Postępowanie cywilne po zmianach - jak prowadzić sprawy?

3 maja 2012 roku weszła w życie zmiana Kodeksu postępowania cywilnego. Nowelizacja zniosła postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych i nadała sądowi szersze uprawnienia w zakresie decydowania o przebiegu postępowania.

Oto najważniejsze z nich:

Zmianie uległ przepis art. 153 k.p.c. Zgodnie z nowym § 1[1] – sąd może na wniosek strony zarządzić przeprowadzenie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, jeśli mogą być ujawnione okoliczności stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Dotychczas należało podać przyczyny, które sąd mógł uznać za uzasadnione – teraz wystarczy złożyć wniosek oparty na przepisie wspomnianego § 1[1]. Ustawodawca wyodrębnił więc tę okoliczność decydującą o wyłączeniu postępowania jako istotną na tyle, że poświęcono jej jeden paragraf.

Obowiązkowe zawieszenie postępowania następuje w przypadku ogłoszenia upadłości strony postępowania (powoda bądź pozwanego). Dotychczas tylko upadłość powoda powodowała zawieszenie postępowania, natomiast upadłość likwidacyjna pozwanego zobowiązywała sąd do umorzenia postępowania. Zmiany spowodowały, że ponowne wytoczenie powództwa w przypadku nie uznania wierzytelności czy też umorzeniu postępowania upadłościowego nie będzie konieczne – postępowanie cywilne będzie bowiem zawieszone, a to można podjąć ponownie. Nie będzie więc konieczności ponownego wszczynania postępowania cywilnego, jeśli upadłościowe zostanie np. umorzone.  

Zasadniczej zmianie uległy także przepisy dotyczące wyroku zaocznego. O ile dotychczas sprzeciw od wyroku zaocznego należało wnieść w terminie tygodnia od dnia doręczenia, w tyle aktualnie pozwany ma na to aż dwa tygodnie. Przed zmianami wystarczające było przytoczenie zarzutów przeciwko żądaniu pozwu oraz faktów i dowodów na ich uzasadnienie. W aktualnym stanie prawnym w piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. 

Jak widać ustawodawca zaostrzył rygory dotyczące składania sprzeciwu od wyroku zaocznego zbliżając go w ostatecznej postaci do sprzeciwu czy też zarzutów od nakazu zapłaty. Z jednej strony pozwany będzie miał więcej czasu na jego złożenie, z drugiej będzie musiał powołać wszelkie fakty, okoliczności i dowody, gdyż w przypadku zgłoszenia ich po terminie, sąd będzie obowiązkowo odmawiał ich rozpatrzenia. Z pewnością taka procedura zgłaszania sprzeciwu od wyroku zaocznego przyspieszy postępowania w sprawie.

Złagodzeniu ulega procedura wnoszenia apelacji. Jeśli bowiem strona skieruje ją bezpośrednio do sądu II instancji, sąd ten niezwłocznie przekaże pismo sądowi właściwemu. Dotychczas przeważnie kończyło się to odrzuceniem apelacji jako spóźnionej – należało ją bowiem wnieść za pośrednictwem sądu I instancji – zanim trafiła do sądu właściwego termin jej przyjęcia mijał.

Kolejne novum to możliwość złożenia zażalenia na postanowienie sądu II instancji, uchylające zapadłe orzeczenie i przekazujące sprawę do rozpoznania sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

I najważniejsze rozwiązanie – likwidacja postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych. Uznano, że postępowania te nie różnią się w sumie od zwykłych spraw cywilnych i nie ma konieczności prowadzenia ich wedle specyficznych reguł. Częstokroć stronami takiego postępowania są mali przedsiębiorcy a wymaganie od nich większego profesjonalizmu, zasadniczo w dziedzinie prawa, jest nieracjonalne. Stąd też postępowanie odrębne gospodarcze zakończyło ostatecznie swój byt z chwilą wejścia zmiany. Likwidacja postępowania gospodarczego wiąże się także z szerszym uprawnieniem sądu do wpływania na tok postępowania. Zwolennicy zmian wskazują, że to będzie wystarczające aby przyspieszyć postępowanie i zdyscyplinować strony postępowania w sprawach pomiędzy przedsiębiorcami.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011, Nr 233, poz. 1381).

(pg)

Zespół
e-prawnik.pl