Zwoływanie zgromadzenia bez wymaganego zezwolenia

Komenda Rejonowa Policji wniosła do sądu rejonowego wniosek o ukaranie Dariusza S. obwinionego o to, że przy Pałacu Prezydenckim w Warszawie przewodniczył niezarejestrowanemu zgromadzeniu. Dariusz S. dowiedział się z depeszy Polskiej Agencji Prasowej, że następnego dnia do Polski przyjeżdża z wizytą Jose Manuel Barroso, przewodniczący Komisji Europejskiej. Zwrócił się do dyrektora biura prasowego Partii Zielonych o rozesłanie tej informacji do mediów i organizacji, które zajmują się merytorycznie obroną Doliny Rospudy. Informacja ta była tego dnia dostępna w Internecie, była też podawana przez serwisy radiowe. Dariusz S. pojawił się przed Pałacem Prezydenckim, gdzie przewodniczył zgromadzeniu, które utworzyło spontanicznie się z osób przybyłych w reakcji na podaną w mediach informację.

Sąd Rejonowy uznał Dariusza S winnym zarzucanego mu czynu, a on wniósł od wyroku sprzeciw. Podniósł m.in., iż wyrok naruszył zagwarantowaną konstytucyjnie wolność zgromadzeń.

Trybunał Konstytucyjny miał za zadanie rozstrzynąć co do zgodności 52 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 maja 1971 roku - Kodeks wykroczeń z art. 57 Konstytucji i art. 11 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, w zakresie w jakim przepis ten penalizuje zwoływanie zgromadzenia spontanicznego bez wymaganego zawiadomienia lub przewodniczenie zgromadzeniu spontanicznemu. Sąd pytający (IV Wydział Grodzki Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie) powziął bowiem wątpliwość, czy kwestionowany przepis jest zgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim penalizuje zwoływanie (lub przewodniczenie) zgromadzenia spontanicznego bez wymaganego zawiadomienia. Chodzi o zgromadzenie, którego wcześniejsze zgłoszenie nie było możliwe z przyczyn niezależnych od organizatora, a jego odbycie w innym terminie byłoby bezcelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej. Takie zgromadzenie daje możliwość natychmiastowej reakcji na najważniejsze wydarzenia i zmiany zachodzące w przestrzeni publicznej. Jego cechą charakterystyczną jest chęć wyrażenia opinii na gorąco, zajęcia określonego stanowiska w związku z jakimś nieprzewidzianym wcześniej wydarzeniem. Zdaniem pytającego sądu kwestionowany przepis nakładający sankcję na osobę, która zwołała bez uprzedniego zgłoszenia lub przewodniczyła zgromadzeniu spontanicznemu nie przystaje do obowiązującego porządku prawnego naruszając konstytucyjne prawo do zgromadzeń.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 52 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń jest zgodny z art. 57 Konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.

Zgromadzenia organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób wymagają uprzedniego zawiadomienia organu gminy właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia. Trybunał Konstytucyjny, nie kwestionując tego obowiązku stwierdził, że brak zawiadomienia lub złożenie go bez zachowania przewidzianych ustawowo terminów nie może prowadzić automatycznie, w oparciu o art. 8 prawa zgromadzeń, do zakazu zgromadzenia. Niezgłoszenie zgromadzenia jest wyłącznie naruszeniem przepisów porządkowych. Nie powinno powodować uznania, iż samo "odbycie się" takiego zgromadzenia uzasadniało zakaz jego odbycia czy traktowanie zgromadzenia jako nielegalnego.

Sąd pytający, wyrażający wątpliwości wobec przepisu przewidującego ukaranie za wykroczenie organizatora (przewodniczącego) zgromadzenia (w wypadku, gdy chodzi o zgromadzenie spontaniczne), wydawał się - zdaniem TK - zakładać, że zastosowanie kwestionowanego przepisu prowadzić może nieuchronnie tylko do ukarania obwinionego. Organ orzekający o wykroczeniu zawsze może ustalić, czy czyn w ogóle zawiera znamiona wykroczenia, a następnie, czy jest społecznie szkodliwy, w końcu, czy osoba podlegająca ukaraniu ponosi winę za swój czyn. Jeżeli przesłanki te nie będą spełnione, organizator (przewodniczący zgromadzenia) nie będzie ukarany.

Trybunał Konstytucyjny, badając kwestionowany przepis, nie znalazł argumentów za jego niezgodnością z Konstytucją. Skoro (czego sąd pytający nie kwestionuje) istnieje obowiązek zawiadomienia, niezbędna jest w takim wypadku norma, przewidująca odpowiedzialność za nieprzestrzeganie tego nałożonego ustawą obowiązku. Niedochowanie tego obowiązku nie może jednak powodować automatycznej odpowiedzialności organizatora czy osoby, która przewodniczy zgromadzeniu. Taka mechaniczna interpretacja kwestionowanego przepisu oznaczałaby ograniczenie konstytucyjnej wolności organizowania zgromadzeń pokojowych do zgromadzeń planowanych i organizowanych po zawiadomieniu właściwego organu, przynajmniej z trzydniowym wyprzedzeniem. Rolą sądu jest ocena, czy w danych okolicznościach istniała obiektywna możliwość zawiadomienia o zgromadzeniu, a w konsekwencji, czy są podstawy do ukarania osoby obwinionej w konkretnym wypadku. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, nie ma natomiast podstaw do stwierdzenia, że generalnie kwestionowany przepis jest niezgodny z Konstytucją.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2008 r., sygn. akt P 15/08

Zwoływanie zgromadzenia bez wymaganego zezwolenia

A.J.
Zespół e-prawnik.pl -

23 lata

120 000+

55 000+

98%

Pomoc Prawna Online w sprawach:

Prawo Budowlane

Legalizacja Pobytu Cudzoziemców

Doradztwo Podatkowe

Doradztwo dla Przedsiębiorców

Sprawy z ZUS i MOPS

Inne Sprawy Prawne

Masz Problem Prawny?

A.J.Zespół e-prawnik.pl -

Powiązane artykuły

Formy reglamentacji działalności gospodarczej

Kiedy i w jakim trybie możesz zaskarżyć uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni

Odpowiedzialność karna i karnoskarbowa członka zarządu spółki

Odrzucenie spadku 2025 - Kompletny poradnik prawny. Terminy, procedura, skutki

Kto rządzi Twoją spółdzielnią i jakie uprawnienia przysługują tym organom

Unieważnienie małżeństwa

Odwołanie i rezygnacja z funkcji członka zarządu

Możliwe milczące załatwienie sprawy

Przeszkody małżeńskie - czyli kto i z kim nie może zawrzeć małżeństwa

Jak skutecznie złożyć przedmiot do depozytu sądowego?