Sposoby obniżenia kapitału zakładowego

Wysokość kapitału zakładowego w połączeniu z ilością akcji w danej spółce akcyjnej odzwierciedla wartość każdej z akcji. Dlatego też obniżenie kapitału zakładowego musi w określony sposób wpływać albo na ilość akcji w spółce akcyjnej albo na wartość tych akcji. Kodeks spółek handlowych przewiduje trzy sposoby obniżenia kapitału zakładowego:

1. poprzez umorzenie akcji - wówczas pewna ilość akcji zostaje wycofana z obrotu a co się z tym wiąże wartość, którą one wyrażają stanowi kwotę, o jaką obniżony zostaje kapitał zakładowy.

2. obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić także poprzez połączenie akcji - wówczas wartość jednej akcji powstałej w wyniku połączenia jest mniejsza od sumy wartości akcji połączonych.

3. trzecim sposobem obniżenia kapitału zakładowego jest obniżenie wartości akcji. Należy jednak pamiętać, że w wyniku obniżenia kapitału zakładowego wartość każdej z akcji nie może niższa niż 1 grosz.

Kodeks spółek handlowych przewiduje jednak jeszcze jeden sposób obniżenia wartości kapitału zakładowego. Jest nim podział spółki przez wydzielenie nowej spółki.

Sposób obniżenia kapitału zakładowego musi być określony w ogłoszeniu o zwołaniu WZA, na którym ma zostać podjęta uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego.

Zmiana statutu

Obniżenie kapitału zakładowego wymaga zmiany statutu. Zmianę statutu może uchwalić jedynie walne zgromadzenie akcjonariuszy. W ogłoszeniu o walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, na którym planowana jest zmiana kapitału zakładowego poprzez zmianę statutu należy podać informacje o kwocie, o która kapitał zakładowy ma być obniżony oraz sposób obniżenia. Zawiadomienie o WZA powinno przedstawiać również cel obniżenia kapitału zakładowego.

Obniżenie kapitału zakładowego - jako zmiana statutu - wymaga powzięcia uchwały większością trzech czwartych głosów, chyba że statut przewiduje surowsze warunki zmiany statutu.

Samo powzięcie uchwały nie skutkuje jednak automatycznym obniżeniem kapitału zakładowego. W celu prawidłowego obniżenia kapitału zakładowego konieczne jest przeprowadzenie tzw. postępowania konwokacyjnego.

Obniżenie kapitału zakładowego przez zarząd

Jedną z przyczyn obniżenia kapitału zakładowego jest umorzenie akcji. Umorzenie akcji jest dopuszczalne jeżeli statut tak stanowi. Umorzenie następuje na podstawie uchwały WZA o umorzeniu. Jednak w przypadku tzw. automatycznego umorzenia akcji uchwalę WZA o umorzeniu a także uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego zastępuje uchwała zarządu. Uchwała ta powinna być zaprotokołowana przez notariusza (a nie podjęta w formie aktu notarialnego - wystarczy bowiem zaprotokołowanie przez notariusza). W tym przypadku obniżenie kapitału następuje na podstawie uchwały zarządu.

Podobna sytuacja następuje w przypadku umorzenia akcji własnych spółki, które nie zostały zbyte w określonym przez k.s.h. terminie. Wówczas umorzenie akcji a także obniżenie kapitału zakładowego będące skutkiem tego umorzenia następuje na mocy uchwały zarządu zaprotokołowanej przez notariusza.

Postępowanie konwokacyjne

Wysokość kapitału zakładowego świadczy o sile finansowej spółki. Wobec osób trzecich spółka o wysokim kapitale zakładowym staje się bardziej wiarygodna i bezpieczna pod względem inwestycyjnym. Choć spółka akcyjna odpowiada całym swoim majątkiem za swe zobowiązania a nie tylko wysokością kapitału zakładowego, to wysokość tego kapitału stanowi minimalny zakres odpowiedzialności spółki. Dlatego też obniżenie kapitału zakładowego może zaniepokoić wierzycieli spółki akcyjnej, którzy mogą obawiać się o spłatę swych należności. Postępowanie konwokacyjne ma na celu powiadomienie wszystkich wierzycieli spółki o dokonaniu obniżenia kapitału.

Postępowanie to przeprowadza zarząd spółki akcyjnej. Zobowiązany jest on zawiadomić wszystkich wierzycieli spółki o powziętej uchwale obniżającej wysokość kapitału zakładowego. Zarząd powinien uczynić to niezwłocznie, zaznaczając zawiadomieniu aby wierzyciele, którzy nie zgadzają się na obniżenie kapitału zakładowego, wnieśli w terminie trzech miesięcy od dnia zawiadomienia swój sprzeciw.

Wierzytelności wierzycieli, którzy wnieśli sprzeciw w terminie, powinny być przez spółkę zaspokojone lub w odpowiedni sposób zabezpieczone. Wierzycieli, którzy nie zgłosili sprzeciwu uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału. Sprzeciw wniesiony przez wierzycieli po w/w terminie trzymiesięcznym nie zostanie uwzględniony, albowiem jest to termin zawity - bezwzględnie obowiązujący.

Kiedy nie przeprowadza się postępowania konwokacyjnego?

Przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego jest niezbędnym warunkiem skutecznego obniżenia kapitału zakładowego. Jednakże w pewnych sytuacjach przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego nie jest konieczne. Dotyczy to sytuacji, w których:

1. Pomimo obniżenia kapitału zakładowego spółki nie zwraca się akcjonariuszom dokonanych przez nich wkładów na akcje, ani też nie zostają oni zwolnieni od wniesienia wkładów na kapitał zakładowy, a równocześnie z jego obniżeniem następuje podwyższenie kapitału zakładowego co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze nowej emisji, której akcje zostaną w całości opłacone, albo

2. Obniżenie kapitału zakładowego ma na celu wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie określonych kwot do kapitału rezerwowego, albo

3. Obniżenie kapitału zakładowego następuje w przypadku, w którym Zarząd dokonał umorzenia akcji własnych spółki, które nie zostały zbyte w określonym przez kodeks terminie.

W przypadku, o którym mowa w punkcie 1, jeżeli o przeznaczeniu kwot uzyskanych z obniżenia kapitału zakładowego nie postanowiono w uchwale o obniżeniu kapitału, zwiększają one kapitał zapasowy spółki.

W przypadkach obniżenia kapitału zakładowego, o których mowa w punktach 2 i 3 kwoty uzyskane z obniżenia kapitału zakładowego przelewa się na osobny kapitał rezerwowy, który może być wykorzystany jedynie na pokrycie strat.

Obowiązki rejestracyjne

Obniżenie kapitału staje się skuteczne z chwilą wpisu tego obniżenia do rejestru. Obowiązek zawiadomienia sądu o dokonanym obniżeniu spoczywa na zarządzie spółki akcyjnej.

Do zgłoszenia obniżenia kapitału zakładowego należy dołączyć:

• uchwałę walnego zgromadzenia albo zarządu o obniżeniu kapitału zakładowego,

• dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli do zmiany statutu takie zatwierdzenie jest wymagane,

• dowody należytego wezwania wierzycieli,

• oświadczenie wszystkich członków zarządu, stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie 3 miesięcy od ich zawiadomienia, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego nie może być zgłoszona do sądu rejestrowego po upływie sześciu miesięcy od dnia jej powzięcia.

Pamiętaj, że:

• obniżenie kapitału zakładowego wymaga zmiany statutu

• w celu obniżenia kapitału zakładowego konieczne jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego, z przedstawionymi powyżej wyjątkami

• obniżenie kapitału następuje z chwilą wpisu obniżenia do rejestru.

• należy pamiętać o obowiązku zgłoszenia zmiany statutu spółki do urzędu skarbowego

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami)