Czy można uniknąć płacenia wysokich podatków?

Problematyczne może być natomiast wyznaczenie ostrej granicy pomiędzy decyzjami podatnika podejmowanymi w ramach planowania podatkowego , a tymi, które prowadzą do  unikania opodatkowania, które to już może , w określonych przypadkach, prowadzić do negatywnej reakcji organów skarbowych. Każdy taki przypadek należy identyfikować oddzielnie i rozstrzygać w zależności od konkretnych okoliczności. 

By nie być gołosłownym, poniżej kilka przykładów zachowań , które mieszczą się w omawianej formie „ucieczki przed podatkiem”.

Zgodnie z art. 6§2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej PDOFizU) małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu na mocy cytowanej ustawy, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy mogą być  na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i art. 26c; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Wybór tego sposobu opodatkowania jest korzystny, gdy jeden z małżonków nie osiąga dochodów lub dochody małżonków zawierają się w innych przedziałach skali podatkowej. Omawiana instytucja może również znaleźć zastosowanie w przypadku jeśli jeden z małżonków poniósł stratę  w danym  roku podatkowym.

Problem wyboru optymalnej formy opodatkowania staje również przed przedsiębiorcami. Rozpoczynając działalność gospodarcza maja oni do wyboru opodatkowanie wedle zasad ogólnych, w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz karty podatkowej.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą być opodatkowane podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych bez względu na rodzaj działalności (z wyłączeniem działalności leśnej i rolniczej poza działami specjalnymi produkcji rolnej). W takim przypadku podatnik zobowiązany jest do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych, podatek opłaca według skali podatkowej zawartej w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych , musi także składać co miesiąc deklaracje PIT-5 oraz wpłacać zaliczki na podatek dochodowy.

Wedle art. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne(a więc także działające na podstawie umowy spółki cywilnej) osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej mogą opłacać zryczałtowany podatek dochodowy w formie  ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej. Oczywiście skorzystanie z tych możliwości obwarowane jest wieloma warunkami określonymi w ustawie, lecz niesie za sobą również szereg korzyści. Główna zaletą korzystania z karty podatkowej jest zapewnienie stabilności wysokości obciążeń podatkowych, gdyż ustalane one są niezależnie od wielkości osiąganych przychodów na podstawie tabeli miesięcznych stawek podatku dochodowego w formie karty podatkowej.  Zgodnie z art. 24 tejże ustawy podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są także zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Zryczałtowany podatek dochodowy charakteryzuje się natomiast tym, iż jest pobierany bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Zasada ta może, w zależności od okoliczności, nieść za sobą zarówno negatywne, jak i pozytywne konsekwencje. Przy niskich kosztach daje bowiem możliwość uzyskania pewnych korzyści fiskalnych w porównaniu z zasadami ogólnymi, lecz gdy te koszty są wysokie, a co za tym idzie zysk mały, może okazać się nieopłacalna. Niezależnie od tego istotną zaletą tej  formy opodatkowania jest uproszczony sposób prowadzenia księgowości, na mocy art. 15 ustawy zobowiązani oni są jedynie do posiadania i przechowywania dowodów zakupu towarów, prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencji wyposażenia oraz, odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencji przychodów. Z drugiej strony przedsiębiorca powinien pamiętać, iż skorzystanie z omawianej ustawy przez jednego ze współmałżonków, co do zasady, wyłącza możliwość zastosowania łącznego opodatkowania małżonków( art.6§8 u.p.d.o.f).

Jak widać, kwestia obciążeń podatkowych może być z pewnością jednym z czynników, obok zakresu odpowiedzialności czy skali działania, wpływających na decyzję o wyborze formy prowadzenie działalności gospodarczej. Wybór ten  więc ważnym elementem  planowania podatkowego. Przykładowo  dla celów podatkowych w zakresie podatku dochodowego przedsiębiorcy mogą rozważyć wykorzystanie spółki osobowej lub też utworzenie prywatnego funduszu inwestycyjnego. Prowadzenie działalności w formie spółki kapitałowej niesie bowiem dla jej właścicieli pewne negatywne skutki w postaci podwójnego opodatkowania najpierw na poziomie korporacyjnym, czyli opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych spółki,  a następnie a następnie na poziomie właścicielskim - opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów z zysków kapitałowych. W tej sytuacji wykorzystanie spółki osobowej wydaje się w tym przypadku efektywnym  narzędziem do zmiany tego stanu rzeczy. Spółki osobowe nie mieszczą się w zakresie podmiotowym podatku dochodowego, a więc problem podwójnego opodatkowania ich nie dotyczy - podatek z zysków w takich spółkach jest opodatkowany wyłącznie raz , dopiero na poziomie partnerów Równocześnie w odniesieniu do podatku VAT t spółki te są traktowane tak  jak zwykłe spółki kapitałowe..

Rozwiązaniem wartym rozważenia, jakkolwiek dużo bardziej kosztownym, jest skorzystanie z prywatnego funduszu inwestycyjnego zamkniętego (FIZ) do prowadzenia wybranych inwestycji. FIZ, na mocy art. 6§1 pkt. 10  został PIT,  został zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, co oczywiście ułatwia zarządzanie kapitałem przedsiębiorstwa. Podatek dochodowy pojawia się  dopiero w momencie wypłaty z zysku członkom funduszu. Choć w tym zakresie można by próbować porównywać sposób konstrukcji podatkowej FIZ do spółek osobowych, należy pamiętać, że FIZ pozwala na efektywne odroczenie płatności podatku aż do momentu wypłaty zysku. Opłacalność korzystania z funduszu jest szczególnie widoczna w odniesieniu do przedsiębiorców planujących długofalowe lub wielokrotne  reinwestowanie osiąganych zysków FIZ.

Obok wskazanych korzyści rozwiązanie to nie jest wolne od wad, które ograniczają zakres podmiotów które będą mogły z niego skorzystać. Jedną z poważnych wad tego narzędzia jest jego kosztowność  z administracyjnego punktu widzenia. Z tego powodu,  jest ono zasadniczo skierowane do tych podmiotów, których rozmiary inwestycji są na takim poziomie, iż koszt utrzymania FIZ pozostaje opłacalnym wydatkiem w porównaniu do obciążeń podatkowych, jakie byłyby ponoszone przy prowadzeniu działalności w bardziej konwencjonalnej formie, takiej jak spółki kapitałowe.

Jak wynika z powyższych przykładów planowanie podatkowe polega więc w praktyce na podejmowaniu konkretnych decyzji dotyczących interesów majątkowych podatnika, w taki sposób, aby możliwie najpełniej skorzystać z prawnie dopuszczalnych możliwości minimalizacji obciążeń podatkowych.

Tomasz Schwertner
www.e-prawnik.pl