Rękojmia za wady towaru poza sprzedażą konsumencką

Rękojmia za wady towaru w sprzedaży konsumenckiej kształtuje się w sposób odmienny od rękojmi regulowanej przepisami kodeksu cywilnego.

Poniższe zasady dotyczą sprzedaży:

• dokonywanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu związanym z działalnością zawodową lub gospodarczą,
• energii elektrycznej, jak również gazu i wody (chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub w określonej objętości),
• egzekucyjnej oraz sprzedaży dokonywanej w postępowaniu upadłościowym albo innym postępowaniu sądowym,
• dokonywanej pomiędzy konsumentami.

Na czym polega wada fizyczna rzeczy?

Z wadą fizyczną rzeczy mamy do czynienia, gdy:

• rzecz mam cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność,
• rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego,
• rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (w tym także bez niezbędnej instrukcji obsługi lub innej informacji potrzebnej do prawidłowego korzystania z rzeczy).

Na czym polega wada prawna rzeczy?

Rzecz sprzedana posiada wadę prawną gdy:

• stanowi własność osoby trzeciej,
• jest obciążona prawem osoby trzeciej.

Czy odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest nieograniczona?

Jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy, to sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi.
Nadto, dodatkowo obowiązuje regułą, zgodnie z którą, gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy.

Poza tym, odpowiedzialność z tytułu rękojmi, strony mogą rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednak tak dokonane wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Czy odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest nieograniczona czasowo?

W przypadku rękojmi za wady fizyczne, sprzedawca nie jest odpowiedzialny za te wady, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej.

Jakie uprawnienia przysługują kupującemu z tytułu rękojmi?

W przypadku wady rzeczy, kupujący posiada wobec sprzedawcy uprawnienia, które wzajemnie się wyłączają:

1. odstąpienie od umowy,

2. żądanie obniżenia ceny,

3. dostarczenie rzeczy wolnych od wad,

4. usunięcie wady rzeczy.

Zasadą jest, iż jeżeli sprzedana rzecz ma wady, to kupujący może odstąpić od umowy albo żądać obniżenia ceny. Kupujący nie może jednak od umowy odstąpić od umowy wtedy, gdy sprzedawca niezwłocznie usunie wady. Jeżeli jednak rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub też była już naprawiana, to kupujący może bez powyższych ograniczeń odstąpić od umowy albo żądać obniżenia ceny.

Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Natomiast gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest wytwórca tej rzeczy, kupujący może żądać usunięcia wady. W tym celu kupujący powinien wyznaczyć sprzedawcy odpowiedni termin (jednocześnie zastrzegając, że po upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi).

Sprzedawca może odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów.

Kupujący może skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli zawiadomi sprzedawcę o wadzie w ciągu 1 miesiąca od jej wykrycia. W sytuacji, gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeżeli zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć.

Między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą obowiązuje zasada, iż kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.
Jednakże nawet gdy termin ten nie zostanie zachowany, to uprawnienia z tytułu rękojmii zostają przez kupującego zachowane, gdy sprzedawca wadę podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.

Czy kupujący może żądać także odszkodowania w przypadku skorzystania z uprawnień tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej?

Kupujący może skorzystać z możliwości żądania naprawienia szkody, którą poniósł wskutek istnienia wady, gdy z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej:

• odstępuje od umowy albo,

• żąda obniżenia ceny,

a także odpowiednio, gdy:

• kupujący żąda dostarczenia rzeczy wolnych od wad zamiast rzeczy wadliwych albo

• usunięcia wady przez sprzedawcę.

Nie ma takiej możliwości, gdy sprzedawca nie ponosi za to odpowiedzialności. W takiej sytuacji kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady (może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów).

Czy uprawnienia z tytułu rękojmi są ograniczone czasowo?

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie 1 roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.
Kupujący jednak zachowuje swoje uprawnienia z tytułu rękojmi w przypadku, gdy sprzedawca wadę podstępnie zataił.

Pamiętaj, że:

• Jeżeli spośród rzeczy sprzedanych tylko niektóre są wadliwe i można je odłączyć od rzeczy niewadliwych, bez szkody dla stron obu, to kupujący ma prawo odstąpić od umowy tylko w zakresie rzeczy wadliwych,
• Kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne nawet wtedy, gdy osoba trzecia nie wystąpi przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),

• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2002 r., Nr 141, poz. 1176).