18.9.2008
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO) ma na celu obniżenie taryf celnych i innych przeszkód w handlu między umawiającymi się stronami. W 1993 r. Rada przyjęła rozporządzenie wprowadzające w państwach członkowskich wspólne reguły przywozu bananów (rozporządzenie Rady EWG nr 404/93 z dnia 13 lutego 1993 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku bananów, Dz.U. L 47, s. 1). Rozporządzeniem tym ustanowiono preferencyjne przepisy w odniesieniu do bananów pochodzących z niektórych państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Organ rozstrzygania sporów WTO (DSB), do którego wpłynęły skargi złożone przez szereg członków WTO, w tym przez Stany Zjednoczone Ameryki, orzekł że wspólnotowy reżim przywozu bananów jest niezgodny z porozumieniami WTO.
W 1998 r. Rada przyjęła rozporządzenie zmieniające ten reżim.
Oceniając, że ten nowy reżim jest nadal niezgodny z porozumieniami WTO, DSB udzielił Stanom Zjednoczonym, na ich wniosek, upoważnienia do objęcia przywozu niektórych produktów wspólnotowych dodatkowym cłem w odniesieniu do wymiany handlowej o wartości 191,4 mln USD rocznie (w 2001 r. Wspólnota zmieniła wspólnotowy reżim handlu bananami rozporządzeniem WE nr 216/2001 z dnia 29 stycznia 2001 r. zmieniającym rozporządzenie nr 404/93, Dz.U. L 31, s. 2. Stany Zjednoczone Ameryki zawiesiły stosowanie podwyższonych ceł; Począwszy od dnia 1 lipca 2001 r. ich należności przywozowe zostały przywrócone do stawek początkowych).
Sześć spółek mających siedziby w Unii Europejskiej wystąpiło do Sądu Pierwszej Instancji o zasądzenie od Komisji i Rady odszkodowania za szkodę, którą poniosły w następstwie zastosowania amerykańskich środków odwetowych do ich wywozu przeznaczonego do Stanów Zjednoczonych.
Sąd uznał te skargi za bezpodstawne. Podkreślił, że ponieważ porozumienia WTO nie znajdują się pośród norm w świetle których sąd wspólnotowy dokonuje kontroli legalności aktów instytucji wspólnotowych, nie jest możliwe ustalenie w rozpatrywanej sprawie bezprawności zachowania zarzucanego Radzie i Komisji. W odniesieniu do zasad odpowiedzialności, jaką Wspólnota może ponosić nawet w braku bezprawnego zachowania jej organów, Sąd uznał, że gdy bezprawność zachowania instytucji nie może zostać wykazana, przedsiębiorstwa, które ponoszą nieproporcjonalną część ciężarów będących wynikiem zachowania instytucji wspólnotowych mogą, spełniając określone przesłanki, uzyskać odszkodowanie za poniesioną szkodę. Jednakże uznawszy, że przesłanka dotycząca szczególnego i nadzwyczajnego charakteru szkody nie została spełniona, Sąd oddalił skargi odszkodowawcze.
Dwie spółki włoskie i ich amerykańskie filie FIAMM i FIAMM Technologies oraz G. Fedon & Figli SpA i Fedon America, Inc, działające odpowiednio w sektorze akumulatorów stacjonarnych oraz etui na okulary i akcesoriów, wniosły do ETS o uchylenie dotyczących ich wyroków Sądu.
Uwzględniając, że uzasadnienie zaskarżonych wyroków Sądu narusza prawo wspólnotowe, lecz że ich sentencje są zasadne z innych względów prawnych, Trybunał oddalił odwołania. Nie można zatem dochodzić naprawienia przez Wspólnotę szkód wynikających z ewentualnego naruszenia przez jej organy porozumień WTO.
Trybunał potwierdził na wstępie, że Sąd słusznie wskazał, iż sąd wspólnotowy nie może w rozpatrywanej sprawie kontrolować legalności aktów instytucji wspólnotowych w świetle reguł WTO i decyzji DSB, nawet dla celów odszkodowawczych.
ETS przypomniał przy tym, że orzekł w szczególności, iż odpowiedzialność Wspólnoty z tytułu aktu normatywnego w zakresie wyborów polityki gospodarczej może powstać wyłącznie w razie wystarczająco istotnego naruszenia nadrzędnej reguły prawa, która chroni jednostki i przyznaje im określone prawa.
Trybunał stwierdził też, iż zasada odpowiedzialności wspólnotowej za bezprawne akty instytucji stanowi wyraz ogólnej zasady znanej porządkom prawnym państw członkowskich, w świetle której bezprawne działanie powoduje powstanie obowiązku naprawienia wyrządzonej nim szkody, przy czym takiej zbieżności między porządkami prawnymi państw członkowskich nie wykazano w zakresie istnienia zasady odpowiedzialności za zgodny z prawem akt władz publicznych, w szczególności gdy akt taki ma charakter normatywny.
ETS uznał, że prawo wspólnotowe na obecnym etapie nie przewiduje systemu pozwalającego na powstanie odpowiedzialności Wspólnoty z tytułu zachowania normatywnego tej ostatniej w sytuacji, gdy ewentualny brak zgodności takiego zachowania z porozumieniami WTO nie może zostać podniesiony przed sądem wspólnotowym.
Ponadto, Trybunał wskazał, że wspólnotowy akt normatywny, którego zastosowanie prowadzi do ograniczeń prawa własności i swobodnego wykonywania działalności zawodowej, może prowadzić do powstania pozaumownej odpowiedzialności Wspólnoty, gdy pociąga za sobą nieproporcjonalny i niedopuszczalny uszczerbek dla samej istoty tych praw, w danym przypadku ze względu na brak wskazania odpowiedniego odszkodowania pozwalającego na uniknięcie lub naprawienie tego uszczerbku.
Potrzebujesz porady prawnej?