Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i karta podatkowa - alternatywy rozliczania PIT przedsiębiorców

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych stanowi uproszczoną formę opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych. Ten system rozliczania podatku został wprowadzony od 1994 r.

Zasady opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych określa ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zwana dalej „ustawą".

Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegać mogą przychody osób fizycznych:

• z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych, zwanych dalej „spółką", 
• z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, 
• ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, jeżeli: 
  • sprzedaż nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub na rzecz osób fizycznych na potrzeby prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej; 
  • przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów przez rolnika prowadzącego działalność w ramach rolniczego handlu detalicznego; 
  • sprzedaż następuje wyłącznie: w miejscach, w których produkty te zostały wytworzone, lub przeznaczonych do prowadzenia handlu;
  • prowadzona jest ewidencja sprzedaży;
  • ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody. 

Tak więc, opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym też, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych.

Opodatkowanie ryczałtem przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej mogą wybrać podatnicy, którzy:   

• rozpoczną prowadzenie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów,
• prowadzili działalność w poprzednim roku, a ich przychód z tej działalności nie przekroczył określonej ustawowo kwoty, tj. równowartości 250.000 euro.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą więc opłacać podatnicy, którzy rozpoczną prowadzenie działalności i wybiorą tę formę opodatkowania, a jeżeli ją już prowadzili w poprzednim roku, jeśli uzyskali przychody z tej działalności w wysokości nieprzekraczającej równowartości 250.000 euro.

Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników osiągających w całości bądź w części przychody m.in. z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Ta forma opodatkowania ma charakter fakultatywny. Podatnik wybiera opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, składając stosowne oświadczenie. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki, oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych składają wszyscy wspólnicy. 

Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, określa w art. 12 stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą:

• 20% od przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów,
• 17% od przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych m.in. pośrednictwa w handlu hurtowym, hoteli, wynajmu samochodów osobowych,
• 12,5% od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze od nadwyżki ponad 100 000 zł,
• 8,5% od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze do kwoty 100 000 zł,
• 5,5% od przychodów m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych,
• 3,0% od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu, z odsetek od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą,
• 2% od przychodów ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu (z wyjątkami wskazanymi w art. 20 ust. 1c ustawy).

Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Przychodów opodatkowanych ryczałtem nie łączy się z innymi przychodami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia ewidencji przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy, do prowadzenia ewidencji wyposażenia, a także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, korzystający z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są też obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów.

Obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów nie dotyczy podatników osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeśli ich wysokość wynika z umowy zawartej w formie pisemnej oraz podatników osiągających przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych. Podatnicy osiągających przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych są natomiast obowiązani prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy ewidencję sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych, zawierającą co najmniej: numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu, przychód narastająco od początku roku oraz ilość i rodzaj przetworzonych produktów. Dzienne przychody są ewidencjonowane w dniu sprzedaży.

W razie nieprowadzenia ewidencji przychodów lub prowadzenia jej niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym, a także w przypadku stwierdzenia istnienia związków gospodarczych podatnika, o których mowa w art. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. powiązań z innym podmiotem), organ podatkowy określa wartość niezaewidencjonowanego przychodu, w tym również w formie oszacowania, i określa od tej kwoty ryczałt. Ryczałt ten stanowi pięciokrotność stawki, która byłaby zastosowana do przychodu w przypadku jego ewidencjonowania, przy czym ryczałt nie może być wyższy niż 75% tego przychodu.

W zakresie rozliczeń i obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są:

• w ciągu roku podatkowego co miesiąc obliczać kwotę podatku i dokonywać jej wpłaty na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika w terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień – w terminie złożenia zeznania; niektórzy podatnicy mogą - pod warunkami, o których mowa w art. 21 ust. 1b i 1c ustawy o ryczałtcie (m.in. nie przekroczyli limitu 25 000 euro przychodów za rok poprzedni) - obliczać podatek i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do dnia 20 następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za ostatni kwartał roku podatkowego – w terminie złożenia zeznania;
• złożyć w urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania, zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku (PIT-28). Zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Podatnicy korzystający z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą odliczyć od przychodu straty, o których mowa w art. 9 ust. 3 i 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz wydatki określone w art. 26 ust. 1 tej ustawy, np. składki na ubezpieczenia społeczne, wydatki na cele rehabilitacyjne, darowizny. Natomiast ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o zapłaconą przez podatnika składkę na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Karta podatkowa

Tylko w przypadku niektórych rodzajów działalności gospodarczej możliwe jest opodatkowanie kartą. Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika wyrażony w złożonej deklaracji (PIT-16) i ma zastosowanie do podatników, których działalność nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej za dany rok podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego, a jeśli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego – przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej bądź nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uznaje się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.

Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.

Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego.

Ich wysokość uzależniona jest m.in. od:

• rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,
• liczby zatrudnionych pracowników,
• liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.

Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy.

Stawki podatku dochodowego opłacanego w formie karty podatkowej oraz stawki ryczałtu od przychodów osób duchownych (wikariuszy i proboszczów) są określone na 2018 rok obwieszczeniem Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 21 listopada 2017 r. (M.P. poz. 1111).

Podatek ulega obniżeniu, w pierwszej kolejności, o kwotę zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podatnik dokonuje wpłaty tego podatku co miesiąc – do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień do 28 grudnia roku podatkowego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032, ze zm.); 
• ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2180, ze zm.).