2.3.2015
Zespół
e-prawnik.pl
Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Według prawa cywilnego świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Co jest nienależnie pobranym świadczeniem w ubezpieczeniach społecznych?
Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:
- świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,
- świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.
O właściwym pouczeniu w sprawie braku prawa do pobierania świadczenia można mówić dopiero wówczas, gdy organ rentowy poprawił i doprecyzował treść pouczenia w taki sposób, że stało się ono czytelne, jasne i zrozumiałe dla ubezpieczonego.
Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych:
- za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane,
- w pozostałych przypadkach, za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.
Ponadto według prawa cywilnego, którego zasady mają tu zastosowanie nie można żądać zwrotu świadczenia:
- jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej;
- jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;
- jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;
- jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.
Jak dokonuje się zwrotu nienależnie pobranych świadczeń?
Kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia, podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje - ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Nienależnie pobrane świadczenia mogą być zabezpieczane hipoteką przymusową i ustawowym prawem zastawu, z wyjątkiem przypadku, gdy podlegają potrąceniu z bieżąco wypłacanych świadczeń. Ma to wpływ między innymi na moment przedawnienia o czym dalej.
Co w przypadku, gdy pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przez inną osobę niż ubezpieczony?
Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.
Na przykład jeżeli pracodawca wyda świadectwo pracy sprzecznie z przepisami Kodeksu pracy, to taki fakt powoduje obowiązek pracodawcy wyrównania nienależnie pobranego świadczenia ubezpieczeniowego przez pracownika.
Czy należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu?
Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej należność. Należności te ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności.
Nie ulegają przedawnieniu należności zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.
Zakład może odstąpić od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń w całości lub części, odroczyć termin ich płatności lub rozłożyć je na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności.
Pamiętaj, że:
- Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej należność. Jednakże nie ulegają przedawnieniu należności zabezpieczone hipoteką lub zastawem,
- Jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający te świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, kwoty nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych podlegają zwrotowi bez odsetek za zwłokę.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887 ze zmianami).
Potrzebujesz porady prawnej?
Liczne zmiany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Ustawodawca wprowadził szereg zmian do ustawy systemowej, emerytalnej i zasiłkowej. Część z nich już obowiązuje – od 18 września, a kolejne wejdą w życie 1 stycznia i 1 kwietnia 2022 r. oraz 1 stycznia 2023 r. Zmiany te mają różny charakter – od bardzo istotnych i (...)
Składamy wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym...
Wniosek o emeryturę w obniżonym wieku można już składać Od 1 października 2017 r. wiek emerytalny będzie wynosił 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn. Od 1 września br. można złożyć wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) (...)
Jak ZUS ustala kwotę wolną od potrąceń i egzekucji?
Gdy komornik egzekwuje należność od emeryta lub rencisty za pośrednictwem ZUS (z jego emerytury lub renty), ZUS uwzględnia kwotę wolną od potrąceń i egzekucji. W jaki sposób ustala się tę kwotę? Wskazówki Forum Współpracy W związku z pojawiającymi się przypadkami (...)
Jak przejść na emeryturę w związku z obniżeniem wieku emerytalnego od 1 października 2017 r.?
Niższy wiek emerytalny od 1 października 2017 r. Od 1 października 2017 r. powszechny wiek emerytalny będzie niższy. Jeśli jesteś kobietą, będziesz mogła przejść na emeryturę, gdy skończysz 60 lat. Jeżeli jesteś mężczyzną, będziesz mógł przejść na emeryturę, gdy skończysz (...)
Kiedy nastąpi zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń pracującego emeryta lub rencisty?
Jeżeli dorabiasz do emerytury czy renty, to dodatkowe zarobki mogą spowodować, że ZUS zawiesi albo zmniejszy Twoje świadczenie. Dotyczy to jedynie zarobków z działalności objętej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, np. z umowy o pracę. Jakie świadczenia ZUS może zmniejszyć (...)
W pewnych przypadkach na polskie emerytury lub renty mogą liczyć osoby pracujące czy zamieszkałe za granicą. Dowiedz się, jak polacy, którzy mieszkają za granicą, mogą nabyć prawo do polskiej emerytury. Jakie są zasady przyznawania emerytur i rent dla osób pracujących (...)
Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych do końca 1948 r.
Osoby, które urodziły się przed 1949 r., osiągnęły już wiek emerytalny, uprawniający do nabycia emerytury. Sprawdź, na jakich zasadach ZUS przyznaje emeryturę i co należy zrobić, żeby ją otrzymać. Jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać emeryturę? Żeby uzyskać (...)
Nienależnie pobrane świadczenie rodzinne - konsekwencje
Od 1 maja 2004 r. obowiązują nowe przepisy w zakresie zasiłków rodzinnych, które uregulowane są w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Ustawa ta na nowo określa sytuacje, kiedy osoba, która pobrała świadczenie, do którego nie była uprawniona, winna je zwrócić. (...)
Rodzicielskie świadczenie uzupełniające dla rolników
1 marca 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym. Ustawa ta określa warunki i tryb przyznawania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego oraz zasady wypłacania i finansowania rodzicielskiego świadczenia (...)
Oświadczenia i wnioski mające wpływ na wysokość zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych
Objaśnienia podatkowe Objaśnienia podatkowe MF z 30 grudnia 2022 r. dotyczą oświadczeń i wniosków mających wpływ na wysokość zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (dalej:zaliczka lub zaliczki), które obliczają i pobierają płatnicy tego podatku. Poniżej (...)
Emp@tia Dobry Start - Złóż wniosek o świadczenie „dobry start”
1 lipca ruszyło przyjmowanie wniosków o świadczenie z programu Emp@tia „Dobry Start”. To po 300 zł raz w roku dla każdego ucznia rozpoczynającego rok szkolny. Świadczenie "Dobry Start" przysługuje raz w roku na rozpoczynające rok szkolny dzieci do ukończenia 20 roku życia. (...)
Skutki pobierania podwójnego zasiłku chorobowego z ubezpieczenia społecznego - opinia prawna
Stan faktyczny Osoba była zatrudniona na umowę o pracę, zarabiała więcej niż najniższe wynagrodzenie brutto. Jednocześnie prowadziła działalność gospodarczą. Została mylnie zgłoszona do ubezpieczeń ZUS z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, czyli do wszystkich ubezpieczeń (...)
Rząd chce zmian w prawie o płaceniu alimentów
Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych, przedłożone przez ministra pracy i polityki społecznej. Chodzi o uproszczenie i zmniejszenie procedur administracyjnych związanych ze stosowaniem (...)
Zmiany w świadczeniach rodzinnych
6 lipca br. wchodzi w życie ustawa z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o podatku rolnym. Jakie zmiany przewidziano w definicjach? Za „osobę uczącą się” należy, zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, uznawać osobę pełnoletnią (...)
Jakie przedmioty i jakie sumy są wyłączone spod egzekucji?
Jakich przedmiotów nie może zająć komornik? Kodeks postępowania cywilnego stanowi, że nie podlegają egzekucji: 1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie (...)
Sprawdź jakie masz prawa w pracy za granicą
1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Od tego dnia Polacy zatrudnieni w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli w Islandii, Lichtensteinie i Norwegii) objęci zostali ochroną, jaką gwarantuje koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. (...)
Jeśli za krótko pracowałeś w Polsce, by dostać emeryturę lub rentę, ZUS doliczy ci okres ubezpieczenia za granicą w państwach objętych koordynacją. Jeśli za krótko pracowałeś za granicą, odpowiednik ZUS w tych państwach doliczy ci okres ubezpieczenia w Polsce. Praca (...)
Jak ubiegać się o rodzicielskie świadczenie uzupełniające?
Od 1 marca 2019 roku można ubiegać się o rodzicielskie świadczenie uzupełniające (tzw. świadczenie mama 4+). Świadczenie to ma zapewnić niezbędne środki utrzymania osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia, aby wychowywać dzieci lub z tego powodu w ogóle go nie podjęły. Dzięki (...)
Komu przysługują świadczenia z funduszu alimentacyjnego?
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznawane są na warunkach określonych w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komu przysługuje prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego? Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują: 1. (...)
Rencista płatnikiem VAT – opinia prawna
Stan faktyczny Zarejestrowana działalność w 2000 roku (PKD 7020Z i 7020). Wynajmowałem do listopada 2003 r. 2 lokale użytkowe. Jestem płatnikiem VAT. Aktualnie wynajmuję 1 użytkowy (95 m2). Drugi z uwagi na brak chętnych przeznaczyłem na lokal mieszkalny dla dziecka. W ubiegłym (...)
Przeliczenie emerytur nie dla wszystkich
Nie wszyscy skorzystają z nowych tablic GUS... Emeryci składają wnioski o przeliczenie swoich świadczeń w związku z nowymi tablicami średniego dalszego trwania życia. Część z tych wniosków nie ma jednak żadnych podstaw i ZUS odmówi przeliczenia emerytury. Przeliczenie emerytury (...)
