1. Zgodnie z treścią objętego zarzutem skargi kasacyjnej przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., (...)


1. Zgodnie z treścią objętego zarzutem skargi kasacyjnej przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla je w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów postępowania (inne niż dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - art. 145 § 1 pkt 1 lit. b oraz stwierdzenia nieważności - art. 145 § 1 pkt 2) w takim stopniu, iż mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przepis ten zatem normuje powinność wydania oraz treść rozstrzygnięcia sądu administracyjnego pierwszej instancji w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów postępowania. Naruszenie przepisów postępowania może polegać w szczególności na nie dopełnieniu wynikających z tych przepisów obowiązków organu, uniemożliwieniu stronie skorzystania z przysługujących jej uprawnień procesowych albo błędnej wykładni tych przepisów.
2. Przez możliwość istotnego wpływania na wynik sprawy należy rozumieć prawdopodobieństwo oddziaływania naruszeń prawa procesowego na treść decyzji lub postanowienia, a więc ukształtowania w nich stosunku administracyjnoprawnego, materialnego i procesowego. Sąd uchylając z tych powodów decyzję lub postanowienie musi wykazać, że gdyby nie było stwierdzonego w postępowaniu sądowym naruszenia przepisów postępowania, to rozstrzygnięcie sprawy najprawdopodobniej mogłoby być inne.

3. Trafnie Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odwołując się do treści przepisu art. 59 § 1 u.p.e.a. wyjaśnił, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego jest konsekwencją stwierdzenia, że postępowanie to nie może być prowadzone i że przyczyny niedopuszczalności egzekucji mają trwały, a nie przejściowy charakter. Przyczyny umorzenia postępowania egzekucyjnego zostały enumeratywnie wymienione wart. 59 § 1 pkt 1-10 u.p.e.a.

4. Oznacza to, iż z tych samych przyczyn nie mogło dojść do umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tych samych tytułów wykonawczych z podaniem jedynie innej podstawy prawnej. Nie można ponadto zgodzić się z twierdzeniem autora skargi kasacyjnej, iż w sprawie wystąpiły inne przypadki wskazane w art. 59 § 1 pkt 10 u.p.e.a. nakazujące umorzenie postępowania egzekucyjnego. Twierdzenie to oparte zostało o tezę, że niezaspokojony, w toku postępowania upadłościowego, wierzyciel nie ma podstawy prawnej do dochodzenia wierzytelności w przypadku ukończenia postępowania upadłościowego poza wierzytelnościami wymienionymi w wyciągu z listy wierzytelności (niezaspokojonych w toku postępowania upadłościowego) - art. 217 i art. 170 prawa upadłościowego. Z mających zastosowanie w sprawie przepisów art. 59 § 1 pkt 10 u.p.e.a. w związku z art. 63 § 1 prawa upadłościowego (obowiązującego w dacie wszczęcia postępowania upadłościowego) wynika obowiązek umorzenia z mocy prawa postępowania egzekucyjnego po uprawomocnieniu się postanowienia o upadłości.

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę Stefana O na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie z dnia 4 października 2004 r. Nr NA-2-7241/68/2004/SB w przedmiocie odmowy umorzenia postępowania egzekucyjnego. W uzasadnieniu wyroku opisując dotychczasowy przebieg postępowania wyjaśniono, że Naczelnik Urzędu Skarbowego w Wałczu, będący organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, prowadził postępowanie egzekucyjne do majątku Stefana O, na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Urząd Skarbowy w Wałczu o numerach: od SM do SM , SM, SM i od SM do SM oraz innych wierzycieli: Urzędu Miasta Wałcza o nr od SW do SW i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w Wałczu nr od W do W.

W wyniku podjętych w tym postępowaniu czynności organ egzekucyjny na podstawie przepisów art. 89 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. -zwanej dalej w skrócie u.p.e.a.), zawiadomieniami z dnia 8 lipca 2004 r. o numerach do, dokonał zajęcia wierzytelności pieniężnej przysługującej Stefanowi O z tytułu odszkodowania od PZU S.A., zdeponowanej w depozycie sądowym Komornika Sądowego Rewiru III przy Sądzie Rejonowym Miasta Stołecznego Warszawy. Doręczenie przedmiotowych zawiadomień dłużnikowi zajętej wierzytelności nastąpiło w dniu 12 lipca 2004 r. Zobowiązany odpis zawiadomienia o dokonanym zajęciu otrzymał w dniu 19 lipca 2004 r. Komornik Sądowy Rewir III przy Sądzie Rejonowym w Warszawie uznał zajętą wierzytelność, informując, iż nie jest ona obciążona, a realizacja zastosowanego środka egzekucyjnego nastąpi po przekazaniu przez Stefana O prawomocnego tytułu wykonawczego.

W skardze z dnia 19 listopada 2004 r. na czynności egzekucyjne skierowanej przez Stefana O do Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie zakwestionowano czynności organu egzekucyjnego związane z zajęciem wierzytelności pieniężnej u Komornika Sądowego Rewir III Sądu Rejonowego w Warszawie. W skardze podniesiono zarzuty niedopuszczalności egzekucji administracyjnej, nieistnienie obowiązku oraz jego wygaśnięcie. W tym samym piśmie Stefan O domagał się umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Rozpoznając skargę w zakresie sformułowanego w nim żądania o umorzenie postępowania egzekucyjnego Naczelnik Urzędu Skarbowego w Wałczu postanowieniem z dnia 22 lipca 2004 r. Nr N/724-33/04 wydanym na podstawie art. 59 § 3 u.p.e.a. odmówił umorzenia postępowania. Równocześnie poinformowano, iż zarzuty w sprawie prowadzonej egzekucji podlegają odrębnemu rozpoznaniu w trybie i na zasadach określonych w art. 34 u.p.e.a. Po rozpoznaniu zażalenia na to postanowienie Dyrektor Izby Skarbowej w Szczecinie postanowieniem z dnia 4 października 2004 r. utrzymał je w mocy i wyjaśnił, że nie zachodziły przesłanki do umorzenia postępowania egzekucyjnego z uwagi na zrealizowanie zastosowanego środka egzekucyjnego i przekazaniem przez Komornika Sądowego Rewiru III Sądu Rejonowego w Warszawie w dniu 1 września 2004 r. całej dochodzonej w tym postępowaniu należności pieniężnej. Ponadto wyjaśniono, iż zarzuty dotyczące niedopuszczalności egzekucji administracyjnej oraz wygaśnięcia i nieistnienia egzekwowanego obowiązku zostały rozpoznane odrębnym postępowaniu zakończonym postanowieniami Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie.

W skardze skierowanej przez Stefana O do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie domagając się uchylenia tego postanowienia zarzucono naruszenie przepisów art. 54, art.

62, art. 67 § 2 i art. 89 § 2 i 3 u.p.e.a. oraz art. 773 § 1 kpc w zw. z art. 19 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Ponadto zarzucono rażące naruszenie art. 2 § 3, art. 3 §1, art. 12, art. 13 § 1, art. 26 § 5, art. 27 § 1, art. 29 § 1 i 2, art. 32, art. 33 pkt 1, 3, 6, 10, art. 45 § 1 i 2, art. 56 § 1 pkt 5, art. 59 § 1 pkt 2, 3, 7 i art. 62 u.p.e.a. wzw. żart. 33 § 1, art. 61, art. 131 § 1 pkt 10, art. 169, art. 170, art. 204, art. 217, art. 223, art. 220-222 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.).

