Pora na rady pracowników!

Kogo obowiązują nowe przepisy, a kogo nie?

Przepisy nowej ustawy znajdą docelowo zastosowanie do pracodawców wykonujących działalność gospodarczą i zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Jednak do dnia 23 marca 2008 r. przepisy ustawy stosuje się tylko do pracodawców zatrudniających co najmniej 100 pracowników. Zatem u przedsiębiorców zatrudniających od 50 do 99 pracowników dopiero w okresie od dnia 24 marca 2008 r. do dnia:  

• 23 maja 2008 r. organizacje związkowe mają przekazać pracodawcy informację w związku z wyborem rady pracowników albo w razie niezawarcia porozumienia między kilkoma organizacjami związkowymi u danego pracodawcy co do zasad powoływania i funkcjonowania rady pracowników;

• 23 lipca 2008 r. pracodawca obowiązany jest do poinformowania pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o prawie pracowników do wyboru rady pracowników i jej uprawnieniach - w razie niezawarcia porozumienia między kilkoma organizacjami związkowymi u danego pracodawcy co do zasad powoływania i funkcjonowania rady pracowników;  

• 23 września 2008 r. ww. pracodawca obowiązany jest do zorganizowania wyborów członków rady pracowników.

Organizacją związkową w rozumieniu nowej ustawy jest przy tym zakładowa lub międzyzakładowa organizacja związkowa - reprezentatywna w rozumieniu art. 241^25a § 1 Kodeksu pracy.

Przepisów nowej ustawy dotyczących zasad wyboru rady pracowników i ochrony jej członków nie stosuje się do:  

1. przedsiębiorstw państwowych, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa;  

2. przedsiębiorstw mieszanych zatrudniających co najmniej 50 pracowników; 

3. państwowych instytucji filmowych.

W ww. podmiotach prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji przysługuje natomiast radzie pracowniczej. Rada pracownicza ma przy tym zyskać prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.

Poza tym przepisów ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji nie stosuje się do pracodawców, u których przed dniem 25 maja 2006 r. zostało zawarte porozumienie dotyczące informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji zapewniające warunki informowania i przeprowadzania konsultacji co najmniej równe określonym w nowej ustawie oraz uwzględniające interes pracodawcy i pracowników. Pracodawca, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, musi poinformować ministra właściwego do spraw pracy o zawartym porozumieniu. Do pracodawców oraz przedstawicieli pracowników uprawnionych zgodnie z ww. porozumieniem do uzyskiwania informacji i prowadzenia konsultacji stosuje się jednak odpowiednio przepisy dotyczące funkcjonowania rad pracowników. Każda ze stron takiego porozumienia może złożyć drugiej stronie pisemne zastrzeżenie co do spełniania przez to porozumienie wymogów co do informowania i przeprowadzania konsultacji co najmniej równych określonym w nowej ustawie oraz uwzględniających interes pracodawcy i pracowników. W przypadku gdy w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia tego typu zastrzeżenia strony porozumienia nie uzgodnią wskazanych w nim zarzutów, porozumienie rozwiązuje się z mocy prawa. W takim przypadku stosuje się przepisy nowej ustawy. 

Jak ustala się wielkość zatrudnienia?

Liczbę zatrudnionych u pracodawcy pracowników ustala się na podstawie przeciętnej liczby zatrudnionych w ramach stosunku pracy w okresie ostatnich 6 miesięcy przed dniem powiadomienia o wyborach członków rady pracowników. Przy ustalaniu liczby pracowników nie uwzględnia się pracowników młodocianych. W celu obliczenia przeciętnej liczby zatrudnionych w okresie ostatnich 6 miesięcy dodaje się liczby zatrudnionych w kolejnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli przez 6. W celu zaś obliczenia przeciętnej liczby zatrudnionych u pracodawcy działającego krócej niż 6 miesięcy dodaje się liczby zatrudnionych w kolejnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez liczbę tych miesięcy. 

