Niestabilna sytuacja w niektórych regionach Å›wiata, pojawiajÄ…ce siÄ™, na równi z istniejÄ…cymi, nowe ogniska zapalne i konflikty oraz wciąż aktualne zagrożenie aktami terrorystycznymi – wszystko to przemawia za przemyÅ›lanym i ostrożnym planowaniem podróży turystycznych oraz wszelkiego rodzaju wyjazdów za granicÄ™. Przy podejmowaniu tych decyzji należy również uwzglÄ™dniać zagrożenia zwiÄ…zane z epidemiami chorób zakaźnych oraz kataklizmami wystÄ™pujÄ…cymi na niektórych obszarach. Raz po raz Ministerstwo Spraw Zagranicznych publikuje komunikaty, przestrzegajÄ…c przed podróżowaniem w zagrożone rejony.
Wyjazdy turystyczne
Aby podczas planowanej podróży zapewnić sobie bezpieczeÅ„stwo i w razie potrzeby uzyskać szybkÄ… pomoc, Ministerstwo Spraw Zagranicznych zaleca polskim turystom:
- przed wyjazdem z Polski:
- sprawdzić ważność paszportu oraz upewnić siÄ™ co do koniecznoÅ›ci posiadania innych dokumentów wymaganych przepisami kraju pobytu;
- zebrać informacje dotyczÄ…ce kraju podróży, uaktualnić posiadanÄ… wiedzÄ™ poprzez odwiedzenie strony www.msz.gov.pl oraz zaopatrzyć siÄ™ w informatory renomowanych wydawnictw turystycznych czy biur podróży;
- wykupić w rzetelnym towarzystwie ubezpieczeniowym odpowiednie ubezpieczenia od nastÄ™pstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia;
- w przypadku wyjazdów do paÅ„stw czÅ‚onkowskich Unii Europejskiej uzyskać w najbliższym oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia bezpÅ‚atnÄ… EuropejskÄ… KartÄ™ Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), uprawniajÄ…cÄ… do podstawowego leczenia na terytorium UE. Trzeba jednak pamiÄ™tać, że EKUZ nie pokrywa kosztów transportu chorego czy zmarÅ‚ego do kraju, tak jak i wiÄ™kszoÅ›ci badaÅ„ specjalistycznych. Należy sprawdzić zasady leczenia na stronie www.nfz.gov.pl, a w przypadku dÅ‚uższych podróży rozważyć dodatkowe ubezpieczenie prywatne;
- zaopatrzyć siÄ™ w kartÄ™ kredytowÄ… oraz zabrać ze sobÄ… rezerwowÄ… sumÄ™ pieniÄ™dzy pozwalajÄ…cÄ… na powrót do Polski w każdych okolicznoÅ›ciach;
- sprawdzić i zabrać ze sobÄ… numery telefonów Poland direct z kraju docelowego oraz dane najbliższej miejsca zamieszkania firmy Å›wiadczÄ…cej usÅ‚ugi szybkiego transferu pieniÄ™dzy za granicÄ™;
- pozostawić rodzinie lub zaufanej osobie plan podróży i – jeżeli jest to możliwe – adres lub numer telefonu, pod którym turysta bÄ™dzie osiÄ…galny; do rozważenia pozostaje zabranie ze sobÄ… telefonu komórkowego z aktywnym roamingiem;
- podać organizatorowi wyjazdu dane osób, które należy powiadomić w przypadku zaistnienia problemów podczas pobytu za granicÄ…;
- zaopatrzyć siÄ™ w adresy i numery telefonów polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzÄ™dów konsularnych, a w przypadku ich braku – w dane teleadresowe przedstawicielstw paÅ„stw UE;
- zabrać ze sobÄ… sÅ‚ownik lub rozmówki – jeÅ›li nie zna siÄ™ jÄ™zyka obcego w stopniu komunikatywnym;
- w trakcie podróży:
-
- utrzymywać regularny kontakt z rodzinÄ… lub przyjacióÅ‚mi w Polsce, szczególnie podczas dÅ‚uższych pobytów poza krajem;
- korzystać z hoteli cieszących się dobrą opinią;
- nocować w namiotach i samochodach tylko w miejscach do tego wyznaczonych i chronionych;
- deponować w hotelu cenne przedmioty, bilety, Å›rodki pÅ‚atnicze i dokumenty (w tym zwÅ‚aszcza paszport i dowód osobisty);
- mieć kilka rodzajów Å›rodków pÅ‚atniczych (gotówka, czeki podróżne, karty kredytowe itp.) i przechowywać je w różnych miejscach;
- przestrzegać zasad higieny i spożywać wyłącznie sprawdzone produkty;
- unikać ekstrawaganckiego i prowokującego ubioru oraz takiegoż zachowania;
- podczas wypraw uwzględniać warunki klimatyczne oraz własne możliwości kondycyjne i zdrowotne;
- unikać przygodnych znajomoÅ›ci, nie korzystać z autostopu oraz z usÅ‚ug osób postronnych, w tym szczególnie dotyczÄ…cych zakwaterowania, a także wystrzegać siÄ™ ofert uzyskania Å‚atwego zarobku;
- unikać miejsc zatłoczonych i zachować ostrożność w miejscach publicznych;
- unikać przebywania w nieznanych miejscach po zmroku;
- zachowywać wzmożonÄ… ostrożność przy prowadzeniu pojazdów – w nieznanych warunkach na drodze nietrudno o kolizjÄ™, której spowodowanie przysporzyć może wielu kÅ‚opotów, a w szczególnych sytuacjach doprowadzić nawet do zagrożenia bezpieczeÅ„stwa osobistego;
- unikać podróżowania nocÄ…, szczególnie bocznymi drogami, zatrzymywać siÄ™ wyłącznie w miejscach wyznaczonych i chronionych;
- w miarÄ™ możliwoÅ›ci odbywać podróże w wiÄ™kszej grupie;
- unikać wypraw w tereny nieznane lub niebezpieczne;
- nie stawiać oporu w razie napadu z użyciem broni;
- w przypadku aresztowania lub zatrzymania domagać się kontaktu z polskim konsulem.
Podczas podróży zagranicznych należy przestrzegać praw i zwyczajów kraju pobytu, pamiÄ™tajÄ…c przy tym, że gospodarze majÄ… prawo wymagać stosownego zachowania od turystów odwiedzajÄ…cych ich kraj.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych szczególnie przestrzega przed posiadaniem, przewożeniem czy dystrybuowaniem Å›rodków odurzajÄ…cych. W wielu krajach czyn ten zagrożony jest sankcjÄ… wieloletniego pozbawienie wolnoÅ›ci lub karÄ… Å›mierci.
Wyjazdy zarobkowe
W wiÄ™kszoÅ›ci paÅ„stw nadal warunkiem legalnego podjÄ™cia pracy jest uzyskanie zezwolenia na zatrudnienie wydawanego przez wÅ‚aÅ›ciwe wÅ‚adze paÅ„stwa pobytu. By je uzyskać, czÄ™sto należy otrzymać, jeszcze przed wyjazdem, odpowiedniÄ… wizÄ™ z prawem do pracy wydawanÄ… na podstawie promesy zatrudnienia. Przed jakimkolwiek wyjazdem zarobkowym należy wiÄ™c dokÅ‚adnie sprawdzić zasady legalnego zatrudnienia w tym kraju, korzystajÄ…c ze strony www.msz.gov.pl, stron internetowych polskich przedstawicielstw dyplomatycznych w poszczególnych krajach, portalu Europejskich SÅ‚użb Zatrudnienia EURES (www.eures.praca.gov.pl), a także informacji udzielanych przez przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne tych paÅ„stw w Polsce. Praca nielegalna nie tylko naraża nas na przykre konsekwencje ze strony odpowiednich sÅ‚użb paÅ„stwowych, ale także na niebezpieczeÅ„stwo nadużyć ze strony nieuczciwych pracodawców, łącznie z pracÄ… przymusowÄ… i handlem ludźmi.
W Europie rynki pracy sÄ… obecnie caÅ‚kowicie otwarte dla Polaków w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwecji, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Portugalii, Islandii, we WÅ‚oszech oraz we wszystkich (poza MaltÄ…) nowych paÅ„stwach czÅ‚onkowskich. Nie jest tam wymagane pozwolenie na pracÄ™. Niemniej w każdym z tych paÅ„stw obowiÄ…zujÄ… odmienne przepisy zwiÄ…zane z rejestracjÄ…, ubezpieczeniem spoÅ‚ecznym itd. JeÅ›li siÄ™ ich nie przestrzega – Å›wiadczona praca nadal bÄ™dzie nielegalna. W odniesieniu do innych paÅ„stw europejskich możliwość pracy dla Polaków zostaÅ‚a otwarta w ograniczonym zakresie i zawodach. Zasady te należy sprawdzić we wskazanych wyżej źródÅ‚ach informacji.
Aby legalnie i bezpiecznie podejmować pracę za granicą, Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zalecają:
- przed wyjazdem z Polski:
- zapoznać siÄ™ z warunkami życia i pracy w kraju docelowym, korzystajÄ…c z informacji zamieszczonych na portalu internetowym EURES i w witrynach polskich oraz obcych placówek konsularnych;
- zapisać siÄ™ na podstawowy kurs jÄ™zyka kraju docelowego i zabrać ze sobÄ… odpowiednie rozmówki;
- dysponować konkretną ofertą pracy, a najlepiej podpisanym kontraktem wstępnym;
- mieć zapewnione zakwaterowanie, przynajmniej w pierwszym okresie pobytu;
- sprawdzić wiarygodność pośrednika; pośrednik oferujący pracę legalnie powinien być zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Agencji Zatrudnienia (KRAZ) i mieć odpowiedni certyfikat. Informacje te dostępne są na stronie internetowej: www.praca.gov.pl;
- domagać siÄ™ pokwitowania za jakiekolwiek pieniÄ…dze przekazywane poÅ›rednikowi: w Polsce samo poÅ›rednictwo pracy jest bezpÅ‚atne, w odniesieniu do poÅ›redników z innych krajów należy sprawdzić obowiÄ…zujÄ…ce tam zasady;
- zapoznać siÄ™ dokÅ‚adnie z umowÄ… i przedstawionÄ… dokumentacjÄ… – nie podpisywać niczego, czego siÄ™ nie rozumie!
- upewnić siÄ™, czy pracodawca istnieje – zasadne wydaje siÄ™ zebranie o nim jak najwiÄ™cej informacji i w miarÄ™ możliwoÅ›ci nawiÄ…zanie z nim kontaktu;
- zabrać ze sobÄ… sumÄ™ pieniÄ™dzy wystarczajÄ…cÄ… do pierwszej wypÅ‚aty oraz na powrót do kraju;
- pozostawić rodzinie lub osobie zaufanej dane kontaktowe i kserokopie dokumentów oraz umówić siÄ™ na regularny kontakt;
- można też ustalić hasÅ‚o, które mogÅ‚oby zostać użyte podczas rozmowy telefonicznej w razie niebezpieczeÅ„stwa, np. pozdrowienia dla kogoÅ› z (nieistniejÄ…cych) bliskich;
- w trakcie pobytu za granicÄ…:
- dopełnić wszystkich formalności umożliwiających legalny pobyt i zatrudnienie oraz upewnić się, czy dokonał tego pracodawca;
- w razie kÅ‚opotów z pracodawcÄ… (zaleganie z wypÅ‚atÄ…, nieuzasadnione potrÄ…cenia) najlepiej uzyskać poradÄ™ zwiÄ…zków zawodowych, które w wiÄ™kszoÅ›ci krajów podstawowych porad udzielajÄ… bezpÅ‚atnie – należy jednak pamiÄ™tać, że podstawÄ… do jakichkolwiek roszczeÅ„ może być wyłącznie legalna umowa o pracÄ™;
- pamiÄ™tać, że każdy ma prawo wyboru miejsca zamieszkania i swobodnego poruszania siÄ™ – przetrzymywanie oraz zmuszanie do czegokolwiek (jeÅ›li nie sÄ… to organy do tego uprawnione) jest przestÄ™pstwem;
- w razie dokonania lub podejrzenia dokonania przestÄ™pstwa, którego staliÅ›my siÄ™ ofiarÄ…, niezwÅ‚ocznie zgÅ‚osić ten fakt na policjÄ™ oraz powiadomić polski konsulat;
- w razie kontaktu z policjÄ… w roli poszkodowanego lub podejrzanego domagać siÄ™ sprowadzenia tÅ‚umacza oraz – jeÅ›li jesteÅ›my na to zdecydowani – powiadomienia polskiej placówki konsularnej;
- pamiÄ™tać, że każdy zatrzymany przez policjÄ™, podejrzany o przestÄ™pstwo ma prawo do obrony z urzÄ™du – powiadomienie konsulatu w wiÄ™kszoÅ›ci przypadków może być dokonane za wyraźnÄ… zgodÄ… zainteresowanego lub na jego proÅ›bÄ™.
Na jaką pomoc ze strony polskiego konsula może liczyć Polak za granicą?
W przypadku utraty paszportu lub innych dokumentów podróży konsul może, po uprzednim potwierdzeniu tożsamoÅ›ci, wydać paszport tymczasowy na powrót do kraju.
W razie zaś utraty pieniędzy konsul może:
- pośredniczyć w nawiązaniu kontaktu z krewnymi lub znajomymi w Polsce;
- w uzasadnionych przypadkach, jeśli nie ma innych możliwości przekazania pieniędzy, wypłacić wnioskującemu kwotę, jaka zostanie wpłacona przez krewnych lub znajomych na konto Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie;
- w szczególnie uzasadnionych przypadkach udzielić pomocy finansowej niezbÄ™dnej na powrót do Polski najtaÅ„szym Å›rodkiem transportu, o ile turysta zobowiąże siÄ™ do jej zwrotu po powrocie.
Należy pamiÄ™tać, że przekazywanie Å›rodków pieniężnych przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczno-konsularne ograniczone jest do wyjÄ…tkowych sytuacji. W zdecydowanej wiÄ™kszoÅ›ci paÅ„stw istnieje możliwość transferu pieniÄ™dzy z Polski drogÄ… bankowÄ…. Ponadto w kraju dziaÅ‚ajÄ… firmy Å›wiadczÄ…ce pÅ‚atne usÅ‚ugi transferu pieniÄ™dzy za granicÄ™, które niemalże natychmiast po potwierdzeniu operacji wypÅ‚acajÄ… turyÅ›cie za granicÄ… pieniÄ…dze przekazane z Polski.
W przypadku konfliktu z pracodawcą konsul może ułatwić kontakt ze związkami zawodowymi, inspekcją pracy czy innymi miejscowymi instytucjami zajmującymi się obroną praw pracowniczych w danym kraju.
W przypadku zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolnoÅ›ci turysta ma prawo wnioskować o kontakt z konsulem. Konsul zadba o to, aby obywatel RP nie byÅ‚ gorzej traktowany aniżeli obywatel paÅ„stwa , w którym przebywa. Na wniosek zatrzymanego konsul może:
- powiadomić rodzinę o aresztowaniu;
- wystÄ…pić do wÅ‚adz miejscowych, uzyskać informacjÄ™ i przekazać zainteresowanemu powody zatrzymania, przewidywanÄ… w ustawodawstwie sankcjÄ™ karnÄ… za popeÅ‚nienie zarzucanego czynu, czas trwania procedury sadowej oraz ewentualne możliwoÅ›ci zwolnienia, a także dostarczyć aresztowanemu listÄ™ adwokatów (wyboru peÅ‚nomocnika musi dokonać sam zainteresowany);
- utrzymywać kontakt z zatrzymanym.
W przypadku Å›mierci obywatela polskiego za granicÄ… konsul, za poÅ›rednictwem UrzÄ™du Wojewódzkiego wÅ‚aÅ›ciwego dla miejsca zamieszkania zmarÅ‚ego, powiadamia krewnych w kraju oraz sÅ‚uży pomocÄ… w zaÅ‚atwieniu wszelkich formalnoÅ›ci na miejscu. Przy sprowadzaniu ciaÅ‚a do kraju koszty z tym zwiÄ…zane ponosi ubezpieczyciel, natomiast w sytuacji braku odpowiedniego ubezpieczenia może je pokryć wyłącznie rodzina.
Opieka konsularna ze strony przedstawicielstw dyplomatyczno-konsularnych państw Unii Europejskiej
Na terytorium paÅ„stw trzecich, w których Polska nie ma swojego przedstawicielstwa dyplomatyczno-konsularnego (zawodowego lub honorowego), obywatele polscy mogÄ… korzystać z opieki konsularnej ze strony przedstawicielstw paÅ„stw Unii Europejskiej reprezentowanych w danym kraju – na takich samych zasadach jak obywatele tych paÅ„stw.
Przedstawicielstwa dyplomatyczno-konsularne państw Unii Europejskiej mogą udzielić pomocy obywatelowi polskiemu na jego wniosek i po ustaleniu jego tożsamości.
Konsul państwa członkowskiego Unii Europejskiej może:
- w razie poważnego wypadku lub choroby przekazać informacje o jego stanie zdrowia polskim władzom;
- w razie zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolnoÅ›ci poinformować o tym fakcie wÅ‚adze polskie oraz czuwać, aby obywatel RP byÅ‚ traktowany w taki sam sposób jak inni pozbawieni wolnoÅ›ci;
- w przypadku utraty dokumentu podróży, po potwierdzeniu danych osobowych zainteresowanego i uzyskaniu zgody ze strony polskich wÅ‚adz, wydać tymczasowy dokument podróży na powrót do Polski;
- w przypadku utraty Å›rodków finansowych udzielić pomocy finansowej za zgodÄ… wÅ‚adz polskich, po podpisaniu przez obywatela RP zobowiÄ…zania do spÅ‚aty udzielonej mu pożyczki w okreÅ›lonym terminie po powrocie do kraju;
- w przypadku zgonu powiadomić polskie wÅ‚adze, na których spoczywa obowiÄ…zek poinformowania najbliższych krewnych osoby zmarÅ‚ej, a ponadto udzielić niezbÄ™dnej pomocy przy uzyskaniu Å›wiadectwa zgonu i poczynić niezbÄ™dne kroki w celu umożliwienia pochówku, kremacji lub odesÅ‚ania ciaÅ‚a zmarÅ‚ego do ojczystego kraju.
W miarÄ™ możliwoÅ›ci konsul paÅ„stwa Unii Europejskiej udziela pomocy również w innych sytuacjach. Należy jednak pamiÄ™tać, że zasady udzielania opieki konsularnej w poszczególnych paÅ„stwach czÅ‚onkowskich różniÄ… siÄ™ od siebie, w zwiÄ…zku z czym zakres opieki, jakÄ… można uzyskać od konsulów poszczególnych paÅ„stw, nie jest jednakowy.
Sprawdź dane teleadresowe polskich placówek dyplomatycznych i przedstawicielstw paÅ„stw Unii Europejskiej w tych krajach, w których Polska nie ma wÅ‚asnych placówek dyplomatycznych i konsularnych.
Zob. Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w UE
Jakich działań żaden konsul nie może podjąć?
- regulować jakichkolwiek zobowiÄ…zaÅ„ finansowych, takich jak uiszczanie dÅ‚ugów, grzywien, mandatów, kosztów postÄ™powania sÄ…dowego itp.;
- Å›wiadczyć takich usÅ‚ug, które wykonujÄ… biura turystyczne, banki, firmy ubezpieczeniowe oraz firmy transportowe;
- pośredniczyć w uzyskaniu zgody na zatrudnienie czy uzyskanie zakwaterowania;
- ingerować w konflikty dotyczÄ…ce niewywiÄ…zywania siÄ™ ze zobowiÄ…zaÅ„ jednej ze stron wynikajÄ…cych z zawartych przez nie umów cywilnoprawnych (stosunek pracy, zakup usÅ‚ug turystycznych etc.);
- peÅ‚nić funkcji adwokata lub angażować peÅ‚nomocnika w imieniu osoby zainteresowanej (może natomiast dostarczyć zainteresowanemu listÄ™ adwokatów cieszÄ…cych siÄ™ zaufaniem urzÄ™du konsularnego).
Ministerstwo Spraw Zagranicznych podkreÅ›la, że bezpieczeÅ„stwo oraz zachowanie zdrowia i życia w najwiÄ™kszym stopniu zależą od samych turystów.
Podstawa prawna:
- Traktat ustanawiajÄ…cy WspólnotÄ™ EuropejskÄ… [dawna nazwa: EWG] z dnia 25 marca 1957 r. (tekst skonsolidowany: Dz. Urz. 2002 r., UE C 325);
- Ustawa z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2002 r., Nr 215, poz. 1823, ze zm.)
ŹródÅ‚o: www.msz.gov.pl