Czy podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu? (stan prawny obowiązujący do dnia 1 października 2004 r.)

Ubezpieczenie zdrowotne stanowi podstawę do nieodpłatnego korzystania ze świadczeń zdrowotnych. Podmiotem, który finansuje te świadczenia jest Narodowy Fundusz Zdrowia. Obowiązkiem osoby ubezpieczonej jest płacenie składki na Fundusz. Ubezpieczenie zdrowotne nie powstaje jednak z mocy samego prawa, a po dokonaniu określonych czynności przez powołany do tego podmiot. Czynnościami takimi będzie bądź zgłoszenie do Funduszu, bądź złożenie w Funduszu wniosku o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym. Rodzaj przedsięwziętej czynności zależny jest od tego czy w stosunku do osoby, która ma zostać ubezpieczona istnieje obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, czy też nie. Według ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia ubezpieczenie zdrowotne może być obowiązkowe lub dobrowolne. Dobrowolnie mogą ubezpieczyć się osoby, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia. Zanim jednak przejdziemy do omawiania kategorii osób, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu ustalmy, kto w ogóle może być ubezpieczony w NFZ. Będą to:

• obywatele polscy zamieszkujący na terytorium Polski,
• obywatele polscy niezamieszkujący w Polsce, jeżeli są objęci ubezpieczenie emerytalnym i rentowym na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych lub objęci ubezpieczeniem społecznym rolników;
• cudzoziemcy przebywający na terytorium Polski na podstawie wizy uprawniającej do podjęcia pracy, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na zamieszkanie na czas określony oraz członkowie ich rodzin, zamieszkujący na terytorium Polski, jeżeli podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego lub ubezpieczają się dobrowolnie,
• cudzoziemcy – studenci, uczestnicy studiów doktoranckich, którzy studiują na terenie Polski, a także absolwenci, odbywający na terenie polski obowiązkowy staż, jeżeli ubezpieczą się dobrowolnie,
• cudzoziemcy – członkowie zakonów, alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów, przebywający na terenie Polski na podstawie wizy, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli ubezpieczają się dobrowolnie,
• obywatele państw Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r.

Poniżej omówimy grupy osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, jednakże w tym miejscu należy zaznaczyć, iż osoba która podlega obowiązkowi ubezpieczenia jest obowiązana zgłosić do Funduszu członków swojej rodziny, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu.

Jakie grupy osób wykonujących pracę podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:

• osoby pozostające w stosunku pracy, objęte ubezpieczeniem społecznym,
• rolnicy i ich domownicy, objęci ubezpieczeniem społecznym rolników,
• osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracujące objęte ubezpieczeniem społecznym, tj. osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, twórca i artysta, osoba prowadząca działalność w zakresie wolnego zawodu, wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
• osoba wykonująca pracę nakładczą, objęta ubezpieczeniem społecznym,
• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej bądź innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, obowiązek dotyczy również osób z nimi współpracujących,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub członkowie ich rodzin,
• członkowie rad nadzorczych pobierający z tego tytułu świadczenia pieniężne,
• sędziowie i prokuratorzy,
• posłowie i senatorowie pobierający uposażenie poselskie lub senatorskie.

Jakie grupy służb mundurowych podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego?

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:

• żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu,
• żołnierze pełniący służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, a także kandydaci na żołnierzy zawodowych i poborowi pełniący służbę zastępczą,
• poborowi pełniący służbę w Straży Granicznej, Policji i Biurze Ochrony Rządu,
• żołnierze zawodowi i żołnierze odbywający nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową,
• policjanci,
• funkcjonariusze: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Służby Celnej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej.

Jakie grupy dzieci i osób uczących się podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:

• uczniowie szkół podstawowych, gimnazjum, szkół ponadgimnazjalnych,
• słuchacze zakładów kształcenia nauczycieli, jeżeli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
• dzieci przebywające w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub w domach pomocy społecznej niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu,
• dzieci do czasu realizacji obowiązku szkolnego nieprzebywajace w placówkach resocjalizacyjnych, wychowawczych lub opiekuńczych, jeżeli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia z innej podstawy; jednakże ośrodek pomocy społecznej może odmówić ubezpieczenia takiego dziecka, jeżeli na podstawie wywiadu rodzinnego dojdzie do przekonania, ze warunki materialne opiekunów dziecka umożliwiają jego ubezpieczenie w ich własnym zakresie, jako ubezpieczenie dobrowolne,
• studenci i uczestnicy studiów doktoranckich niepodlegajacy obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu; obowiązek nie dotyczy studentów i doktorantów będących cudzoziemcami,
• alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów męskich i żeńskich i ich odpowiedników; nie dotyczy to cudzoziemców,
• słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
• osoby pobierające stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu.

Jakie grupy osób pobierających różne świadczenia pieniężne podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego?

Do osób takich należą:

• osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu lub zasiłek socjalny na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub ze zbiorowych układów pracy,
• osoby pobierające emeryturę lub rentę,
• osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub uposażenie rodzinne, osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie o takim samym charakterze,
• osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne,
• osoby pobierające rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.

W jakich innych przypadkach aktualizuje się obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego?

Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają także:

• bezrobotni niepodlegajacy obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu,
• osoby duchowne,
• osoby bezdomne wychodzące z bezdomności,
• osoby objęte indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innych tytułów,
• kombatanci niepodlegający ubezpieczeniu społecznemu w Rzeczpospolitej Polskiej lub niepobierający emerytury lub renty,
• rolnicy i ich domownicy nie podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia z innej podstawy,
• osoby korzystające z urlopu wychowawczego niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu.

Pamiętaj, że:

• Warunkiem bezpłatnego korzystania ze świadczeń zdrowotnych jest ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia,
• Osoby, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia mogą ubezpieczyć się dobrowolnie i samodzielnie opłacać składki,
• Osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego są zgłaszane przez właściwy podmiot do ubezpieczenia, bez względu na to czy sobie tego życzą czy nie,
• ubezpieczenie zdrowotne przysługuje obowiązkowo nie tylko pracownikom i osobom pobierającym emerytury lub renty, ale również bezrobotnym,
• osoby objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, mają równocześnie obowiązek zgłosić do ubezpieczenia członków swoich rodzin, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu; niedokonanie tego obowiązku może skutkować obciążeniem grzywną.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. 2003 r., Nr 45, poz. 391 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl