Obniżenie kapitału zakładowego spółki akcyjnej

16.6.2008

Sposoby obniżenia kapitału zakładowego

Wysokość kapitału zakładowego w połączeniu z ilością akcji w danej spółce akcyjnej odzwierciedla wartość każdej z akcji. Dlatego też obniżenie kapitału zakładowego musi w określony sposób wpływać albo na ilość akcji w spółce akcyjnej albo na wartość tych akcji. Kodeks spółek handlowych przewiduje trzy sposoby obniżenia kapitału zakładowego:

poprzez umorzenie akcji - wówczas pewna ilość akcji zostaje wycofana z obrotu a co się z tym wiąże wartość, którą one wyrażają stanowi kwotę, o jaką obniżony zostaje kapitał zakładowy.
obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić także poprzez połączenie akcji - wówczas wartość jednej akcji powstałej w wyniku połączenia jest mniejsza od sumy wartości akcji połączonych.
trzecim sposobem obniżenia kapitału zakładowego jest obniżenie wartości akcji. Należy jednak pamiętać, że w wyniku obniżenia kapitału zakładowego wartość każdej z akcji nie może niższa niż 1 grosz.

Kodeks spółek handlowych przewiduje jednak jeszcze jeden sposób obniżenia wartości kapitału zakładowego. Jest nim podział spółki przez wydzielenie nowej spółki.

Sposób obniżenia kapitału zakładowego musi być określony w ogłoszeniu o zwołaniu WZA, na którym ma zostać podjęta uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego.

Zmiana statutu

Obniżenie kapitału zakładowego wymaga zmiany statutu. Zmianę statutu może uchwalić jedynie walne zgromadzenie akcjonariuszy. W ogłoszeniu o walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, na którym planowana jest zmiana kapitału zakładowego poprzez zmianę statutu należy podać informacje o kwocie, o która kapitał zakładowy ma być obniżony oraz sposób obniżenia. Zawiadomienie o WZA powinno przedstawiać również cel obniżenia kapitału zakładowego.

Obniżenie kapitału zakładowego - jako zmiana statutu - wymaga powzięcia uchwały większością trzech czwartych głosów, chyba że statut przewiduje surowsze warunki zmiany statutu.

Samo powzięcie uchwały nie skutkuje jednak automatycznym obniżeniem kapitału zakładowego. W celu prawidłowego obniżenia kapitału zakładowego konieczne jest przeprowadzenie tzw. postępowania konwokacyjnego.

Obniżenie kapitału zakładowego przez zarząd

Jedną z przyczyn obniżenia kapitału zakładowego jest umorzenie akcji. Umorzenie akcji jest dopuszczalne jeżeli statut tak stanowi. Umorzenie następuje na podstawie uchwały WZA o umorzeniu. Jednak w przypadku tzw. automatycznego umorzenia akcji uchwalę WZA o umorzeniu a także uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego zastępuje uchwała zarządu. Uchwała ta powinna być zaprotokołowana przez notariusza (a nie podjęta w formie aktu notarialnego - wystarczy bowiem zaprotokołowanie przez notariusza). W tym przypadku obniżenie kapitału następuje na podstawie uchwały zarządu.

Podobna sytuacja następuje w przypadku umorzenia akcji własnych spółki, które nie zostały zbyte w określonym przez k.s.h. terminie. Wówczas umorzenie akcji a także obniżenie kapitału zakładowego będące skutkiem tego umorzenia następuje na mocy uchwały zarządu zaprotokołowanej przez notariusza.

Postępowanie konwokacyjne

Wysokość kapitału zakładowego świadczy o sile finansowej spółki. Wobec osób trzecich spółka o wysokim kapitale zakładowym staje się bardziej wiarygodna i bezpieczna pod względem inwestycyjnym. Choć spółka akcyjna odpowiada całym swoim majątkiem za swe zobowiązania a nie tylko wysokością kapitału zakładowego, to wysokość tego kapitału stanowi minimalny zakres odpowiedzialności spółki. Dlatego też obniżenie kapitału zakładowego może zaniepokoić wierzycieli spółki akcyjnej, którzy mogą obawiać się o spłatę swych należności. Postępowanie konwokacyjne ma na celu powiadomienie wszystkich wierzycieli spółki o dokonaniu obniżenia kapitału.

Postępowanie to przeprowadza zarząd spółki akcyjnej. Zobowiązany jest on zawiadomić wszystkich wierzycieli spółki o powziętej uchwale obniżającej wysokość kapitału zakładowego. Zarząd powinien uczynić to niezwłocznie, zaznaczając zawiadomieniu aby wierzyciele, którzy nie zgadzają się na obniżenie kapitału zakładowego, wnieśli w terminie trzech miesięcy od dnia zawiadomienia swój sprzeciw.

Wierzytelności wierzycieli, którzy wnieśli sprzeciw w terminie, powinny być przez spółkę zaspokojone lub w odpowiedni sposób zabezpieczone. Wierzycieli, którzy nie zgłosili sprzeciwu uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału. Sprzeciw wniesiony przez wierzycieli po w/w terminie trzymiesięcznym nie zostanie uwzględniony, albowiem jest to termin zawity - bezwzględnie obowiązujący.

Kiedy nie przeprowadza się postępowania konwokacyjnego?

Przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego jest niezbędnym warunkiem skutecznego obniżenia kapitału zakładowego. Jednakże w pewnych sytuacjach przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego nie jest konieczne. Dotyczy to sytuacji, w których:

Pomimo obniżenia kapitału zakładowego spółki nie zwraca się akcjonariuszom dokonanych przez nich wkładów na akcje, ani też nie zostają oni zwolnieni od wniesienia wkładów na kapitał zakładowy, a równocześnie z jego obniżeniem następuje podwyższenie kapitału zakładowego co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze nowej emisji, której akcje zostaną w całości opłacone, albo
Obniżenie kapitału zakładowego ma na celu wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie określonych kwot do kapitału rezerwowego, albo
Obniżenie kapitału zakładowego następuje w przypadku, w którym Zarząd dokonał umorzenia akcji własnych spółki, które nie zostały zbyte w określonym przez kodeks terminie.

W przypadku, o którym mowa w punkcie 1, jeżeli o przeznaczeniu kwot uzyskanych z obniżenia kapitału zakładowego nie postanowiono w uchwale o obniżeniu kapitału, zwiększają one kapitał zapasowy spółki.

W przypadkach obniżenia kapitału zakładowego, o których mowa w punktach 2 i 3 kwoty uzyskane z obniżenia kapitału zakładowego przelewa się na osobny kapitał rezerwowy, który może być wykorzystany jedynie na pokrycie strat.

Obowiązki rejestracyjne

Obniżenie kapitału staje się skuteczne z chwilą wpisu tego obniżenia do rejestru. Obowiązek zawiadomienia sądu o dokonanym obniżeniu spoczywa na zarządzie spółki akcyjnej.

Do zgłoszenia obniżenia kapitału zakładowego należy dołączyć:

uchwałę walnego zgromadzenia albo zarządu o obniżeniu kapitału zakładowego,
dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli do zmiany statutu takie zatwierdzenie jest wymagane,
dowody należytego wezwania wierzycieli,
oświadczenie wszystkich członków zarządu, stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie 3 miesięcy od ich zawiadomienia, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego nie może być zgłoszona do sądu rejestrowego po upływie sześciu miesięcy od dnia jej powzięcia.

Pamiętaj, że:

obniżenie kapitału zakładowego wymaga zmiany statutu
w celu obniżenia kapitału zakładowego konieczne jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego, z przedstawionymi powyżej wyjątkami
obniżenie kapitału następuje z chwilą wpisu obniżenia do rejestru.
należy pamiętać o obowiązku zgłoszenia zmiany statutu spółki do urzędu skarbowego

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami)

Zespół
e-prawnik.pl