieliśmy sporo czasu, żeby się oswoić, mówię także do tych, którzy byli przyzwyczajeni do niedzielnych zakupów, żeby zaakceptować to rozwiązanie, które jest społecznie oczekiwanym, solidarnościowym rozwiązaniem, z którego będziemy zadowoleni" - powiedziała Rafalska.

- "Ustawa ograniczająca handel w niedziele przywraca normalność i jest faktycznym pokazaniem wewnątrzspołecznej, polskiej solidarności" - powiedział Prezydent Andrzej Duda tuż przed podpisaniem ustawy. 

- "Wierzę w to, że w ten sposób przywracamy normalność" - powiedział Prezydent. Wyraził przekonanie, że przyzwyczaimy się do nowych realiów, podobnie, jak jest w innych krajach Unii Europejskiej, np. w Niemczech czy w Austrii, gdzie sklepy są zamknięte w niedziele. - "Nie handluje się w niedziele w wielkich i średnich sklepach. Małe sklepiki prowadzone przez rodziny, przez indywidualnych właścicieli będą mogły funkcjonować, jeżeli sami właściciele będą tę działalność prowadzili. Natomiast tam, gdzie pracownicy są zatrudniani w handlu, tam niedziela ma być dniem wolnym od pracy, tak, aby mogli oni spędzić czas z rodziną" - mówił Andrzej Duda.

Co przewidziano? 

Celem ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni jest ustanowienie zasad dotyczących ograniczeń handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele, w święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy. Przepisy ustawy mają zastosowanie do przedsiębiorców w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wykonujących zarobkową działalność handlową.

Ustawa, jako zasadę, wprowadza zakaz handlu i wykonywania czynności związanych z handlem oraz zakaz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych. Analogiczne zakazy ustawa wprowadza odnośnie prowadzenia handlu po godzinie 14.00 w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy.

Ustawa zawiera obszerną listę wyłączeń spod powyższych zakazów. Przedmiotowe zakazy nie obowiązują m.in. na stacjach paliw płynnych, w aptekach i punktach aptecznych, w zakładach leczniczych dla zwierząt, w placówkach pocztowych, w środkach transportu, na dworcach i w portach lotniczych, w placówkach handlowych z przeważającą działalnością gastronomiczną, w sklepach internetowych i na platformach internetowych oraz w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek. Ustawa określa ponadto, iż zakazy wprowadzone ustawą nie obowiązują w kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia, niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy oraz w ostatnią niedzielę stycznia, kwietnia, czerwca i sierpnia, przy czym jeżeli w ostatnią niedzielę stycznia, kwietnia, czerwca lub sierpnia przypada święto, stosuje się wprowadzone uchwaloną ustawą regulacje dotyczące zakazu handlu.

Pracownik będzie zachowywał prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru czasu jego pracy z powodu wykonywania pracy w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy do godziny 14.00, a wynagrodzenie to będzie obliczone z uwzględnieniem zasad ustalania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Ustawa zawiera przepisy karne wskazujące, iż naruszenie zakazów określonych ustawą podlegać będzie karze grzywny w wysokości od 1000 do 100 000 zł.

W konsekwencji uregulowań przyjętych w uchwalonej ustawie wprowadzono zmiany w przepisach obowiązujących ustaw pozostających w związku z materią stanowiącą przedmiot przyjętych rozwiązań, tj. w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.

W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy uchylono przepis art. 151^9a, który obecnie określa zakaz pracy w placówkach handlowych w święta oraz ogranicza pracę w placówkach handlowych w niedziele wyłącznie do wykonywania tych prac, które są konieczne ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności. W tym zakresie podstawową regulacją będzie zatem obecnie uchwalona ustawa.

Zgodnie z wprowadzonym w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny przepisem art. 218a, za złośliwe lub uporczywe naruszanie przepisów ustawy grozić ma sankcja karna w postaci grzywny albo kary ograniczenia wolności.

W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia dokonano zmiany art. 17, wskazując, że oskarżycielem publicznym w sprawach o wykroczenia określone w art. 10 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni będzie inspektor pracy. Ponadto, ustawa wprowadza uprawnienie dla właściwego organu Państwowej Inspekcji Pracy do nakładania grzywny w postępowaniu mandatowym, w przypadkach wielokrotnego popełnienia wykroczenia określonego w ustawie o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.

Konsekwencją powyższych zmian są zmiany w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, mające na celu dostosowanie jej regulacji do nałożonych na inspektorów pracy uprawnień i obowiązków.

Zgodnie z przepisami przejściowymi, zakazy wprowadzone uchwaloną ustawą będą wprowadzane stopniowo. W okresie od dnia 1 marca 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. ww. zakazy nie będą obowiązywały w pierwszą i w ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego, przy czym jeżeli w pierwszą lub w ostatnią niedzielę miesiąca przypada święto, będą miały zastosowanie wprowadzone uchwaloną ustawą regulacje dotyczące zakazu handlu. Z kolei w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. przedmiotowe zakazy nie będą obowiązywały w ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego, przy czym jeżeli w dniu tym przypada święto, będą miały zastosowanie wprowadzone uchwaloną ustawą regulacje dotyczące zakazu handlu.

Oznacza to, że począwszy od 2020 r. zakaz obejmie, co do zasady, wszystkie niedziele, uwzględniając wyłączenia spod zakazu określone w art. 7 ustawy.

Ograniczenie handlu od marca

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 marca 2018 r.