Jak ustanowić zastaw rejestrowy?
Jakie czynności należy podjąć, aby ustanowić zastaw rejestrowy?
W celu ustanowienia zastawu rejestrowego konieczne jest zawarcie umowy - obowiązkowo na piśmie (w przeciwnym wypadku umowa będzie nieważna) oraz wpis do rejestru. Na jej podstawie ustanawia się na określonej ruchomości takie zabezpieczenie oraz wpis zastawu do rejestru zastawów. Umowa zawierana jest pomiędzy wierzycielem a osoba uprawnioną do rozporządzania rzeczą mającą stanowić przedmiot zastawu.
Czy wpis do rejestru jest niezbędny?
Wpis do rejestru jest elementem konstytutywnym przy zawieraniu umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego i dlatego też jego brak powoduje, że nie dokonano skutecznie zabezpieczenia w tej formie. Podobnie jak w przypadku ustanowienia hipoteki przesłanką ważności tego zabezpieczenia jest wpis do księgi wieczystej, tak w przypadku zastawu rejestrowego jest nią wpis w rejestrze zastawów.
Jakie elementy powinna zawierać umowa zastawnicza?
Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
-
datę zawarcia umowy,
-
imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą,
-
przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom,
-
wierzytelność zabezpieczoną zastawem - przez oznaczenie jej wysokości oraz stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika (np. umowy kredytu) lub najwyższą sumę zabezpieczenia, jeżeli zabezpieczana jest wierzytelność przyszła lub warunkowa o wysokości nie ustalonej w chwili zawarcia umowy zastawniczej.
Jak wspomniano, warunkiem skuteczności ustanowienia zastawu jest wpis do rejestru zastawów. Wpisu dokonuje się na wniosek, który powinien być przedstawiony jak najszybciej od dnia zawarcia umowy.
Kto jest uprawniony do ustanowienia zabezpieczenia w postaci zastawu rejestrowego?
Zastaw rejestrowy to zabezpieczenie ustanawiane pomiędzy wierzycielem a osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu.
Jeżeli umowa zastawu została zawarta pomiędzy wierzycielem a osoba nieuprawnioną, do ochrony wierzyciela zastosowanie znajdują odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego o ochronie nabywcy rzeczy ruchomej od nieuprawnionego. Według nich, nabywca, który nabywa rzecz ruchomą od osoby nieuprawnionej, nabywa własność tej rzeczy z chwilą objęcia jej w posiadanie, chyba że działał w złej wierze. W przypadku zastawu rejestrowego wierzyciel uzyskuje zabezpieczenie z chwilą wpisu zastawu do rejestru zastawów, chyba że działał w złej wierze (tj. zdawał sobie sprawę lub z uwagi na profesjonalny charakter swej działalności mógł zdawać sobie sprawę z tego, że osoba ustanawiająca zabezpieczenie nie jest osobą uprawnioną do rozporządzania tą rzeczą). Banki, jako podmioty profesjonalne, powinny działać tutaj szczególnie ostrożnie i dokonać wszelkich dostępnych czynności, aby upewnić się, że zastawca jest uprawniony do rozporządzania rzeczą.
Jakie wierzytelności mogą zostać zabezpieczone zastawem rejestrowym?
Pierwotnie nie wszystkie wierzytelności mogły być zabezpieczone zastawem rejestrowym. Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów wymieniała uprzywilejowane podmioty, które mogły na zabezpieczenie swych wierzytelności domagać się ustanowienia na swoją rzecz zastawu rejestrowego. 11 stycznia 2009r. weszła jednak w życie istotna nowelizacja ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, która zniosła wcześniejsze ograniczenia podmiotowe. Obecnie zdolność do zabezpieczania wierzytelności zastawem rejestrowym przysługuje wszystkim podmiotom prawa cywilnego (osobom fizycznym, osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną - np. spółka jawna).
Najczęściej zastaw rejestrowy ustanawiany jest przez banki na zabezpieczenie udzielanych przez nie kredytów.
Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być natomiast rzeczy ruchome (jak samochód czy obraz) oraz zbywalne prawa majątkowe (np. wierzytelności czy prawa z papierów wartościowych). Ustawa wprowadza jednak pewne wyjątki. Zastaw rejestrowy nie może zostać ustanowiony na:
- prawach mogących być przedmiotem hipoteki (np. nie jest możliwy zastaw rejestrowy na nieruchomości),
- wierzytelnościach, na których ustanowiono hipotekę,
- statkach morskich oraz statkach w budowie, które mogą być przedmiotem hipoteki morskiej
Czy i kiedy ustanowienie administratora zastawu jest obowiązkowe?
Wielokrotnie kredyt udzielany jest przez kilka podmiotów wspólnie. Jeżeli spośród nich wierzytelność przynajmniej jednego może być zabezpieczona zastawem rejestrowym, dopuszczalna jest pomiędzy wszystkimi podmiotami udzielającymi kredytu umowa, na podstawie której ustanawia się administratora zastawu. Umowa pomiędzy kredytodawcami polega na upoważnieniu do zabezpieczenia zastawem rejestrowym wierzytelności przysługujących pozostałym wierzycielom z tytułu wspólnie udzielonego kredytu lub pożyczki i do wykonywania we własnym imieniu, lecz na ich rachunek, wszelkich praw i obowiązków zastawnika wynikających z umowy zastawniczej i przepisów prawa.
Pamiętaj, że:
-
Zastaw rejestrowy jest szczególną formą zabezpieczenia wierzytelności, stosowaną często przez banki,
-
Obecnie wszystkie podmioty prawa cywilnego mogą zabezpieczać swoje wierzytelności zastawem rejestrowym,
-
W celu ustanowienia zastawu rejestrowego niezbędne jest spisanie umowy i wpis do rejestru zastawu,
-
Kredytodawcy udzielający wspólnie kredytu, mogą spośród siebie wyznaczyć administratora zastawu, który we własnym imieniu lecz na ich rachunek zabezpieczy wspólnie udzieloną wierzytelność zastawem rejestrowym.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. 1996 r., Nr 149, poz. 703, ze zmianami);
-
Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546, ze zmianami)
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?