Kontrola i nadzór nad bankami hipotecznymi

Zabezpieczenie przed złymi kredytami

W przypadku banku hipotecznego, niebezpieczeństwo złych kredytów zostało w pewien sposób zniwelowane poprzez zabezpieczenie hipoteką. Jednak wartość hipoteczna nie zawsze odpowiada wartości udzielonego kredytu. Dodatkowo bank hipoteczny zaciąga zobowiązania poprzez emisję listów zastawnych, które stają się papierami wartościowymi. Bezpieczeństwo uprawnionych z tych papierów musi być w szczególny sposób chronione.

Powiernik

Zgodnie z ustawą o listach zastawnych i bankach hipotecznych, w celu zachowania kontroli i nadzoru nad bankami hipotecznymi przy każdym z nich musi funkcjonować powiernik oraz jego zastępca. Powiernika powołuje Komisja Nadzoru Bankowego na okres sześciu lat, na wniosek rady nadzorczej banku hipotecznego. Powiernik i jego zastępca mogą pełnić swą funkcję tylko raz.

Powiernikiem albo zastępcą powiernika może być tylko osoba posiadająca wykształcenie wyższe, dająca rękojmię rzetelnego wykonywania nałożonych na nich obowiązków. Powiernik i jego zastępca powinni posiadać obywatelstwo jednego z państw-członków Unii Europejskiej.  

Ani powiernik ani jego zastępca nie mogą być pracownikami banku hipotecznego. Zastrzeżenie to ma zapewnić im bezstronność.

Czynności powiernika

Powiernik i jego zastępca wykonują powierzone im czynności w sposób niezależny i nie są w swych zadaniach podlegli organowi, który ich na stanowisko powołał.

Do zadań powiernika należy przede wszystkim sprawdzanie, czy:

• zobowiązania wynikające ze znajdujących się w obrocie listów zastawnych zabezpieczone są przez bank hipoteczny zgodnie z przepisami ustawy,
• przyjęta przez bank hipoteczny bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości odpowiada wartości rzeczywistej,
• bank hipoteczny przestrzega limitów wartości emitowanych listów zastawnych w stosunku do istniejącego zabezpieczenia wierzytelności będących podstawą emisji tych listów,
• bank hipoteczny zgodnie z prawem prowadzi rejestr zabezpieczenia listów zastawnych (patrz artykuł ”Wierzytelności zabezpieczające emisję listów zastawnych”),
• bank hipoteczny zapewnia zgodnie z przepisami niniejszej ustawy zabezpieczenie dla planowanej emisji listów zastawnych oraz kontrolę, czy dokonane zostały odpowiednie wpisy do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych. 

W ramach wykonywanych zadań, powiernik do 7 dnia każdego miesiąca przekazuje Komisji Nadzoru Bankowego zatwierdzony przez siebie aktualny odpis wpisów w rejestrze zabezpieczenia listów zastawnych za miesiąc poprzedni.

Jeżeli w ramach funkcjonowania banku hipotecznego ma nastąpić wykreślenie z rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, nie może być ono dokonane bez zgody powiernika wyrażonej na piśmie.

Uprawienia powiernika

Aby prawidłowo wykonywać swoje zadania, powiernik ma zapewniony dostęp do ksiąg rachunkowych, rejestrów, planów i innych dokumentów banku. Ma także dostęp do tajemnicy bankowej, jednak tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonywania jego zadań. Zarówno powiernika jak i jego zastępcę obowiązuje tajemnica odnośnie informacji uzyskanych w czasie pełnienia swej funkcji.

Za wykonywane zadania powiernik i jego zastępca otrzymują wynagrodzenie, którego wysokość określa Komisja Nadzoru Bankowego w chwili powołania. Koszty związane z wykonywaniem funkcji powiernika i jego zastępcy, w tym wynagrodzenie, stanowią koszt działalności banku.

Odwołanie powiernika

Powiernik oraz jego zastępca mogą być ze swoich funkcji odwołani. Odwołania dokonuje Komisja Nadzoru Bankowego w sytuacji, gdy:

• powiernik lub jego zastępca zrzeknie się swej funkcji,
• nastąpi utrata zdolności do wykonywania powierzonych im obowiązków na skutek długotrwałej choroby, trwającej co najmniej 3 miesiące w ciągu roku kalendarzowego,
• powiernik lub jego zastępca zostanie skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,
• ogłoszona zostanie upadłość banku hipotecznego,
• powiernik lub jego zastępca nie wypełnią czynności, do których zostali powołani.

Pamiętaj, że:

• powiernika powołuje Komisja Nadzoru Bankowego,
• powiernik jest osobą całkowicie niezależną i nikomu nie podległą w wykonywaniu swych obowiązków,
• odwołać powiernika może jedynie Komisja Nadzoru Bankowego,
• powiernik nie może być pracownikiem banku hipotecznego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. 2003 r., Nr 99, poz. 919 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.