Dzienny opiekun może zająć się dzieckiem

Kim jest dzienny opiekun?

W ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45, 235), która weszła w życie 4 kwietnia 2011 r., jedną z form instytucjonalnej opieki nad dziećmi, obok żłobka i klubu dziecięcego, jest dzienny opiekun. Ustawowa instytucja dziennego opiekuna ma na celu przede wszystkim umożliwienie zorganizowania fachowej opieki nad małymi dziećmi np. w gminach wiejskich (gdzie zamieszkuje niewielka liczba dzieci) lub w dzielnicach dużych miast, pozbawionych rozbudowanej infrastruktury, na zasadzie pomocy sąsiedzkiej.

Podobnie jak w przypadku żłobka i klubu dziecięcego także instytucja dziennego opiekuna ma pomóc rodzicom w godzeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi (sprawowaniem opieki nad dziećmi). W czasie, kiedy rodzice nie mogą sprawować opieki nad dzieckiem z powodu np. pracy zawodowej, mogą je powierzyć opiece dziennego opiekuna. Opieka sprawowana jest w warunkach domowych, a czas sprawowania opieki przez dziennego opiekuna efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców. Dzienny opiekun zapewnia dziecku właściwą opiekę pielęgnacyjną i edukacyjną, uwzględniając przy tym wiek, indywidualne potrzeby oraz rozwój psychomotoryczny dziecka. Dziecko pozostawione pod opieką posiadającego odpowiednie kwalifikacje dziennego opiekuna, uczy się i rozwija. Dziecko to jest też bezpieczne - dzienny opiekun jest przeszkolony z zakresu pierwszej pomocy i musi posiadać warunki lokalowe zapewniające dziecku bezpieczną opiekę (warunki te sprawdzane są one podczas wywiadu środowiskowego przeprowadzanego przez kierownika ośrodka pomocy społecznej w celu weryfikacji spełnienia warunków wymaganych od osoby chcącej zostać dziennym opiekunem, w przypadku dziennych opiekunów zatrudnianych przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej weryfikacji spełnienia tych warunków dokonują te podmioty).

Dziennym opiekunem jest osoba zatrudniana przez gminy, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej na podstawie umowy o pracę albo umowy o świadczenie usług, sprawująca opiekę nad dzieckiem w jej domu bądź mieszkaniu spełniającym warunki zapewniające bezpieczną opiekę nad dziećmi (podmiot zatrudniający dziennego opiekuna może udostępnić lub wyposażyć lokal w celu sprawowania opieki przez dziennego opiekuna).

Co zrobić, żeby zapisać dziecko do dziennego opiekuna?

Jeśli chcesz, żeby Twoim dzieckiem opiekował się dzienny opiekun w Twojej gminie (albo sąsiadującej), w pierwszej kolejności sprawdź, czy Twoja gmina go zatrudnia. Jeżeli tak, to należy dowiedzieć się jakie są terminy i warunki zgłoszenia dziecka. Jeżeli Twoja gmina nie zatrudnia żadnego dziennego opiekuna, a chciałbyś żeby zatrudniała – koniecznie zgłoś to w swojej gminie! Również w gminie uzyskasz informację na temat wszystkich dziennych opiekunów zatrudnianych przez osoby prawne i jednostki organizacyjne mające siedzibę na na terenie Twojej gminy.

W jakiej grupie wiekowej dzieci mogą zostać objęte opieką dziennego opiekuna?

Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia do ukończenia 3 roku życia. Wyjątkowo, w przypadku gdy niemożliwe bądź utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym, opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna można objąć także dziecko powyżej 3 roku życia, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia.

Jak długo dzieci mogą przebywać u dziennego opiekuna?

Czas i miejsce sprawowania opieki przez dziennego opiekuna określa umowa o świadczenie usług, na podstawie której jest on zatrudniany przez gminę, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.

Ile kosztuje dzienny opiekun?

Rodzice dziecka ponoszą opłaty za pobyt oraz wyżywienie u dziennego opiekuna. Istnieje jednak możliwość zwolnienia od ponoszenia części lub nawet całości opłat z tytułu korzystania z usług dziennego opiekuna zatrudnianego przez gminę. Warunki takiego zwolnienia może określić rada gminy w drodze uchwały.

Ile dzieci może przebywać pod opieką dziennego opiekuna?

Dzienny opiekun może sprawować opiekę nad maksymalnie 5 dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad 3 dzieci.

Jak rodzice mogą współpracować z dziennym opiekunem?

Rodzice dziecka współpracują z dziennym opiekunem, który sprawuje opiekę nad ich dzieckiem. Współpraca ta ma charakter dwustronny. Z jednej strony, polega na udzielaniu przez rodziców dziecka dziennemu opiekunowi porad w sprawowaniu opieki nad ich dzieckiem w czasie prowadzenia zajęć, zaś z drugiej – na prowadzeniu konsultacji
i udzielaniu porad rodzicom dziecka w zakresie pracy z dziećmi przez dziennego opiekuna. Dodatkowo, dzienny opiekun przy sprawowaniu opieki nad dziećmi może korzystać z pomocy wolontariuszy.

Kto może zostać dziennym opiekunem? Zatrudnianie dziennego opiekuna

Dzienny opiekun jest to osoba fizyczna, zatrudniana przez gminy, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Umowa zawarta pomiędzy gminą, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej a dziennym opiekunem powinna zawierać między innymi takie informacje jak: strony umowy, cel i przedmiot umowy, czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, obowiązki dziennego opiekuna, wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty, czas na jaki umowa została zawarta, warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Gdzie można znaleźć informacje na temat dziennych opiekunów zatrudnionych przez gminę i podmioty niepubliczne funkcjonujące na terenie gminy?

Informacje na temat dziennych opiekunów zatrudnionych przez gminę oraz dziennych opiekunów zatrudnianych przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej wójt, burmistrz lub prezydent miasta publikuje wykaz dziennych opiekunów za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 64 ust. 2 ustawy. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta prowadzi wykaz dziennych opiekunów.

W jaki sposób można zostać dziennym opiekunem?

Kandydaci na dziennych opiekunów są wybierani przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w drodze otwartego konkursu ofert, przeprowadzonego na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Przed podpisaniem umowy z kandydatem na dziennego opiekuna, w celu weryfikacji spełniania przez niego warunków ustawowych, może zostać przeprowadzony przez kierownika ośrodka pomocy społecznej wywiad środowiskowy. Przeprowadzenie wywiadu zleca wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

W przypadku dziennych opiekunów zatrudnianych przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej weryfikacji spełnienia tych warunków dokonują te podmioty.

Zatrudnienie dziennego opiekuna

Jak wspomniano, w celu zorganizowania opieki nad dziećmi sprawowanej przez dziennego opiekuna, gmina powinna rozpisać konkurs, zgodnie z art. 45 ustawy o opiece nad dziećmi w wiekudo lat 3. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta wybiera dziennych opiekunów w drodze otwartego konkursu ofert, przeprowadzonego na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Rozpisanie otwartego konkursu ofert może mieć miejsce po zbadaniu sytuacji w kwestii zapotrzebowania na tę formę opieki w gminie, a także na zgłoszone wyraźne zapotrzebowanie rodziców dzieci, którzy chcieliby skorzystać z tej formy opieki.

Warunki konkursowe ustala wójt, burmistrz lub prezydent miasta, ogłaszający konkurs. Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie stawia warunku, że do konkursu mogą przystępować tylko osoby, które odbyły już szkolenie dla dziennego opiekuna. Możliwe jest określenie warunków konkursu w ten sposób, aby osoby, które chcą być dziennym opiekunem mogły przedstawić świadectwo ukończenia koniecznego szkolenia przed podjęciem pracy, czyli opieki nad dziećmi. Rozwiązanie to daje kandydatom na dziennych opiekunów możliwość odbycia szkolenia dopiero po pozytywnym dla nich rozstrzygnięciu konkursu. Jest to  zasadne ze względu na koszty tych szkoleń.

Jeżeli osoba nie ma odpowiedniego przygotowania, to jest zobowiązana do odbycia 160-godzinnego szkolenia. Natomiast gdy osoba, która pełni funkcję dziennego opiekuna, posiada odpowiednie kwalifikacje (pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego) jest zobowiązana do odbycia 40-godzinnego szkolenia uzupełniającego, w tym z zakresu udzielania dziecku pierwszej pomocy. Do odbycia szkolenia nie jest zobowiązana osoba, która pracowała z dziećmi w wieku do lat 3 przez okres co najmniej 12 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako dzienny opiekun.

W kwestii finansowania szkoleń dla dziennych opiekunów, gminy mogą współpracować z urzędami pracy, które mają możliwość pozyskiwania środków finansowych na ten cel z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Osoba zainteresowana takim szkoleniem powinna złożyć wniosek we właściwym urzędzie pracy. Szkolenie ma charakter indywidualny. Więcej informacji można uzyskać w urzędach pracy i na stronach internetowych urzędów pracy.

Z osobą, która spełnia wymagane warunki, podpisywana jest umowa. Art. 36 ww. ustawy stanowi, że dziennym opiekunem jest osoba fizyczna zatrudniana przez gminę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. W umowie powinny zostać określone wszystkie warunki związane z zatrudnieniem dziennego opiekuna, między innymi takie jak: strony umowy, cel i przedmiot umowy, czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, obowiązki dziennego opiekuna, wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty czas, na jaki umowa została zawarta, warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Newralgicznym punktem zawieranej umowy pomiędzy gminą a dziennym opiekunem jest często kwestia wynagrodzenia dla opiekuna dziennego. Z informacji docierających do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że wysokość wynagrodzenia stanowi ogromną barierę przy znajdowaniu kandydatów do pełnienia funkcji dziennego opiekuna. Dlatego właściwe jest, aby - zgodnie z art. 43 ustawy - rada gminy ustaliła w drodze uchwały wysokość wynagrodzenia na poziomie atrakcyjnym dla kandydatów na dziennego opiekuna. Należy jednocześnie wskazać, iż art. 44 ustawy stanowi, że rodzice są zobowiązani do ponoszenia opłat za pobyt oraz wyżywienie dzieci u dziennego opiekuna. Niemniej, w ramach posiadanych przez gminę środków, rada gminy, zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy, może określić, w drodze uchwały, warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia rodziców od ponoszenia opłat.

Instytucja dziennego opiekuna może przyczynić się do częściowego rozwiązania kwestii organizacji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 przy niewielkim nakładzie środków finansowych ze strony gminy. Stąd organizacja tej formy opieki jest warta rozważenia. Resortowy program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 „Maluch” będzie kontynuowany w latach następnych. Środki budżetowe w formie dotacji będą przeznaczane w ramach tego programu między innymi na sprawowanie opieki nad dziećmi przez dziennych opiekunów.

Jakie kwalifikacje pozwalają na sprawowanie opieki jako dzienny opiekun?

Jak wskazano, dziennym opiekunem może zostać osoba, która posiada kwalifikacje: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.

Jeśli nie posiada takich kwalifikacji, to jest zobowiązana do odbycia 160-godzinnego szkolenia, którego zakres programowy został zawarty w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakresu programów szkoleń dla opiekuna w żłobku lub klubie dziecięcym, wolontariusza oraz dziennego opiekuna.

Osoba chcąca sprawować opiekę nad dziećmi jako dzienny opiekun, posiadająca odpowiednie kwalifikacje, ale nie pracująca z dziećmi do lat 3 bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako dzienny opiekun jest zobowiązana do odbycia 40-godzinnego szkolenia uzupełniającego, w tym z zakresu udzielania dziecku pierwszej pomocy.

Natomiast, jeżeli osoba chcąca sprawować opiekę nad dziećmi jako dzienny opiekun posiada niezbędne kwalifikacje i doświadczenie, a więc pracowała z dziećmi do lat 3 przez okres co najmniej 12 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako dzienny opiekun, jest zwolniona z odbycia szkolenia.

Czy dzienny opiekun powinien spełniać inne, szczególne wymagania?

Zorganizowanie opieki sprawowanej przez dziennego opiekuna nie wymaga tak dużych nakładów finansowych, tak jak np. w przypadku utworzenia żłobka czy klubu dziecięcego. Opieka jest sprawowana w warunkach domowych, a czas sprawowania opieki przez dziennego opiekuna efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców. Poza kwalifikacjami, chcąc zostać dziennym opiekunem, osoba powinna także spełniać dodatkowe warunki. Zgodnie z art. 39 ust. 1 ww. ustawy, dziennym opiekunem może zostać osoba pełnoletnia, która:

• daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,
• nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona,
• wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,
• nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,
• posiada warunki lokalowe zapewniające bezpieczną opiekę nad dzieckiem.

Jeżeli zachodzi potrzeba weryfikacji spełnienia powyższych warunków, u kandydata na dziennego opiekuna może zostać przeprowadzony przez kierownika ośrodka pomocy społecznej wywiad środowiskowy. Wywiad środowiskowy jest przeprowadzany na zlecenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Jeśli którykolwiek z warunków nie zostanie spełniony, dyskwalifikuje to kandydata na dziennego opiekuna.

Ponadto, stosownie do ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dzienny opiekun podlega obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Gdzie dzienny opiekun może sprawować opiekę nad dziećmi?

Żeby dzienny opiekun mógł sprawować opiekę nad dziećmi, powinien posiadać lokal. Może to być mieszkanie lub dom, do którego posiada tytuł prawny, np: akt własności ale także umowa najmu (oczywiście na odpowiedni okres czasu) albo spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. W razie potrzeby gmina (lub inny podmiot zatrudniający dziennego opiekuna) może wyposażyć lokal, w którym ma być sprawowana opieka nad dziećmi.

W razie konieczności, jeśli gmina (lub inny podmiot zatrudniający dziennego opiekuna) posiada odpowiedni lokal może go udostępnić w celu sprawowania w nim opieki nad dziećmi. Inaczej niż w przypadku żłobków i klubów dziecięcych, ustawa nie przewiduje specjalnych wymagań odnośnie do lokali, w których ma być sprawowana opieka przez dziennego opiekuna.

Zadania dziennego opiekuna

Do zadań dziennego opiekuna należy przede wszystkim zapewnienie dzieciom opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych. Dzienny opiekun zapewnia dzieciom właściwą opiekę pielęgnacyjną oraz edukacyjną uwzględniając indywidualne potrzeby dziecka. Także sposób, w jaki prowadzi zajęcia opiekuńczo-wychowawcze i edukacyjne, musi uwzględniać rozwój psychomotoryczny dziecka, a zajęcia powinny być właściwe do jego wieku. Powinien on także współpracować z rodzicami tych dzieci, poprzez prowadzenie konsultacji i udzielania porad w zakresie pracy z dziećmi.

Dzienny opiekun w wypełnianiu obowiązków może korzystać z pomocy wolontariusza. Może również, w czasie prowadzenia zajęć, korzystać z pomocy rodziców dzieci, nad którymi sprawuje opiekę.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl