Kiedy orzeczenie sądu administracyjnego staje się prawomocne?

Prawomocność orzeczeń sądowych można rozpatrywać w dwóch aspektach, formalnym i materialnym. W znaczeniu formalnym prawomocność oznacza niemożność zaskarżenia orzeczenia w toku instancji, czyli przy pomocy zwykłych środków odwoławczych. Prawomocność w znaczeniu materialnym dotyczyć będzie skutków prawnych orzeczenia ze względu na jego treść i wyklucza ponowne postępowanie sądowe między tymi samymi stronami w tej samej sprawie.

Kiedy orzeczenie staje się prawomocne?

Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy.

Jakie mogą być przyczyny braku środków odwoławczych?

Brak środka odwoławczego może być przyczyną następujących okoliczności:

• jeżeli od danego orzeczenia zgodnie z przepisami ustawy w ogóle nie przysługuje środek odwoławczy,
• jeżeli upłynął termin na wniesienie środka odwoławczego (skargi kasacyjnej lub zażalenia) – skargę kasacyjną wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Zażalenie natomiast wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia.
• gdy skorzystano ze środka odwoławczego, ale nie został on uwzględniony.

Pomimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez Naczelny Sąd Administracyjny, gdy Sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.

Co oznacza, że orzeczenie stało się prawomocne? Jakie są skutki prawomocności?

Podstawowym skutkiem prawomocności orzeczenia jest związanie stron i sądu treścią rozstrzygnięcia. Ponadto oprócz stron i sądu który wydał orzeczenie, prawomocne orzeczenie wiąże także inne sądy i inne organy państwowe, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W przypadku, gdy orzeczenie sądu wiąże oprócz stron postępowania także inne osoby mówi się, że orzeczenie ma rozszerzoną prawomocność. Co należy podkreślić taka rozszerzona prawomocność może wynikać wyłącznie z przepisów prawa. Nie może zatem nadać orzeczeniu rozszerzonej prawomocności sąd w sentencji orzeczenia.

Innym bardzo ważnym skutkiem prawomocności jest tzw. powaga rzeczy osądzonej. Z powagi rzeczy osądzonej korzystają wyłącznie wyroki. Prawomocny wyrok sądu administracyjnego ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Powaga rzeczy osądzonej wyklucza możliwość ponownego postępowania w tej samej sprawie między tymi samymi stronami. Powaga rzeczy osądzonej jest podstawą nieważności postępowania wszczętego w sprawie, która została już uprzednio prawomocnie osądzona.

Który sąd stwierdza prawomocność?

Prawomocność orzeczenia stwierdza wojewódzki sąd administracyjny, na posiedzeniu niejawnym, bądź Naczelny Sąd Administracyjny dopóki akta sprawy znajdują się w tym sądzie.

Sąd stwierdza prawomocność orzeczenia na wniosek strony. Wniosek powinien odpowiadać wymogom stawianym dla pisma stron, a więc powinien zawierać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2. oznaczenie rodzaju pisma;
3. osnowę wniosku lub oświadczenia (jeżeli zachodzi taka konieczność);
4. sygnaturę akt;
5. wymienienie załączników (np. załączany do wniosku odpis orzeczenia, którego prawomocność ma być stwierdzona);
6. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

Czy istnieje możliwość wzruszenia prawomocnego orzeczenia?

Istnieją takie przypadki, w których dopuszczalne jest wzruszenie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego. Jednym z takich środków jest skarga o wznowienie postępowania. Ponadto postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą zostać uchylone lub zmienione na skutek zmiany okoliczności sprawy, nawet jeżeli stały się prawomocne.

Prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego może zostać również unieważnione. Uprawnionym do unieważnienia prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest Naczelny Sąd Administracyjny. Unieważnione może zostać wyłącznie orzeczenie wydane w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podległa orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania (np.

sąd orzekł w sprawie, która mogła być rozpoznana wyłącznie przez sąd powszechny), jeżeli orzeczenie nie może być wzruszone w innym trybie. W przypadku, gdy sąd unieważnia orzeczenie, obowiązany jest równocześnie odrzucić skargę. Do złożenia wniosku w tej sprawie legitymowany jest wyłącznie Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Pamiętaj, że:

• Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do wniesienia zaskarżenia, chyba że NSA może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.
• Umorzenie zawieszonego na zgodny wniosek stron postępowania przed NSA powoduje uprawomocnienie się orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
• Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.
• Prawomocność orzeczenia sąd może stwierdzić na wniosek strony.
• Postępowanie jest nieważne, jeżeli taka sprawa została już prawomocnie osądzona.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r., Nr 153, poz. 1270).

Zespół
e-prawnik.pl