Po osiągnięciu wielkości zatrudnienia równej co najmniej 50 pracowników pracodawca ma niezwłocznie podać tę informację do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy. 

Jaki powinien być skład rady pracowników?

W zasadzie w skład rady pracowników ma wchodzić u pracodawcy zatrudniającego:  

• od 50 do 250 pracowników - 3 pracowników; 

• od 251 do 500 pracowników - 5 pracowników; 

• powyżej 500 pracowników - 7 pracowników.

Każda z organizacji związkowych ma przy tym prawo wyboru nie mniej niż jednego członka rady pracowników. W przypadku gdy liczba organizacji związkowych jest większa niż liczba członków rady pracowników, to każdej z organizacji związkowych przysługuje prawo wyboru jednego członka rady pracowników. Organizacje związkowe mogą ustalić odmienne od określonych wyżej zasady reprezentacji w radzie pracowników.

Ponadto sama rada pracowników może ustalić z pracodawcą liczbę członków rady pracowników inną niż określona wyżej, nie mniej jednak niż 3 członków rady pracowników.  

Jak pracodawca ma informować pracowników?

Pracodawca ma przekazywać radzie pracowników informacje dotyczące:  

1. działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy oraz przewidywanych w tym zakresie zmian; 

2. stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia;  

3. działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

W tych sprawach rada pracowników może przedstawić opinię; przyjęcie opinii wymaga zgody większości członków rady pracowników. Każdy z członków rady pracowników może zaś przedstawić zdanie odrębne, które powinno być przedstawione pracodawcy.

Pracodawca musi przekazać informacje także w razie przewidywanych zmian lub zamierzonych działań oraz na pisemny wniosek rady pracowników. 

Pracodawca ma przekazywać informacje w terminie, formie i zakresie umożliwiającym radzie pracowników zapoznanie się ze sprawą, przeanalizowanie tych informacji, a w sprawach dotyczących stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia oraz działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia -przygotowanie się do konsultacji.

Jak powinny być prowadzone konsultacje z radą pracowników?

Pracodawca ma prowadzić konsultacje z radą pracowników w sprawachdotyczących stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia oraz działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia. 

Konsultacje te powinny być prowadzone:  

• w terminie, formie i zakresie umożliwiającym pracodawcy podjęcie działań w sprawach objętych konsultacjami; 

• w zależności od przedmiotu dyskusji, na odpowiednim poziomie kierowniczym; 

• na podstawie informacji przekazanej przez pracodawcę oraz opinii przedstawionej przez radę pracowników i zdania odrębnego członka rady pracowników;  

• w sposób umożliwiający radzie pracowników odbycie spotkania z pracodawcą w celu uzyskania jego stanowiska wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do jej opinii; 

• w celu umożliwienia osiągnięcia porozumienia pomiędzy radą pracowników a pracodawcą.

Rada pracowników oraz pracodawca mają obowiązek prowadzić konsultacje w dobrej wierze oraz z poszanowaniem interesów stron.

Więcej na temat trybu i terminarza powoływania rad pracowników, zasad ich działania oraz zadań można przeczytać w poradzie e-prawnika: Rady pracowników w firmach.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. 2006 r., Nr 79, poz. 550);

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94, ze zm.);

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14/WE z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej (Dz. Urz. WE L 80 z 23.03.2002; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 05, t. 4, str. 219);

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zm.);

• Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. 2001 r., Nr 106, poz. 1148, ze zm.);

• Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz. U. 1981 r., Nr 24, poz. 123, ze zm.);

• Ustawa z dnia 23 października 1987 r. o przedsiębiorstwie państwowym "Porty Lotnicze" (Dz. U. 1987 r., Nr 33, poz. 185);

• Ustawa z dnia 10 lipca 1985 r. o przedsiębiorstwach mieszanych (Dz. U. 1985 r., Nr 32, poz. 142, ze zm.);

• Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2003 r., Nr 90, poz. 844, ze zm.)