Zasady ustalania zasiłku pielęgnacyjnego dla osób niepełnosprawnych są sprzeczne z Konstytucją

20.11.2007

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku dotyczące zasad przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej, która ukończyła 16 lat.

Bronisława Sz. złożyła w Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Otrzymała orzeczenie o zaliczeniu jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Odwołała się od tej decyzji do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, który orzekł znaczny i trwały charakter niepełnosprawności od 24 kwietnia 2006 r. Następnie Bronisława Sz. złożyła w Ośrodku Pomocy Społecznej wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Decyzją burmistrza skarżąca otrzymała zasiłek pielęgnacyjny dla osoby niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat na czas nieokreślony, poczynając od 1 września 2006 r. Od tej decyzji Bronisława Sz. wniosła odwołanie uważając, że zasiłek powinna otrzymać od dnia ustalenia znacznego stopnia niepełnosprawności, czyli od 24 kwietnia 2006 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji wskazując, że termin został określony zgodnie z przepisem ustawy o świadczeniach rodzinnych: prawo do świadczeń rodzinnych ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami. Bronisława Sz. wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego z załączonym orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności z dnia 21 sierpnia 2006 r. złożyła 4 września 2006 r. Decyzję tę Bronisława Sz. zaskarżyła do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Sąd powziął wątpliwość, czy przepis przewidujący, że zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się od początku miesiąca, w którym złożono wniosek o jego ustalenie w organie właściwym do jego przyznania, mimo konieczności uprzedniego uzyskania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności wydawanego przez inny organ administracji publicznej, jest zgodne z konstytucyjną zasadą zaufania do państwa i stanowionego prawa.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji. Trybunał stwierdził, że ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami jest niezgodne z Konstytucją - orzekł Trybunał Konstytucyjny.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zasiłek pielęgnacyjny spełnia efektywnie cel, gdy jest przyznawany od daty wskazanej w orzeczeniu o znacznej niepełnosprawności. Biorąc pod uwagę przede wszystkim cel zasiłku pielęgnacyjnego, a ponadto tryb orzekania o niepełnosprawności, który zgodnie z przewidzianymi prawem terminami może trwać kilka miesięcy, ustanowiony w kwestionowanym przepisie termin (prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami) jest niezgodny z Konstytucją. Narusza bowiem wynikający z zasady państwa prawnego nakaz przestrzegania przez ustawodawcę zasad poprawnej legislacji. Przepis ten, w systemie przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego, jest nielogiczny i niekonsekwentny w stopniu uniemożliwiającym realizację celu wynikającego z Konstytucji - podkreślił Trybunał Konstytucyjny.

Wyrok jest ostateczny.

Za niezgodne z Konstytucją uznane zostały więc tylko niektóre zasady nabywania prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Trybunał ustosunkował się wyłącznie do sytuacji osób powyżej 16 roku życia, które uzyskały odpowiednie orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności w wyniku długotrwałej procedury odwoławczej przed wojewódzkim zespołem ds. orzekania o niepełnosprawności. Wyrok nie odnosi się więc a contrario do osób poniżej 16 roku życia, a także osób powyżej 16 roku życia, które nabyły orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności w wyniku rozpatrzenia sprawy przed powiatowym organem ds. orzekania o niepełnosprawności lub w wyniku odwołania przed sądem ani też osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Osoby powyżej 16 roku życia, które uzyskały orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności w wyniku rozpatrzenia sprawy przed wojewódzkim zespołem ds. orzekania o niepełnosprawności mogą, zgodnie z art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.), w terminie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego tj. od dnia 30 października 2007 r., wnieść skargę o wznowienie postępowania. W wyniku rozpatrzenia skargi należy tym osobom przyznać zasiłek pielęgnacyjny od dnia złożenia wniosku w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, a nie od miesiąca złożenia wniosku o zasiłek pielęgnacyjny w urzędzie gminy.

W przypadku rozpatrywania po dniu publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego wniosków o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego nowozgłaszających się osób, rozstrzygnięcie Trybunału należy stosować, zgodnie z sentencją wyroku, wyłącznie do osób powyżej 16 roku życia, które uzyskały orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności w wyniku rozpatrzenia sprawy przed wojewódzkim zespołem ds. orzekania o niepełnosprawności. Osobom tym należy przyznawać od dnia złożenia wniosku w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, a nie od miesiąca złożenia wniosku o zasiłek pielęgnacyjny w urzędzie gminy.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r., sygn. akt P 28/07

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze