Wnioskodawca tolerował sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzystał (...)

UZASADNIENIE

W dniu 16 lutego 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za bezumowne korzystanie z gruntu należącego do Skarbu Państwa.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W wyniku kontroli zagospodarowania gruntów Skarbu Państwa położonych na terenie miasta Starachowice, stwierdzono że działki ewidencyjne nr zabudowane są stacjami transformatorowymi stanowiącymi własność osób trzecich. Z tablic informacyjnych znajdujących się na trafostacjach wynika, że są one użytkowane przez S.A. Wydział Starostwa Powiatowego nie dysponuje danymi kiedy budynki te były wybudowane i przez kogo. Brak jest też danych kiedy Z przekształcił się w S.A. aktualnego użytkownika tych budynków.

Pismem z dnia 07.11.2011 r. znak Starosta poinformował, że zgodnie z art. 140 Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 ze zm.) właściciel może korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, a w szczególności pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. Nadmienił także, że Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 18 czerwca 2004 r. sygn. akt II CK 259/03 określił, że stacja trafo składająca się z instalacji elektrycznych oraz budynku, bez którego urządzenia te nie mogłyby prawidłowo funkcjonować, jest urządzeniem służącym do doprowadzenia prądu w rozumieniu art. 49 Kodeks cywilny i wchodzi w skład przedsiębiorstwa energetycznego. Właściciel gruntu nie może więc żądać od przedsiębiorstwa zapłaty za korzystanie z tego budynku, ale przysługują mu natomiast roszczenia za korzystanie z gruntu, na którym budynek się znajduje.

Zgodnie z art. 352 § 2 k.c. Starosta jako organ reprezentujący Skarb Państwa jest uprawniony do egzekwowanie zapłaty z tytułu korzystania z wyżej wymienionych działek przez S.A. oddział w. W przedmiotowej sprawie na ciąży obowiązek zapłaty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z wyżej wymienionych działek Skarbu Państwa jako, że nie posiada żadnych uprawnień.

Wielokrotne próby ugodowego załatwienia sporu nie przyniosły efektu. S.A. twierdzi bowiem, że jest w trakcie ustalania stanu prawnego obiektów budowlanych na nieruchomościach będących przedmiotem sprawy. Ponieważ droga ugodowego załatwienia sporu nie przyniosła rezultatu Starostwo Powiatowe obciążyło za bezumowne korzystanie opłatą miesięczna w wysokości 11.500 zł plus 23% VAT (zgodnie z Zarządzeniom nr Starosty z dnia 14 marca 2011 roku w sprawie: ustalenia wysokości minimalnej stawki czynszu dzierżawnego z tytułu dzierżawy gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa za okres 0l.10.2011 r. - 31.10.2011 r. Jednocześnie poproszono o ustalenie spotkania z Dyrektorem Wydziału Starostwa w celu omówienia sposobu dalszego użytkowania przedmiotowych działek. S.A. odpowiadając na powyższe pismo, odesłało z pismem przewodnim z dnia 29.11.2011 r. znak: fakturę VAT (którą przyjęło 15 listopada 2011 roku - zwrotne potwierdzenie odbioru) z informacją że nie znajdują uzasadnienia do jej zapłaty oraz że w najbliższych dniach skontaktują się z Dyrektorem Wydziału Starostwa Powiatowego, celem omówienia sposobu korzystania z działek gruntów Skarbu Państwa, na których zlokalizowane są ich urządzenia elektroenergetyczne.

Następnie za pismem przewodnim z dnia 16.12.2011 r. została wysłana kolejna faktura VAT nr z dnia 12.12.2011 r. za okres 01.11.2011 r. do 30.11.2011 r. (którą przyjęło 20.12.2011 r. - zwrotne potwierdzenie odbioru). Pismem z dnia 02.01.2012 r. znak: Starostwo zostało poinformowane, że Spółka odsyła powyższą fakturę, niemniej jednak było jej brak w załączeniu. Poinformowano także, że S.A. jest w trakcie ustalania stanu prawnego obiektów budowlanych na nieruchomościach będących przedmiotem sprawy a po wykonaniu powyższych czynności zostanie ustalone spotkanie z przedstawicielami Powiatu.

Pismem z dnia 19.0l.2012 r. znak: ponownie odesłano następną fakturę VAT nr (przyjętą 17.01.2012 r. ? zwrotne potwierdzenie odbioru, oraz wezwanie do zapłaty) wystawioną za m-c grudzień 2011 r. informując Starostwo że ?po wyjaśnieniu powyższych wątpliwości dotyczących stanu prawnego zaproponujemy Państwu spotkanie w celu omówienia sposobu uregulowania istnienia spornych urządzeń?.

Sprawa polubownego ustalenia dalszego użytkowania przedmiotowych gruntów Skarbu Państwa jest obecnie niemożliwa do rozstrzygnięcia, ponieważ S.A. od listopada 2011 roku nie wyraziło zgody na spotkanie z przedstawicielami Starostwa oraz odciąga w czasie polubowne załatwienie powyższej sprawy.

Obecnie sprawa jest kierowana do Sądu Rejonowego celem ustalenia dalszego użytkowania przedmiotowych gruntów.

Starostwo Powiatowe wystawia faktury VAT i rozlicza je w comiesięcznych deklaracjach VAT - 7 odprowadzając do Urzędu Skarbowego wykazany podatek.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opłata za bezumowne korzystanie z gruntów Skarbu Państwa naliczana na podstawie obowiązującego Zarządzenia Starosty określającego stawki czynszu dzierżawnego, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też jako odszkodowanie za bezumowne korzystanie, nie podlega przepisom ustawy o VAT, i nie należy dokumentować go fakturą...

Zdaniem Wnioskodawcy, ww. sytuacja winna być traktowana jako świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Starostwo stosuje się do zapisu art. 19 ust. 1, art. 29 ust. 1 oraz art. 106 ust. 7 ustawy o VAT.

Starostwo wystawia fakturę VAT za bezumowne korzystania z gruntu opodatkowując tę usługę podstawową stawką VAT w wysokości 23% na podstawie art. 41 ust. 1 ww. ustawy i określa termin płatności. Obrót i podatek należny Starostwo deklaruje w comiesięcznej deklaracji VAT - 7.

Z przedstawionego wniosku wynika, że w wystąpiła sytuacja, w której nastąpiło samowolne zajęcie działek Skarbu Państwa - bez tytułu prawnego, na których S.A. Oddział ma postawione stacje trafo. Starostwo wzywało pisemnie do polubownego ustalenia dalszego użytkowania przedmiotowych gruntów, jednocześnie obciążając naliczaną opłatą z tytułu bezumownego korzystania z gruntu zgodnie z wewnętrznym Zarządzeniem określającym stawkę za metr kwadratowy gruntu (określając okres, wysokość należności oraz termin zapłaty) poprzez wystawiane faktury za bezumowne korzystanie z gruntu wg stawki 23% VAT.

W opisanej sytuacji mamy do czynienia z kontynuowaniem usługi podobnej (tożsamej) do usługi dzierżawy gruntu. Akceptowanie przez Starostwo opisanej sytuacji i nie podejmowanie kroków zmierzających do zwrotu działek spełnia przesłanki art. 8 ust. 1 i 3 ww. ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Starostwo nie podejmuje działań zmierzających do zwrotu przedmiotowych działek, tylko do ustalenia dalszego użytkowania przedmiotowych gruntów Skarbu Państwa (czy przez sprzedaż, czy przez umowę dzierżawy).

Wobec powyższego, zdaniem Starostwa w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki do stwierdzenia, iż korzystanie przez S.A. oddział z działek Skarbu Państwa stanowi bezumowne korzystanie z rzeczy, opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust.1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Zauważyć należy, iż stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, co do zasady podlega opodatkowaniu wówczas gdy ma charakter odpłatny.

Kwestią ?odpłatności? TSUE zajmował się w swoim orzecznictwie wielokrotnie (np. w sprawach:) podkreślając, iż o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Stosownie do art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku. Z treści tego przepisu wynika, że podstawę opodatkowania stanowi całość należności z tytułu realizacji zawartej umowy, w tym także podatek od nieruchomości, w przypadku gdy strony ustaliły, że jego równowartość obciąża korzystającego z nieruchomości.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę.

Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu ? od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast, z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

O tym, czy bezumowne korzystanie z gruntu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości, bez żadnej umowy i bez zgody użytkownika wieczystego zajmie grunt podatnika i wzniesie na niebędącym jego własnością gruncie określone obiekty, a właściciel tej nieruchomości dążąc do odzyskania prawa do użytkowania tego gruntu wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość odszkodowania ? nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania prawem użytkowania wieczystego gruntu i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) ? z różnych względów ? toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące trwanie umowy ? czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. W myśl art. 106 ust. 4 ustawy, podatnicy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w ust. 1 i 2, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że Wnioskodawca stwierdził, iż grunty należące do Skarbu Państwa położone na terenie miasta, zabudowane są stacjami transformatorowymi stanowiącymi własność osób trzecich. Z tablic informacyjnych znajdujących się na trafostacjach wynika, że są one użytkowane przez S.A.

Zgodnie z art. 352 § 2 k.c. Starosta jako organ reprezentujący Skarb Państwa jest uprawniony do egzekwowanie zapłaty z tytułu korzystania z wyżej wymienionych działek przez S.A. oddział w. Jak wskazał Wnioskodawca na ciąży obowiązek zapłaty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z wyżej wymienionych działek Skarbu Państwa, jako że nie posiada żadnych uprawnień.

Wielokrotne próby ugodowego załatwienia sporu nie przyniosły efektu. Obecnie sprawa jest kierowana do Sądu Rejonowego celem ustalenia dalszego użytkowania przedmiotowych gruntów. Starostwo Powiatowe wystawia faktury VAT i rozlicza je w comiesięcznych deklaracjach VAT - 7 odprowadzając do Urzędu Skarbowego wykazany podatek.

W ocenie tut. Organu, w przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, iż Wnioskodawca tolerował sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzystał z należącej do niego. Jak wskazał Wnioskodawca nie podejmował prób odzyskania nieruchomości a jedynie próbuje ustalić sposób dalszego użytkowania (sprzedaż lub dzierżawa). Wobec powyższego opłata z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości stanowi zapłatę za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Usługi te należą do czynności opodatkowanych podatkiem VAT zdefiniowanych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i winny zostać udokumentowane fakturą VAT.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Tut. Organ pragnie wskazać, że organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa (art. 120 Ordynacji podatkowej). Wyroki sądów nie mają natomiast charakteru powszechnie obowiązującego prawa. Zauważa się też, iż wyroki sądów są wydane w konkretnych sprawach i dotyczą wyłącznie tych spraw, w których zapadły.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t.j.Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.