Wynagrodzenie za służebność wyklucza odszkodowanie

Na nieruchomości powódki w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku zbudowane zostały – bez jej zgody - linie energetyczne ze słupami i stacją transformatorową. Ograniczyło to możliwość korzystania z nieruchomości. Elektrownia, która korzystała z tych urządzeń, nie miała formalnie ustanowionej służebności przesyłu, była jedynie posiadaczem takiej służebności (to znaczy, że faktycznie zachowywała się tak, jakby służebność istniała). Powódka wystąpiła do sądu o zapłatę kwoty pieniężnej za utratę wartości rynkowej działek. Sąd drugiej instancji przy rozpoznawaniu apelacji zadał Sądowi Najwyższemu pytanie prawne: "Czy właścicielowi nieruchomości przysługuje w  stosunku do osoby będącej jej posiadaczem zależnym w złej wierze,  które to posiadanie odpowiada służebności przesyłu, roszczenie o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy (art. 225 w zw. z art. 230 k.c.)?" Sąd Najwyższy w odpowiedzi podjął uchwałę:

Porady prawne

Właścicielowi nieruchomości nie przysługuje wobec nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia jej wartości, związanego z normalnym korzystaniem  z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności (art. 225 w zw. z art. 230 k.c.).

SN przypomniał, że art. 225 i 224 § 1 w zw. z art. 352 § 2 i art. 230 k.c. mogą mieć odpowiednie zastosowanie do rozliczeń między  właścicielem a posiadaczem służebności, a więc także służebności przesyłu. Jednym z roszczeń właściciela przewidzianych w art. 224 § 2 i 225 k.c. jest roszczenie o naprawienie szkody za  pogorszenie rzeczy. Występuje ono wtedy, gdy działania lub  zaniechania posiadacza prowadzą do obniżenia wartości użytkowej lub ekonomicznej rzeczy. Odpowiedzialność posiadacza nie zależy od jego winy i jest ograniczona tylko do wartości rzeczy (nie obejmuje utraconych pożytków).

SN zwrócił uwagę, że ww. roszczenie przysługuje tylko wtedy, gdy obniżenie wartości rzeczy jest trwałe i nieodwracalne. Dopóki właściciel może żądać przywrócenia stanu zgodnego z prawem (czyli dopóty elektrownia nie uzyska tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości), nie można ocenić "trwałości" obniżenia. Gdy natomiast elektrownia uzyska tytuł prawny do nieruchomości, to z reguły łączy się to z zapłatą odpowiedniej sumy właścicielowi nieruchomości, co wyklucza odszkodowanie. Ponadto nie stanowi  pogorszenia rzeczy takie zmniejszenie jej wartości, które mieści się w zakresie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (czyli np. za normalne zużycie – inaczej posiadacz płaciłby za to podwójnie, raz w ramach wynagrodzenia za korzystanie, drugi raz w ramach odszkodowania za pogorszenie rzeczy). Takie wynagrodzenie, choć nie jest ściśle rzecz biorąc odszkodowaniem, to jednak może spełniać funkcje" odszkodowawcze.

Ze względu na powyższe SN doszedł do wniosku, że uszczerbek właściciela związany z obniżeniem wartości nieruchomości w następstwie zbudowania na niej urządzeń elektroenergetycznych jest  równoważony świadczeniem, jakie właściciel może uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Skoro właściciel może wystąpić o ustanowienie takiej służebności za wynagrodzeniem, to obniżenie wartości nieruchomości nie ma charakteru trwałego i nieodwracalnego. SN zastrzegł jednak, że można dochodzić odszkodowania za szkody wynikłe z nieprawidłowego korzystania z rzeczy (przykładowo za szkody w roślinach na skutek pożaru instalacji elektrycznych).

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2011 roku, sygn. akt III CZP 43/11


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika