Zmiany w programie „Rodzina 500+”

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Od 2022 roku obsługą programu zajmie się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, rodzice będą składać wnioski wyłącznie drogą elektroniczną, a wypłata świadczenia wychowawczego odbywać się będzie bezgotówkowo, na wskazany przez rodziców numer rachunku bankowego.

Jakie zmiany wprowadza ustawa z  dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw? 

W nowelizacji zostały wprowadzone zmiany w zakresie:

1. zmiany organu właściwego w rozumieniu art. 2 pkt 11 zmienianej ustawy, obsługującego świadczenie wychowawcze z wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze na Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
2. sposobu składania wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego przez wyłączenie formy papierowego wniosku, składanego bezpośrednio w siedzibie jednostki właściwej bądź za pośrednictwem przesyłki listowej, a pozostawienie wyłącznie możliwości składania wniosku przez systemy teleinformatyczne PUE ZUS, systemy teleinformatyczne banków krajowych i spółdzielczych kas oszczędnościowo­‑kredytowych, system teleinformatyczny utworzony przez ministra właściwego do spraw rodziny – Platforma Informacyjno­‑Usługowa Empatia;
3. sposobu prowadzenia postepowań w sprawie świadczenia wychowawczego ‑ postępowanie w sprawie o świadczenie wychowawcze będzie prowadzone wyłącznie elektronicznie (pisma, informacje i decyzje będą przekazywane stronie postępowania wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem profilu informacyjnym PUE ZUS );
4. sposobu wypłaty świadczenia wychowawczego przez rezygnację z wypłat w formie gotówkowej i przekazem pocztowym na rzecz wypłat w formie bezgotówkowej na wskazany przez wnioskodawcę numer rachunku bankowego;
5. uregulowania prawa do świadczeń wychowawczych na dzieci umieszczone w pieczy zastępczej w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Obecnie rozwiązania w tym zakresie zawarte są w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
6. skrócenia terminu na ustalenie i dochodzenie nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych z 10 lat do 2 lat.

W celu umożliwienie osobom „wykluczonym cyfrowo” składania wniosków o świadczenie w formie elektronicznej w ustawie wprowadzono przepisy na podstawie, których Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie obowiązany do zapewnienia w swojej siedzibie, oddziale lub innej wyznaczonej jednostce organizacyjnej dostępu do środków technicznych umożliwiających złożenie wniosku i załączników do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego, wnoszenie innych pism w sprawie świadczenia wychowawczego oraz odbiór decyzji, informacji, postanowień, zawiadomień, wezwań, zaświadczeń i innych pism w sprawie świadczenia wychowawczego, a także do zapewnienia pomocy przy wnoszeniu i odbiorze tych dokumentów. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie zawartego porozumienia, będzie mógł zapewnić dostęp do środków technicznych umożliwiających złożenie wniosku i załączników do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz zapewnić pomoc przy wnoszeniu tych dokumentów w miejscu innym niż siedziba, oddział lub wyznaczona jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zawarte w ustawie zmiany w innych ustawach mają na celu dostosowanie ich brzmienia, w związku ze zmianą organu wskazanego do obsługi, przyznawania i wypłaty świadczenia wychowawczego.

„Rodzina 500+” obsługiwana przez ZUS

Ustawa o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw zakłada przeniesienie ustalania uprawnień do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłaty z gmin do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma to na celu optymalizację procesu przyznawania i obsługi świadczenia wychowawczego, co przełoży się na redukcję kosztów jego obsługi.

- "Nie przeprowadzamy żadnej rewolucji, a dostosowujemy program do oczekiwań i potrzeb rodziców. Już dziś zdecydowana większość wniosków o przyznanie świadczenia składana jest przez internet, a wypłata 500+ odbywa się przelewem na konto" – powiedziała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg i dodała, że ci rodzice, którzy po zmianach będą mieli kłopot z samodzielnym złożeniem wniosku online, będą mogli liczyć na wsparcie.

W okresie składania wniosków o świadczenie wychowawcze w każdej jednostce ZUS będą dla zainteresowanych klientów udostępnione komputery, na których można będzie wypełnić wniosek, również z asystą pracownika ZUS. Planowane jest także utworzenie w tym okresie dodatkowych, mobilnych punktów składania wniosków w innych placówkach czy urzędach (np. Poczta, KRUS).

To właśnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie gminy (jak było do tej pory) będzie zajmował się obsługą programu. Oznacza to spore oszczędności. Zgodnie z szacunkami zmiana ta spowoduje redukcję kosztów obsługi programu „Rodzina 500+” o ok. 3,1 mld zł w latach 2022-2032.

W tym roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przejął już obsługę programu „Dobry start”.

Ważne terminy!

Nowelizacja wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. z wyjątkiem przepisów mających na celu dostosowanie się Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do nowych obowiązków nałożonych ustawą, które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Ustawa wejdzie więc w życie 1 stycznia 2022 r. Od tej daty ZUS będzie wypłacał na bieżąco przyznawane przez siebie świadczenia, będzie też od 1 lutego 2022 r. przyjmować wnioski na kolejne okresy, czyli od 1 czerwca 2022 r. Wypłatą świadczeń przyznanych przed 1 stycznia 2022 r. zajmować się będą gminy (najpóźniej do 31 maja 2022 r.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl