Jak odzyskać przynajmniej część wierzytelności?

Sprzedać czy nie sprzedać wierzytelności, czyli korzyści jaki niesie factoring?

Factoring to rodzaj umowy nienazwanej. Zasada swobody umów wyrażona w kodeksie cywilnym pozwala kształtować stosunki cywilnoprawne w dość swobodny sposób. Między innymi z potrzeby obrotu gospodarczego praktyka wykształciła umowę factoringu. Instytucja ta jest wykorzystywana w Europie Zachodniej, nie wiedzieć czemu w Polsce rozwijana dość niechętnie. Korzyści jakie ona za sobą niesie, to przede wszystkim zapewnienie płynności finansowej dla przedsiębiorcy oraz uzyskanie przynajmniej części zaległej należności.

Kto jest podmiotem umowy factoringu?

Instytucja factoringu odnosi się  do relacji zachodzących pomiędzy przedsiębiorcą, który prowadzi jakąkolwiek działalność gospodarczą, a faktorem - czyli podmiotem, którym z reguły jest bank lub inna wyspecjalizowana instytucja. Przedsiębiorca będąc wierzycielem w stosunku do swojego kontrahenta, który jest jego dłużnikiem szuka podmiotu mogącego mu dostarczyć dość szybko niezbędne środki do prowadzenia działalności, których nie może od razu uzyskać od dłużnika. Podmiotem takim jest faktor. Przykładem niech będzie wierzytelność sprzedawcy za wydany a niezapłacony towar względem kupującego. Sprzedawca potrzebując nowych środków na zakup towaru, a nie mogąc ich uzyskać od razu od kupującego, może się zwrócić do podmiotu zewnętrznego, którym jest faktor np. bank, by kupił jego wierzytelność.

Jakie cechy charakteryzują umowę factoringu?

Podstawową cechą tego rodzaju umowy jest powstanie bezpośrednio stosunku zobowiązaniowego pomiędzy faktorem a dłużnikiem przedsiębiorcy, który taką umowę zawiera z faktorem. Umowa ta zostaje zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, a faktorem w zamian za świadczenie pewnych usług dla przedsiębiorcy przez faktora, a najczęściej w zamian za dostarczenie niezbędnych środków. Skutkiem tego jest przeniesienie wierzytelności przedsiębiorcy na faktora. Jest to w pewnym sensie cesja wierzytelności, a nawet bardziej odpowiada instytucji sprzedaży wierzytelności. Przedsiębiorca uzyskuje środki oczywiście pomniejszone o prowizję faktora. Faktor zaś może tych środków poszukiwać bezpośrednio u dłużnika. Prowizja jest zatem kosztem tego typu windykacji. W naszym przykładzie sprzedawca jeśli posiada wierzytelność względem kupującego na sumę 100 zł, będzie mógł ją sprzedać faktorowi za sumę 80 zł. Kwota 20 zł to koszt jaki musi ponieść sprzedający. Jest to koszt niewielki, gdyż korzyści jaki niesie za sobą szybkie uzyskanie należności są oczywiste.

Co jest przedmiotem umowy factoringu?

Podstawowym elementem tej umowy jest cesja wierzytelności. Przez cesję wierzytelności należy rozumieć jej sprzedaż. W uregulowaniach dotyczących międzynarodowego factoringu zawartych w Konwencjach Ottawskich factoring jest typową umową handlową, a nie konsumencką. Na faktora w wyniku cesji przechodzi cała wierzytelność jak również prawa z nią związane. Są to np. prawo żądania odsetek, kar umownych, zabezpieczeń itp. Sam przelew wierzytelności nie jest jedynym elementem tego rodzaju umowy. Faktor niejednokrotnie proponuje dostarczanie dodatkowych usług przedsiębiorcy. Usługi jakie są oferowane to np. ubezpieczenia, prowadzenie ksiąg rachunkowych, rozwijanie działalności reklamowej oraz wiele innych.

Jaki są rodzaje factoringu?

Factoring nie jest instytucją jednolitą. Występuje on w rożnych postaciach. Wyróżnia się jego dwie zasadnicze odmiany. Jest to factoring właściwy (pełny) oraz niewłaściwy (niepełny). Istota factoringu właściwego jest nie tylko cesja wierzytelności na faktora, ale również przejęcie przez niego ryzyka niewypłacalności dłużnika przedsiębiorcy.

W ten sposób ryzyko wykonania zobowiązania przez dłużnika zostało przerzucone z przedsiębiorcy na faktora. Konsekwencją tego rodzaju factoringu jest jego cena. Bowiem w prowizji faktora są wliczone koszta związane z ryzykiem niewypłacalności. Faktoring niewłaściwy zaś w odróżnieniu od właściwego powoduje, że ryzyko niewypłacalności dłużnika pozostaje po stronie przedsiębiorcy a nie przechodzi na faktora. Jest on przez to tańsza instytucją ale pomimo uzyskania środków przez przedsiębiorcę ponosi on nadal ryzyko niewypłacalności dłużnika a przez to może po jakimś czasie być zmuszony do pozyskania tych środków dla faktora. Zatem na sprzedawcy wierzytelności będzie spoczywał ciężar dochodzenia sumy pieniędzy od dłużnika i ewentualna ich egzekucja. W ramach factoringu właściwego jak również i niewłaściwego można wyróżnić factoring otwarty, gdzie o zawarciu umowy factoringowej zawiadamia się dłużnika półotwarty, gdzie powiadomienie następuje pośrednio oraz tajny nie zawierający w swym  elemencie powiadomienia dłużnika.

Czy można sprzedać wierzytelność przyszłą jeszcze nie istniejącą?

Polskie prawo nie czyni przeszkód dla takiego ukształtowania cesji (sprzedaży) wierzytelności. Jednakże przyszłe wierzytelności powinny być w umowie factoringowej dokładnie skonkretyzowane, oznaczone. Jest niezbędne by można było w przybliżeniu określić jakie wierzytelności zostały przelane na faktora. Inaczej mówiąc co było przedmiotem sprzedaży wierzytelności.

Jaki są podobieństwa a jakie różnice umowy factoringu i forfaitingu?

Forfaiting jest rodzajem umowy zbliżonym raczej do faktoringu właściwego. Forfaiting jest jedną z form finansowania działalności przedsiębiorcy. Polega na zakupie wierzytelności pewnych razem z przejęciem ryzyka niewypłacalności dłużnika. Wierzytelności pewne to takie, które dla zakupującego stanowią pewny dochód czyli są łatwo ściągalne i istnieje co do nich informacja, że będzie można je spieniężyć. Factoring w odróżnieniu od forfaitingu polega na zakupie pewnej ilości wierzytelności związanych z danym przedsięwzięciem natomiast forfaiting odnosi się do sprzedaży jednej konkretnej wierzytelności. Z factoringiem mogą być związane pewne usługi świadczone przez faktora. Obie instytucje służą szybszemu pozyskiwania odpowiedniego kapitału niezbędnego na prowadzenie określonej działalności. Analogiczna jest pozycja dłużnika w obu rodzajach umów.

Pamiętaj, że:

- Zasada swobody umów wyrażona w kodeksie cywilnym pozwala kształtować stosunki cywilnoprawne w dość swobodny sposób,
- Instytucja factoringu odnosi się  do relacji zachodzących pomiędzy przedsiębiorcą, który prowadzi jakąkolwiek działalność gospodarczą a faktorem, czyli podmiotem, którym z reguły jest bank lub inna wyspecjalizowana instytucja,
- Podstawową cechą tego rodzaju umowy jest powstanie bezpośrednio stosunku zobowiązaniowego pomiędzy faktorem a dłużnikiem przedsiębiorcy, który taką umowę zawiera z faktorem,
- Na faktora w wyniku cesji przechodzi cała wierzytelność jak również prawa z nią związane,
- Istota factoringu właściwego jest nie tylko cesja wierzytelności na faktora ale również przejęcie przez niego ryzyka niewypłacalności dłużnika przedsiębiorcy,
- Polskie prawo nie czyni przeszkód dla takiego ukształtowania cesji wierzytelności,
- Factoring w odróżnieniu od forfaitingu polega na zakupie pewnej ilości wierzytelności związanych z danym przedsięwzięciem natomiast forfaiting odnosi się do sprzedaży jednej konkretnej wierzytelności.

Podstawa prawna:

- Konwencja Ottawska z dnia 28 maja 1988 r. o międzynarodowym factoringu.           

- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).