Pozbawienie władzy rodzicielskiej - opinia prawna
Stan faktyczny
Jestem od dwóch lat rozwiedziony, opiekę nad nastoletnim synem sąd przyznał mnie (syn ma 14 lat), ale żonie pozostawiono możliwość wypowiadania się w najważniejszych sprawach dziecka. Nadto zostały mi przyznane alimenty bez dodatkowych ograniczeń, widzenia itp. Zaraz po tym jak wyrok sądowy uprawomocnił się, moja była żona wstąpiła w nowy związek małżeński. Od czas rozwodu minął już ponad rok, a zainteresowanie mojej byłej żony naszym dzieckiem jest co najmniej znikome. Kontakty osobiste są sporadyczne, z rzadka uzupełniane telefonicznymi, także niezbyt częstymi. Brak zainteresowania matki idzie w parze z brakiem zainteresowania naszego dziecka kontaktami z nią, jednak nie w tym rzecz. Mój problem polega na tym, iż zamierzam wyjechać za granicę na stałe i oczywiście chcę zabrać ze sobą syna. Obawiam się, a nawet jestem pewien, że moja była żona z czystej złośliwości nie wyrazi zgody na taki wyjazd. Chcę już teraz poczynić takie działania, które mogłyby mi pomóc w chwili samego wyjazdu. Co zrobić, od czego zacząć?
Opinia prawna
Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego w wyroku rozwodowym sąd rozstrzygnął o władzy rodzicielskiej powierzając jej wykonywanie ojcu dziecka, jednocześnie ograniczając jej zakres do współdecydowania w najważniejszych sprawach dziecka w przypadku byłej żony ojca dziecka. Oznacza to, że w sytuacjach szczególnie ważnych a dotyczących dziecka rodzice będą podejmować decyzje wspólnie. Rzeczywiście mogą pojawić się trudności w ustaleniu wspólnego stanowiska i dojściu do porozumienia w sprawach dotyczących syna. Mając to na względzie można wskazać na następujące rozwiązania w takiej sytuacji:
- wystąpienie na podstawie art. 97 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) do sądu opiekuńczego z wnioskiem o rozstrzygnięcie w kwestii wyrażenia zgody na wydanie paszportu - a to w przypadku gdy dziecko jeszcze nie posiada paszportu oraz w dalszej kolejności na wyjazd dziecka za granicę w braku takiej zgody ze strony matki dziecka,
- wystąpienie na podstawie art. 111 § 1 k.r.o. do sądu opiekuńczego z wnioskiem o pozbawienie matki władzy rodzicielskiej.
Wniosek o wyrażenie zgody na wyjazd
Ponieważ z opisu nie wynika czy syn posiada paszport czy dopiero będzie się starał o jego wydanie należy rozpatrzyć również drugą sytuację. Zakładając więc, że nie posiada on jeszcze paszportu wówczas powstanie problem wyrażenia przez matkę zgody na jego wydanie. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 4 zd. 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o paszportach (Dz. U. z dnia 07.01.1991r. Nr 2, poz. 5 ze zmianami) na wydanie paszportu osobie małoletniej konieczna jest zgoda obojga rodziców, chyba że z orzeczenia sądu wynika, iż prawo decydowania w tej sprawie jednemu z rodziców nie przysługuje (taka sytuacja zachodzi np.: w przypadku pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej). W braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody, zastępuje ją orzeczenie sądu opiekuńczego (art. 7 ust. 4 zd. 2 ustawy o paszportach).
Jeżeli teraz, matka dziecka nie wyraziłaby zgody na wydanie synowi paszportu, uniemożliwiając mu tym samym jakiekolwiek wyjazdy za granicę, wówczas ojciec dziecka może się zwrócić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o rozstrzygnięcie tej spornej kwestii. Rozwiązywaniu bowiem takich jak ta sytuacji służy art. 97 § 2 k.r.o., który stanowi, że o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Dla ścisłości należy dodać, że rozstrzygnięcie sądu w oparciu o przepis art. 97 § 2 k.r.o. może zapaść wyłącznie w sytuacji gdy obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska w przeciwnym razie tj. gdy władza rodzicielska przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców wówczas to on podejmuje samodzielnie decyzje dotyczące dziecka. W tym jednak przypadku władza rodzicielska przysługuje zarówno ojcu jak i matce i nie ma tu znaczenia fakt ograniczonego zakresu tej władzy po stronie matki. A zatem dopuszczalne jest skorzystanie z możliwości jaką przewiduje z art. 97 § 2 k.r.o. Nawet jednak wydanie paszportu nie rozwiązuje problemu wyjazdu małoletniego dziecka za granicę z jednym z rodziców. W takim bowiem przypadku konieczna będzie zgoda drugiego rodzica na wyjazd dziecka. Tu również mogą powstać komplikacje.
Matka dziecka ma bowiem prawo współdecydowania w ważnych sprawach dziecka - taką z pewnością jest wyjazd dziecka na stałe za granicę. Ojciec dziecka powinien się w związku z tym skontaktować z matką i podjąć próbę porozumienia.
