Kiedy postępowanie w sprawie zamówienia publicznego jest nieważne?

W jakich przypadkach powstaje obowiązek unieważnienia postępowania?

Postępowanie w sprawie zamówienia publicznego unieważnia się, jeżeli:

1. nie złożono żadnej oferty niepodlegającej odrzuceniu albo nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy niepodlegającego wykluczeniu. Wyjątkiem są postępowania prowadzone w trybie zapytania o cenę oraz aukcji elektronicznej. Postępowanie prowadzone w trybie zapytania o cenę jest nieważne, jeżeli nie złożono co najmniej dwóch ofert niepodlegających odrzuceniu. Natomiast postępowanie prowadzone w trybie licytacji elektronicznej, jeżeli wpłynęły mniej niż dwa wnioski o dopuszczenie do udziału w aukcji elektronicznej albo nie zostały złożone oferty przez co najmniej dwóch wykonawców niepodlegających wykluczeniu. - Powyższe oznacza, że z wyjątkiem trybu zapytania o cenę oraz aukcji elektronicznej do ważności postępowania wystarczające jest, aby wpłynęła przynajmniej jedna oferta. Nie oznacza to jednak, że zamawiający jest zwolniony z obowiązku zaproszenia do składania ofert określonej minimalnej liczby wykonawców (np. w trybie negocjacji z ogłoszeniem lub negocjacji bez ogłoszenia). Nadal dla ważności postępowania zamawiający musi zaprosić określoną liczbę wykonawców. Chodzi tylko o dalszą część postępowania, a więc składanie ofert, w której wystarczające jest aby wpłynęła jedna oferta niepodlegająca odrzuceniu.

2. cena najkorzystniejszej oferty przewyższa kwotę, którą zamawiający może przeznaczyć na finansowanie zamówienia – Kwota, jaką zamawiający może przeznaczyć na finansowanie zamówienia nie może być utożsamiana z wartością szacunkową zamówienia ustaloną przez zamawiającego z należytą starannością, choć może na nią pośrednio wskazywać. O wielkości środków, jakie zamawiający może przeznaczyć na finansowanie danego zamówienia będzie rozstrzygał przede wszystkim plan finansowy jednostki. Plan ten z reguły nie jest znany oferentom uczestniczącym w postępowaniu, jednak zamawiający bezpośrednio przed otwarciem ofert ma obowiązek podać kwotę jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Unieważnienie postępowania na tej podstawie może nastąpić dopiero po dokonaniu czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, ponieważ dopiero wtedy znana jest zamawiającemu cena oferty najkorzystniejszej.

3. wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć – Interesem publicznym, o którym mowa w tym przepisie mogą być korzyści, jakie planowane zamówienie publiczne miało przynieść dla danej społeczności, a które to zamówienie związane jest z nałożonymi na daną jednostkę różnymi zadaniami o charakterze publicznym. Mogą to być na przykład zadania związane z działalnością kulturową, oświatową, transportem, ochroną zdrowia czy porządku publicznego. Interes publiczny nie może być jednak utożsamiany z interesem zamawiającego. Natomiast pojęcie „istotnej zmiany okoliczności” oznacza zaistnienie takich okoliczności, które powodują, że dalsze realizowanie planowanego zadania staje się bezcelowe, z punktu widzenia pierwotnie zamierzonych celów, interesów społecznych. Istotna zmiana okoliczności musi mieć charakter nieprzewidywalny, a więc taki, który pomimo dołożenia należytej staranności nie można było przewidzieć.

4. postępowanie dotknięte jest wadą uniemożliwiającą zawarcie ważnej umowy – Dotyczy to więc takich sytuacji, w których postępowanie dotknięte jest taką wadą, która powoduje nieważność umowy w sprawie zamówienia publicznego, zawartej w wyniku takiego postępowania. Chodzi tutaj w szczególności o obowiązek przekazania ogłoszenia o zamówieniu Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych oraz Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, a także naruszenie innych przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik postępowania.

5. zostały złożone oferty dodatkowe o takiej samej cenie - Istnieje tylko jeden przypadek, w którym wykonawcy mogą złożyć oferty dodatkowe. Jest to możliwe w postępowaniu, w którym jedynym kryterium oceny ofert jest cena i nie można dokonać wyboru oferty najkorzystniejszej ze względu na to, że zostały złożone oferty o takiej samej cenie. Wówczas zamawiający wzywa wykonawców, którzy złożyli te oferty, do złożenia w terminie określonym przez zamawiającego ofert dodatkowych. Wykonawcy składając oferty dodatkowe nie mogą zaoferować wyższych cen niż zaoferowane w złożonych ofertach.

Unieważnienie postępowania w razie zaistnienia jednej z wymienionych powyżej przyczyn jest obowiązkiem zamawiającego. W każdym wypadku, w razie wystąpienia choćby jednej ze wskazanych przyczyn powstaje obowiązek unieważnienia postępowania. Obowiązek ten jest niezależny od trybu, w jakim prowadzone jest postępowanie oraz od wartości szacunkowej zamówienia. Ponadto katalog przesłanek skutkujących obowiązkiem unieważnienia postępowania dla swej skuteczności nie musi być zawarty w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Przepisy określające przesłanki nieważności postępowania mają charakter bezwzględnie obowiązujący i z mocy prawa mają zastosowanie do każdego postępowania.

Unieważnienie nie może także nastąpić bez podania przyczyn, dlatego zamawiający ma obowiązek zawiadomić równocześnie wszystkich wykonawców, którzy ubiegali się o udzielenie zamówienia, gdy unieważnienie następuje przed upływem terminu składania ofert albo którzy złożyli ofert, jeśli unieważnienie następuje po upływie terminu składania ofert. Zawiadomienie powinno nastąpić na piśmie i zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne.

Czy wykonawcy mają jakieś roszczenia z tytułu unieważnienia postępowania? 

Tak. Ustawa przewiduje pewne uprawnienia, ale ich zasięg jest jednak ograniczony. Wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługuje roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. Roszczenie to istnieje wyłącznie w przypadku unieważnienia postępowania z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Z uzasadnionym roszczeniem należy się zwrócić bezpośrednio do zamawiającego. Jeżeli zamawiający nie uzna roszczenia, wykonawca może wystąpić na drogę sądową.

Należy podkreślić, iż roszczenie to uzależnione jest od tego, aby oferta wykonawcy nie podlegała odrzuceniu. A więc tylko wykonawcy, którzy złożyli prawidłowe oferty, podlegające merytorycznej ocenie, mogą wystąpić do zamawiającego z roszczeniem o zwrot kosztów przygotowania oferty i innych uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu.

Ponadto, zamawiający na wniosek wykonawcy, który ubiegał się o udzielenie zamówienia, ma obowiązek zawiadomić go o wszczęciu kolejnego postępowania, które dotyczy tego samego przedmiotu zamówienia lub obejmuje ten sam przedmiot zamówienia. Ten obowiązek wprowdziła nowelizacja z 25 maja 2006 r.

Pamiętaj, że:

• Katalog przesłanek powodujących nieważność postępowania ma charakter zamknięty i nie może być przez nikogo rozszerzany.

• Zamawiający nie może zastrzec w ogłoszeniu o przetargu lub zaproszeniu, że zastrzega sobie prawo do unieważnienia postępowania bez podawania przyczyn.

• Przesłanki nieważności odnoszą się do każdego postępowania niezależnie od tego, w jakim trybie jest ono prowadzone.

• Jeżeli zamawiający nie dopełnia obowiązku unieważnienia postępowania, oferenci mogą w tej sprawie złożyć do niego umotywowany protest lub wystąpić ze stosownym wnioskiem.

• Ustawa określa zamknięty katalog przesłanek skutkujących nieważnością postępowania. Nie jest więc możliwe unieważnienie postępowania z innych przyczyn niż wskazane w ustawie.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. ( Dz. U. 2004 r., Nr 19, poz. 177 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl