Zgromadzenie wierzycieli jest to organ, który uczestniczy w postępowaniu upadłościowym. W polskim systemie prawa upadłościowego przyjęto zasadę, że postępowanie to jest prowadzone przez sąd (i sędziego-komisarza), a reprezentowanie wierzycieli jest ograniczone. Jednakże w niektórych przypadkach podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników jest nieodzowne – sąd wówczas nie może działać bez odpowiedniej uchwały zgromadzenia wierzycieli.
Kiedy zwołuje się zgromadzenie wierzycieli?
Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli:
- w przypadkach gdy według przepisów prawa niniejszego wymagana jest uchwała zgromadzenia – czyli, gdy następuje:
- wyłączenie z masy upadłości wierzytelności i praw wątpliwych co do istnienia lub możności realizacji oraz wyłączenie ruchomości i nieruchomości, jeżeli nie zostały sprzedane i żaden z wierzycieli nie wyraził gotowości ich przyjęcia w poczet wierzytelności, za cenę odpowiadającą połowie oszacowania (ruchomość) lub 2/3 kwoty oszacowania (nieruchomość);
- zmiana składu rady wierzycieli na wniosek wierzycieli (wówczas, gdy sędzia-komisarz nie uwzględnia tego wniosku;
- przyjęcie zaproponowanego układu przez upadłego z jego wierzycielami;
- na wniosek przynajmniej dwóch wierzycieli, mających łącznie nie mniej niż trzecią część ogólnej sumy uznanych wierzytelności – nie wystarcza zatem, że jeden wierzyciel mający nawet 1/3 ogólnej sumy wierzytelności złoży taki wniosek – musi być ich dwóch, a wierzytelność musi być uznana,
- w innych przypadkach, gdy sędzia-komisarz uzna to za potrzebne.
Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli przez obwieszczenie, w którym wskazany będzie termin, miejsce i przedmiot obrad zgromadzenia. Sędzia-komisarz musi wydać to obwieszczenie przynajmniej na dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia. Odpisy obwieszczenia będą doręczone w tym czasie syndykowi, członkom rady wierzycieli i upadłemu.
W razie odroczenia zgromadzenia sędzia-komisarz poda obecnym do wiadomości nowy termin i miejsce zgromadzenia. W takich przypadkach zbędne byłoby ponowne zawiadamianie zainteresowanych, więc ustawodawca uznał, że obwieszczenie nie będzie wówczas dokonane.
Jak przebiega zgromadzenie wierzycieli?
Wierzyciele nie mogą zadecydować, że wybiorą przewodniczącego spośród siebie, czy też że oddadzą przewodnictwo zgromadzeniu jakiejś osobie trzeciej. Prawo upadłościowe stanowi, że doniosła rola przewodniczenia na zgromadzeniu wierzycieli przypada sędziemu-komisarzowi. Sędzia-komisarz, jako organ prowadzący postępowanie - nie głosuje. Przewodnictwo sędziego-komisarza polega między innymi na otwarciu zgromadzenia, oznaczeniu punktów porządku obrad, zarządzeniu głosowania i ustaleniu jego wyników oraz zamknięciu zgromadzenia. Sędzia-komisarz musi również pilnować porządku w czasie zgromadzenia (np. kolejności zabierania głosów przez wierzycieli).
Głosowanie przebiega zasadniczo jawnie. Tajne głosowanie – pisemne – jest dopuszczalne wyjątkowo w przypadku:
- wyłączenia z masy upadłości rzeczy, wierzytelności lub praw,
- przyjęcia układu pomiędzy upadłym a wierzycielami.
Bez żadnych wyjątków wierzyciele muszą głosować osobiście.
Kto bierze udział w zgromadzeniu?
Można wyróżnić trzy grupy osób, które biorą udział w zgromadzeniu.
- Po pierwsze są to osoby, które obowiązane są stawić się na zgromadzeniu. Do takiego obligatoryjnego udziału zobowiązani są: syndyk, członkowie rady wierzycieli i upadły, wezwany do udzielenia wyjaśnień,
- Druga grupa to te osoby, które mają prawo uczestniczyć w zgromadzeniu z prawem głosowania. Do tej grupy należą wierzyciele, których wierzytelności zostały uznane. Wierzytelność uznana to taka wierzytelność, która została umieszczona przez syndyka w projekcie listy wierzytelności i następnie uznana postanowieniem sędziego-komisarza ustalającym listę wierzytelności.
Niektóre wierzytelności mogą uprawniać wierzyciela do wzięcia udziału w głosowaniu, mimo że nie są „uznane”. Jeżeli wierzytelność jest zabezpieczona w jakikolwiek sposób, sędzia-komisarz na wniosek wierzyciela i po wysłuchaniu upadłego, jeżeli jest obecny, dopuści wierzyciela do udziału w zgromadzeniu oraz oznaczy sumę, według której będzie obliczany jego głos. Sumę tę oznaczy sędzia-komisarz według tej części wierzytelności, która prawdopodobnie nie będzie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia. Jeżeli wierzytelność uzależniona jest od warunku zawieszającego, albo jeżeli wierzytelność nie została jeszcze uznana, lecz jest uprawdopodobniona, sędzia-komisarz na wniosek wierzyciela i po wysłuchaniu upadłego stosownie do okoliczności również oznaczy sumę, według której będzie obliczony głos tego wierzyciela.
Jednakże postanowienie sędziego-komisarza w przedmiocie dopuszczenia do głosowania z wierzytelności nie-uznanej jest autorytatywne. Na postanowienie to nie ma zażalenia. Wierzyciel ma również prawo głosowania na podstawie wierzytelności, którą nabył w drodze przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości, ale tylko i wyłącznie wtedy, gdy przejście wierzytelności nastąpiło wskutek spłacenia przez niego długu, za który odpowiadał osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi, ze stosunku prawnego zawiązanego przed ogłoszeniem upadłości. Wierzyciele, mający wierzytelność solidarną lub niepodzielną głosują przez jednego spośród siebie.
- Trzecia grupa to wierzyciele, którzy są uprawnieni do wzięcia udziału w zgromadzeniu, ale bez prawa głosowania. To w zasadzie każdy wierzyciel, a w szczególności wierzyciel z wierzytelności, którą nabył w drodze przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości, wówczas gdy przejście wierzytelności nie nastąpiło wskutek spłacenia przez niego długu, za który odpowiadał osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi, ze stosunku prawnego zawiązanego przed ogłoszeniem upadłości.
Jakie decyzje podejmuje zgromadzenie?
Zgromadzenie wyraża swoją wolę przez podejmowanie uchwał. Uchwały zgromadzenia zapadają większością głosów wierzycieli bez względu na liczbę obecnych. Jednakże większość wierzycieli musi mieć przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności przypadających uprawnionym do uczestniczenia w tym zgromadzeniu wierzycielom.
Uchwały zgromadzenia są kontrolowane przez prowadzącego je sędziego-komisarza. Sędzia-komisarz może bowiem wstrzymać wykonanie uchwały zgromadzenia, jeżeli uchwała sprzeciwia się prawu. W takim przypadku sędzia-komisarz przedstawia sądowi sprawę do rozstrzygnięcia w ciągu trzech dni . Na takie posiedzenie sądu będą wezwani członkowie rady wierzycieli, syndyk i upadły . Sąd może wysłuchać także wierzycieli, którzy stawią się na posiedzeniu. Niezależnie od decyzji sądu – przychylającej się do oceny sędziego-komisarza lub pozwalającej na podjęcie uchwały – na postanowienie sądu nie ma zażalenia.
Pamiętaj, że:
- Głosowanie pisemne na zgromadzeniu wierzycieli może się odbywać jedynie w przypadku wyłączenia z masy upadłości rzeczy, wierzytelności lub praw lub przyjęcia układu pomiędzy upadłym a wierzycielami,
- Wierzyciel musi głosować osobiście, nie może ustanowić pełnomocnictwa.
- Stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r. w związku z utratą mocy obowiązującej rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.).
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami).