Czy umorzone bądź przedawnione wierzytelności stanowią dla pracowników i byłych pracowników Spółki (...)

Katalog źródeł przychodów zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W punkcie 1 tego artykułu jako źródło przychodów wymieniono m.in. stosunek pracy.

W myśl art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991r. za przychody (...) ze stosunku pracy, (...) uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Treść powyższych przepisów jednoznacznie wskazuje, że do przychodów ze stosunku pracy zaliczane są wszelkie świadczenia, które bez względu na źródło finansowania zostały wypłacone (lub postawione do dyspozycji) w związku z faktem pozostawania osób fizycznych w stosunku pracy z danym pracodawcą (nawet po ustaniu stosunku pracy).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Płatnik umarza bądź odpisuje jako przedawnione wierzytelności z tytułu niespłaconych w części pożyczek udzielonych z ZFŚS obecnym i byłym pracownikom bądź nierozliczonych przez pracowników kwot zaliczek.

Zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz.93 z późn. zm) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy(...).

Powyższe oznacza, że pożyczka w rozumieniu cywilnoprawnym jest świadczeniem, które zobowiązuje pożyczkobiorcę do zwrotu należności w tej samej wysokości, w konsekwencji czego jej otrzymanie - co do zasady - ma charakter zwrotny. Na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych samo udzielenie przez pracodawcę pożyczki nie powoduje powstania przychodu u pożyczkobiorcy (pracowników bądź byłych pracowników). Przychód natomiast powstaje w momencie umorzenia tej pożyczki (w całości lub części) bowiem dopiero wówczas powstaje przysporzenie majątkowe u dłużnika.

Powstanie przysporzenia majątkowego wiąże się również z instytucją przedawnienia roszczeń (zobowiązania), które jest zdarzeniem prawnym powstającym z 'mocy prawa' uregulowanym przepisami art. 117-125 K.c. W myśl art. 117 K.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Przy czym, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń oświadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata (art. 118 K.c.).

Biorąc pod uwagę stan faktyczny i prawny należy uznać, że w chwili udzielenia pożyczki pracownicy lub byli pracownicy otrzymali oznaczoną kwotę pieniędzy i dopóki nie zaistniały powyżej określone okoliczności (tj. umorzenie lub przedawnienie) byli zobowiązani kwoty te w tej samej wysokości zwrócić. Do czasu więc, kiedy przyznana należność (pożyczka) ma charakter zwrotny obojętna jest podatkowo. Natomiast przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991r. powstaje w momencie umorzenia (częściowego umorzenia) pożyczki lub jej przedawnienia (wówczas staje się bowiem świadczeniem bezzwrotnym). Powyższe również odnosi się do przedawnionych wierzytelności - nierozliczonych zaliczek.

Zatem w ocenie Dyrektora Izby Skarbowej podniesiony w zażaleniu zarzut, że organ podatkowy naruszył przepis art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest bezpodstawny. Pogląd Spółki, że umorzenie lub przedawnienie zobowiązań stanowi wyłącznie uzyskanie korzyści majątkowej (tj. przychodu) tylko u przedsiębiorcy jest również nieuzasadniony. Ustawodawca w uregulowaniu zawartym w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991r. wskazał bowiem otwarty katalog świadczeń stanowiących przychody ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych. Użyty w tym przepisie zwrot 'w szczególności' oznacza, że wymienione kategorie przychodów osiągane z tego tytułu mające swoje źródło w stosunku łączącym z pracodawcą są wyszczególnione przykładowo.

Reasumując Dyrektor Izby Skarbowej stwierdza, że z uwagi, iż umorzone lub przedawnione należności stanowią przychód ze stosunku pracy Płatnik na podstawie art. 39 w związku z art. 31 ustawy z dnia 26.07.1991r. zobowiązany jest do zadeklarowania wartości tego przychodu (odpowiadającego równowartości kwot umorzenia bądź przedawnienia) w informacji o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11). Natomiast nie ma obowiązku sporządzania imiennej informacji PIT-8C.

Końcowo Dyrektor Izby Skarbowej zauważa, że w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym Płatnik posługuje się pojęciem 'byli pracownicy'. W przypadku, gdy ta kategoria osób dotyczyć będzie również emerytów i rencistów, wówczas przyznane świadczenie zgodne z art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26.07.1991r. podlegać będzie zryczałtowanemu podatkowi dochodowemu w wysokości 10% otrzymanego świadczenia. Na Płatniku ciążą wówczas obowiązki, o których mowa w art. 42 ust. 1 i 2 powołanej ustawy.