W uzasadnieniu skargi ponownie zakwestionowano zasadność dochodzenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym należności pieniężnych niezaspokojonych, bądź niezgłoszonych w postępowaniu upadłościowym. Po zakończeniu postępowania upadłościowego należności pieniężne tego rodzaju nie mogły być egzekwowane w oparciu o administracyjny tytuł wykonawczy. Zarzucono ponadto prowadzenie egzekucji administracyjnej pomimo jej zbiegu z prowadzoną egzekucją sądową.

Wojewódzki Sąd Administracyjny nie podzielając tych zarzutów w pierwszej kolejności wyjaśnił, iż w sprawach dotyczących zgłoszonych zarzutów w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym wyrokami tego Sądu z dnia 12 października 2005 r. o sygn. akt l SA/Sz 640/04 i l SA/Sz 641/04 oddalono skargi.

W tej sytuacji nie było dopuszczalne w tym postępowaniu ponowne rozpoznawanie zarzutów związanych z zastosowaniem w sprawie przepisu art. 33 u.p.e.a. oraz przepisów przytoczonych dla uzasadnienia tych zarzutów.

Z kolei rozstrzygnięcie zapadłe w tych sprawach miało bezpośredni wpływ na ocenę prawidłowości zastosowania w sprawie przepisu art. 59 u.p.e.a. Skoro bowiem w odrębnym postępowaniu zostało stwierdzone, iż w świetle obowiązujących przepisów zgłoszone zarzuty co do prowadzonej egzekucji były nieuzasadnione, to w konsekwencji również zasadnie organy egzekucyjne obu instancji z tych samych powodów odmówiły umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 59 § 1 pkt 2, 3 i 7 u.p.e.a. Podnoszone w skardze zarzuty dotyczące naruszenia wskazywanych w jej podstawach przepisów podlegały rozpoznaniu przez Sąd pierwszej instancji w przywołanych wyrokach z dnia 12 października 2005 r. Zwrócono ponadto uwagę, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego w części dotyczącej tytułów wykonawczych wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o numerach W nastąpiło w wydanym przez Izbę Skarbową w Szczecinie postanowieniu z dnia 21 lipca 2005 r. Nie miało to jednak w ocenie Sądu, wpływu na wynik rozpoznawanej sprawy. W ocenie Sądu okoliczności te mogły być brane pod uwagę przy zmianie lub uchyleniu zaskarżonego postanowienia w odpowiednim trybie. W skardze kasacyjnej złożonej przez Stefana O domagając się uchylenia tego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji względnie rozpoznania skargi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię, a tym samym niewłaściwe zastosowanie art. 365 kpc oraz art. 170 i 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - zwanej dalej p.p.s.a.) w związku z art. 34 § 4, art. 29 § 2 i art. 3 § 1 u.p.e.a. oraz art. 170 § 1 prawa upadłościowego.

Zarzucono również naruszenie przepisów postępowania w stopniu, który miał istotny wpływ na wynik sprawy art. 141 § 4 w zw. z art. 151 , art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 106 § 4 p.p.s.a. praż art. 63 § 1 i art. 170 prawa upadłościowego, art. 59 § 1 pkt 3 i 10 u.p.e.a. i art. 364 kpc., którego odpowiednikiem jest art. 170 p.p.s.a.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej po przypomnieniu dotychczasowego przebiegu postępowania wyjaśniono, że po ukończeniu postępowania upadłościowego stosownie do przepisu art. 170 prawa upadłościowego, jedynym tytułem egzekucyjnym jest wyciąg z listy wierzytelności z zaznaczoną wierzytelnością i klauzulą wykonalności nadaną przez Sąd Upadłościowy. W takiej sytuacji niedopuszczalne było prowadzenie postępowania egzekucyjnego w oparciu o tytułu wykonawcze wystawione przez Urząd Skarbowy i Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Wałczu. Dalsze postępowanie egzekucyjne po ukończeniu postępowania upadłościowego mogło być prowadzone wyłącznie na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na podstawie art. 170 prawa upadłościowego. W takim też zakresie Sąd pierwszej instancji był związany prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Pile z dnia 14 marca 2003 r. sygn. akt V 45/00 o ukończeniu postępowania upadłościowego.

Wyjaśniono ponadto, iż przed wszczęciem postępowania upadłościowego w dniu 11 sierpnia 2000 r. prowadzone było postępowanie egzekucyjne w stosunku do tych samych wierzytelności. Postępowanie to zostało umorzone po wszczęciu postępowania upadłościowego. W tej sytuacji nie było dopuszczalne ponowne wszczęcie egzekucji administracyjnej. Zwrócono również uwagę na zbieg egzekucji administracyjnej oraz egzekucji sądowej prowadzonej na podstawie tytułu stanowiącego wyciąg z listy wierzytelności. Sąd pierwszej instancji pominął również to, iż w odrębnych wyrokach uchylono postanowienia organów egzekucyjnych w sprawach dotyczących tytułów wykonawczych wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - wyrok o sygn. akt l SA/Sz 496/04.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Dyrektor Izby Skarbowej w Szczecinie wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie.

W świetle art. 183 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Z powyższego wynika, że Naczelny Sąd Administracyjny jest związany zawartymi w niej podstawami i wnioskami. Związanie wnioskami skargi kasacyjnej oznacza niemożność wyjścia poza tę część wyroku Sądu pierwszej instancji, której strona nie zaskarżyła. Związanie natomiast podstawami skargi kasacyjnej polega na tym, że Naczelny Sąd Administracyjny jest władny badać naruszenie jedynie tych przepisów, które zostały wyraźnie wskazane przez stronę skarżącą. Nie jest dopuszczalna wykładnia zakresu zaskarżenia i jego kierunków oraz konkretyzowanie zarzutów skargi kasacyjnej, ani ich uściślenie.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. podstawą skargi kasacyjnej może być naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W świetle art. 176 p.p.s.a. podstawy skargi kasacyjnej powinny zostać uzasadnione. Ze względu na związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi nie wystarczy jednak odwołać się do ogólnikowego stwierdzenia naruszenia przepisów postępowania lub prawa materialnego, czy też ewentualnie poprzeć to przywołaniem przepisu art. 174 p.p.s.a., ale konieczne jest wskazanie konkretnego przepisu prawa, oznaczonego numerem i ewentualnie jednostki redakcyjnej (artykułu, paragrafu, ustępu), który został naruszony oraz na czym to naruszenie polegało.

W rozpoznawanej sprawie pełnomocnik powołał się na obydwie podstawy kasacyjnej wymienione w przepisie art. 174 p.p.s.a.

Wobec przedstawienia przez autora skargi kasacyjnej zarówno zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego, jak i naruszenia przepisów postępowania, w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega drugi z zarzutów. Dopiero bowiem po przesądzeniu, że stan faktyczny przyjęty przez sąd w zaskarżonym wyroku jest prawidłowy albo że nie został skutecznie podważony można przejść do skontrolowania procesu subsumcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przez Sąd pierwszej instancji przepis prawa materialnego.

Przechodząc do oceny zarzutu naruszenia przepisów postępowania na wstępie należy wskazać, iż stosownie do art. 174 pkt 2 p.p.s.a. zarzut ten może zostać uwzględniony jedynie wtedy, gdy uchybienie sądu mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Użycie przez ustawodawcę słowa ?wpływ' oznacza, że pomiędzy uchybieniem procesowym, a wydanym w sprawie orzeczeniem podlegającym zaskarżeniu powinien zachodzić związek przyczynowy. Związek ten nie musi być realny, wystarczy, że zaistniała hipotetyczna możliwość odmiennego wyniku sprawy.

Podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.) skierowane zostały przede wszystkim przeciw uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (art. 141 § 4 p.p.s.a.) i powiązane z przepisami art. 106 § 4 i 170 p.p.s.a. Formułując ten zarzut nie wyjaśniono jednak na czym naruszenie tych przepisów polegało i czy miało taki charakter, iż mogło wpłynąć na wynik sprawy. Ze względu na treść wskazanych przepisów należało przyjąć, iż wydając wyrok Sąd pominął istotne okoliczności faktyczne, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy (art. 106 § 4 p.p.s.a.) oraz to, iż był związany prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Pile z dnia 14 marca 2003 r. sygn. akt VII 5/00 o ukończeniu postępowania upadłościowego.

Sformułowany w ten sposób zarzut należało uznać za pozbawiony usprawiedliwionych podstaw. W pierwszej kolejności należało przypomnieć, że zgodnie z art. 141 § 4 p.p.s.a. uzasadnienie wyroku sądu administracyjnego powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie.

Szczególne miejsce w uzasadnieniu wyroku zajmuje wskazanie podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Podstawą prawną wyroku sądu administracyjnego są przepisy obowiązujące w dacie jego wydania oraz uwzględniające przepisy obowiązujące w dacie wydania zaskarżonego aktu lub czynności (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 196 i 208).

Powołanie podstawy prawnej rozstrzygnięcia powinno mieć charakter zwięzły ale pozwalający na skontrolowanie przez stronę postępowania ewentualnie przez sąd wyższej instancji czy sąd orzekający nie popełnił w swoim rozumowaniu błędów.

Znaczenie procesowe uzasadnienia wyroku uwidacznia się bowiem w tym, że:

  • ma on dać rękojmie, iż sąd dołoży należytej staranności przy podejmowaniu rozstrzygnięcia,
  • ma umożliwić sądowi wyższej instancji ocenę czy przesłanki, na których oparł się sąd niższej instancji są trafne,
  • ma w razie wątpliwości umożliwić ustalenie granic powagi rzeczy osądzonej i innych skutków prawnych wyroku.

(por.: W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2003, s. 282; J. Zimmermann, Motywy decyzji administracyjnej i jej uzasadnienia, Warszawa 1981, s. 161-164).

Przy takim znaczeniu procesowym uzasadnienia wyroku za wystarczające nie można uznać samego przytoczenia przepisów prawnych lub powołania się na ich literalne brzmienie bądź też ogólnikowe powołanie się na poglądy doktryny (por.: T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, s. 453-453 wraz z powołanym tam orzecznictwem oraz poglądami doktryny).

Wśród niezbędnych składników uzasadnienia wyroku przepis art. 141 § 4 p.p.s.a. wymienia obowiązek przedstawienia zwięzłego stanu sprawy.

Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej z tych obowiązków wywiązał się Sąd pierwszej instancji. W zwięzłym przedstawienia stanu faktycznego sprawy podano wszystkie niezbędne okoliczności i fakty, które miały istotny wpływ na ukształtowanie stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy.

Zwrócono również uwagę na treść zarzutów strony skarżącej podnoszonych przed tym sądem oraz w toku postępowania przed organami egzekucyjnymi obu instancji odnoszącymi się do ukończonego postępowania upadłościowego. Opis tych ustaleń faktycznych znajduje pełne oparcie w treści zgromadzonych w aktach sprawy materiałach dowodowych stanowiących podstawę wydanego rozstrzygnięcia. Omawiając z kolei treść mających w sprawie zastosowanie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (u.p.e.a.) oraz wpływ ukończonego postępowania upadłościowego na dopuszczalność prowadzenia postępowania egzekucyjnego Sąd pierwszej instancji wywiązał się również z obowiązku przedstawienia oceny prawnej stanowiącej o podstawie zaskarżonego rozstrzygnięcia. To, iż ocena ta była odmienna od oczekiwanej przez stronę skarżącą nie może oznaczać, iż wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji uchybił przepisom postępowania wskazanym w podstawach skargi kasacyjnej.

Do uwzględnienia skargi kasacyjnej nie mógł również doprowadzić zarzut naruszenia przepisów art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 151 p.p.s.a., w związku z art. 59 § 1 pkt 3 i 10 u.p.e.a. oraz art. 170 § 1 prawa upadłościowego.

Zgodnie z treścią objętego zarzutem skargi kasacyjnej przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla je w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów postępowania (inne niż dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - art. 145 § 1 pkt 1 lit. b oraz stwierdzenia nieważności - art. 145 § 1 pkt 2) w takim stopniu, iż mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przepis ten zatem normuje powinność wydania oraz treść rozstrzygnięcia sądu administracyjnego pierwszej instancji w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów postępowania. Naruszenie przepisów postępowania może polegać w szczególności na nie dopełnieniu wynikających z tych przepisów obowiązków organu, uniemożliwieniu stronie skorzystania z przysługujących jej uprawnień procesowych albo błędnej wykładni tych przepisów (por. J. P. Tarno, op. cit., s. 210-211).

Warunkiem uwzględnienia skargi z tego powodu jest ustalenie, że stwierdzone naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przez możliwość istotnego wpływania na wynik sprawy należy rozumieć prawdopodobieństwo oddziaływania naruszeń prawa procesowego na treść decyzji lub postanowienia, a więc ukształtowania w nich stosunku administracyjnoprawnego, materialnego i procesowego. Sąd uchylając z tych powodów decyzję lub postanowienie musi wykazać, że gdyby nie było stwierdzonego w postępowaniu sądowym naruszenia przepisów postępowania, to rozstrzygnięcie sprawy najprawdopodobniej mogłoby być inne (por. J. P. Tarno, op. cit., s. 211 oraz T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, op. cit., s. 305).

W przypadku braku podstaw do uwzględnienia skargi, Sąd skargę oddala na podstawie przepisu art. 151 p.p.s.a. Ocena prawna prowadząca sąd do stwierdzenia istnienia podstawy do uchylenia zaskarżonego aktu administracyjnego z powodów podanych w omówionym przepisie art. 145 § 1 pkt 1 lit.c p.p.s.a. bądź wobec braku takich podstaw oddalenia skargi (art. 151 p.p.s.a.) powinna stanowić element uzasadnienia wyroku - o czym już była mowa wcześniej przy omawianiu przepisu art. 141 § 4 p.p.s.a.

Stosując się do zasad wynikających z omówionych przepisów Sąd l instancji w sposób dostateczny przeanalizował to czy w rozpoznawanej sprawie zachodziły przesłanki do umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Urząd Skarbowy w Wałczu, Urząd Miasta Wałcza oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w Wałczu (w tym ostatnim przypadku do części wystawionych tytułów wykonawczych o numerach W-organ egzekucyjny drugiej instancji ostatecznie umorzył postępowanie egzekucyjne).

Trafnie Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odwołując się do treści przepisu art. 59 § 1 u.p.e.a. wyjaśnił, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego jest konsekwencją stwierdzenia, że postępowanie to nie może być prowadzone i że przyczyny niedopuszczalności egzekucji mają trwały, a nie przejściowy charakter. Przyczyny umorzenia postępowania egzekucyjnego zostały enumeratywnie wymienione wart. 59 § 1 pkt 1-10 u.p.e.a.

Autor skargi kasacyjnej powołał się na pominięcie wymienionych w tym przepisie przesłanek określenia egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio przepisu prawa (pkt 3) oraz inne przyczyny przewidziane w ustawach (pkt 10). Wbrew jednak temu twierdzeniu nie można było dopatrzyć się aby istotnie tego rodzaju przesłanki wystąpiły w rozpoznawanej sprawie. Przede wszystkim przedstawione okoliczności uzasadniające umorzenie postępowania egzekucyjnego zostały przedstawione równocześnie jako uzasadnienie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym (art. 33 pkt 1, 3 i 6 u.p.e.a.). Zarzuty te podlegały odrębnemu rozpoznaniu przez organy egzekucyjne (art. 34 § 4 i 5 u.p.e.a.). Wydane w tych sprawach rozstrzygnięcia organów egzekucyjnych o nieuwzględnieniu zarzutów nie mogły stanowić podstawy do umorzenia postępowania egzekucyjnego (art. 34 § 4 u.p.e.a.). Zauważyć należy, że postanowienia egzekucyjne organu odwoławczego w tych sprawach poddane zostały kontroli sądowej - por. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 września 2006 r., sygn. akt II FSK 471/06, II FSK 472/06 i II FSK 1196/05.

Wobec oddalenia złożonych w tych postępowaniach skarg kasacyjnych również Naczelny Sąd Administracyjny w rozpoznawanej sprawie związany jest oceną wyrażoną w tych wyrokach oraz poprzedzających je wyrokach Sądu Administracyjnego pierwszej instancji o braku podstaw do uwzględnienia podnoszonych zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej. Oznacza to, iż z tych samych przyczyn nie mogło dojść do umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tych samych tytułów wykonawczych z podaniem jedynie innej podstawy prawnej.

Nie można ponadto zgodzić się z twierdzeniem autora skargi kasacyjnej, iż w sprawie wystąpiły inne przypadki wskazane w art. 59 § 1 pkt 10 u.p.e.a. nakazujące umorzenie postępowania egzekucyjnego. Twierdzenie to oparte zostało o tezę, że niezaspokojony, w toku postępowania upadłościowego, wierzyciel nie ma podstawy prawnej do dochodzenia wierzytelności w przypadku ukończenia postępowania upadłościowego poza wierzytelnościami wymienionymi w wyciągu z listy wierzytelności (niezaspokojonych w toku postępowania upadłościowego) - art. 217 i art. 170 prawa upadłościowego. Z mających zastosowanie w sprawie przepisów art. 59 § 1 pkt 10 u.p.e.a. w związku z art. 63 § 1 prawa upadłościowego (obowiązującego w dacie wszczęcia postępowania upadłościowego) wynika obowiązek umorzenia z mocy prawa postępowania egzekucyjnego po uprawomocnieniu się postanowienia o upadłości.

Odmiennie jednak przedstawia się sytuacja w przypadku wykonania przez syndyka planu ostatniego podziału i wydaniu przez sąd postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego (art. 217 prawa upadłościowego). W wyniku uprawomocnienia się tego postanowienia upadły dłużnik odzyskuje prawo do rozporządzania swoim majątkiem (art. 221 § 1 i art. 223 prawa upadłościowego). Niezaspokojone w tym postępowaniu wierzytelności mogą być dochodzone z całego majątku dłużnika.

Tym bardziej, że wszczęta po ukończeniu postępowania upadłościowego egzekucja administracyjna prowadzona była z majątku dłużnika niewchodzącego do masy upadłości (art. 61 prawa upadłościowego) i dotyczyła wierzytelności niezgłoszonych do listy wierzytelności podlegających zaspokojeniu z majątku upadłego. Przeszkody do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w takim przypadku nie stanowiło wcześniejsze umorzenie postępowania egzekucyjnego na mocy art. 59 § 1 pkt 10 u.p.d.e. w związku z art. 63 § 1 prawa upadłościowego. Z tych względów wbrew twierdzeniu autora skargi kasacyjnej w sprawie nie wystąpiły też inne przypadku przewidziane w ustawach nakazujące umorzenie postępowania egzekucyjnego. W takim też zakresie wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji nie naruszył zasady wyrażonej w art. 365 § 1 k.p.c. nakazującej związanie prawomocnym orzeczeniem sądu wydanym w toku postępowania upadłościowego. Sąd trafnie wskazał bowiem na to jaki wpływ na tok postępowania egzekucyjnego miało prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Wałczu z dnia 14 marca 2004 r. sygn. akt VU 5/00 wydanego na podstawie art. 217 prawa upadłościowego. W tym wypadku nie stanowiło po myśli wcześniej omówionych przepisów przeszkody do prowadzenia postępowania egzekucyjnego z majątku dłużnika wszczętego po ukończeniu upadłości.

Przechodząc z kolei do oceny zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) należy stwierdzić, iż w ramach tej ustawy autor skargi kasacyjnej zarzucił naruszenie przepisów art. 365 k.p.c. oraz art. 170 w związku z art. 151 p.p.s.a., art. 34 § 4, art. 29 § 2, art. 3 § 1 u.p.e.a. i art. 170 prawa upadłościowego przez błędną wykładnię i tym samym niewłaściwe zastosowanie.

Sformułowany w ten sposób zarzut ze wskazaniem przepisów postępowania należało uznać za niespełniający wymogów określonych w art. 174 pkt 1 w zw. z art. 176 p.p.s.a. Wskazane w ramach tej podstawy przepisy art. 365 kpc oraz art. 170 w zw. z art. 151 p.p.s.a., art. 34 § 4, art. 29 § 2, art. 3 § 1 u.p.e.a. i art. 170 prawa upadłościowego nie są przepisami prawa materialnego. Przepisy te stanowiły elementy procedury składającej się na ocenę zastosowania w sprawie przez organy egzekucyjne przepisów postępowania egzekucyjnego oraz wpływu na tę ocenę prawomocnego orzeczenia zapadłego w odrębnym postępowaniu, w tym wypadku postępowaniu upadłościowym. Również przepisy art. 34 § 4, art. 29 § 2 i art. 3 § 1 u.p.e.a. nie mają charakteru materialnego. Przepisy te stanowią element procedury obowiązującej przed organem egzekucyjnym. Określają zakres zastosowania przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 3 § 1), obowiązek badania przez organ egzekucyjny dopuszczalności egzekucji administracyjnej (art. 29 § 1 i § 2) oraz powinność wydania rozstrzygnięcia przez organ egzekucyjny zgłoszonych zarzutów po uzyskaniu stanowiska wierzyciela (art. 34 § 4).

Z tych względów wskazane przepisy określając ramy postępowania prowadzonego przez organ egzekucyjny nie mieściły się w podstawie, o której mowa w art. 174 pkt 1 p.p.s.a. Do zmiany tej oceny nie mogło doprowadzić wskazanie w powiązaniu z tymi przepisami przepisów prawa upadłościowego (art. 170 § 1). Przepis ten stanowiąc podstawę zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej mógł zostać pomocniczo wskazany w ramach zarzutu naruszenia przepisów postępowania, a nie przepisów prawa materialnego. Równocześnie domagając się uchylenia wyroku z powodu naruszenia przepisów prawa materialnego należało precyzyjnie wskazać o jaką postać tego naruszenia w sprawie chodziło. Naruszenie przepisu prawa materialnego przez jego błędną wykładnię oznacza niewłaściwe odczytanie przez sąd treści tego przepisu. Natomiast niewłaściwe zastosowanie polega na tzw. błędzie subsumcji, co wyraża się w tym, że stan faktyczny ustalony w sprawie błędnie uznano za odpowiadający stanowi hipotetycznemu przewidzianemu w normie prawnej albo że ustalony stan faktyczny błędnie ?nie podciągnięto' pod hipotezę określonej normy prawnej.

Sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego (ostatecznie błędnie wskazanych) nie został sformułowany w sposób odpowiadający tym wymogom. Zarzucono bowiem ?błędną wykładnię, a tym samym niewłaściwe zastosowanie'. Jak już wyjaśniono czym innym jest jednak ?błędna wykładnia', a czym innym ?niewłaściwe zastosowanie' przepisów prawa materialnego.

Już tylko z podanych powodów podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego nie mogły doprowadzić do uwzględnienia skargi kasacyjnej.

Mają powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną w oparciu o przepis art. 184 p.p.s.a.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika