Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem a ZUS

Od 1 września 2013 r. wprowadzone zostały nowe tytuły ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem.

Jaką osobę uznaje się za sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem?

Jest to osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem własnym lub swojego małżonka, bądź dzieckiem przysposobionym, przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Warunek sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem jest spełniony, gdy nie nastąpiło trwałe zaprzestanie sprawowania tej opieki, natomiast dziecko uczęszcza do przedszkola, żłobka, klubu dziecięcego albo szkoły, niezależnie od liczby godzin pobytu w tych placówkach.

Jeśli jesteś osobą sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem - załatw swoją sprawę w ZUS

Jeśli jesteś osobą sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem i spełniasz warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub zdrowotnym albo wyłącznie ubezpieczeniu emerytalnemu, to złóż oświadczenie o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo ubezpieczeniu emerytalnemu:

• Oświadczenie UE-1 - Oświadczenie/zmiana oświadczenia osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wniosek o zgłoszenie rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego;
• Oświadczenie UE-2 - Oświadczenie/zmiana oświadczenia osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem o zamiarze podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu.

Wzory zawierają wszystkie niezbędne dane do zgłoszenia Cię do ubezpieczeń przez ZUS.

Oświadczenie możesz złożyć osobiście w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS lub za pośrednictwem poczty.

Przy wypełnianiu oświadczenia możesz skorzystać z pomocy naszych pracowników. Znajdź w tym celu najbliższą placówkę ZUS. Niezbędne informacje możesz też uzyskać w Centrum Obsługi Telefonicznej (COT).

Do składanego oświadczenia dołącz koniecznie oryginały:

Pamiętaj, że ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają następujące osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem:

Warunkiem podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu jest złożenie oświadczenia w terminie 7 dni od ustania jednego z wyżej wymienionych tytułów.

Pamiętaj, że ubezpieczeniu emerytalnemu podlegają osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które nie spełniają powyższych warunków, wymienionych w ww. pkt 1-5.

Osoby te nie mogą z tego tytułu zostać objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.

Szczegółowe zasady podlegania ubezpieczeniom, ustalania podstawy wymiaru składek oraz warunki, jakie musisz spełnić Ty i dziecko, aby mogły być za Ciebie opłacane składki?

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają następujące osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem:

1. osoby, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie nowo wprowadzonego art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.). 
   Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.
2. osoby, które prowadziły inną niż określoną w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia.
   Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.
3. zleceniobiorcy, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania. 
   Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa niż przeciętna miesięczna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
4. osoby współpracujące, o których mowa w art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przez okres co najmniej 6 miesięcy z osobami, o których mowa w pkt 1-3, i które zaprzestały tej współpracy. 
   Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.
5. osoby duchowne, podlegające z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy. 
   Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia.

Zatem warunkiem objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi jest np. rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy zlecenia, zaprzestanie lub zawieszenie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, utrata statusu wspólnika spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej albo jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Także duchowni, którzy zamierzają podlegać ubezpieczeniom z tytułu sprawowania opieki, powinni być wyrejestrowani z ubezpieczeń jako osoby duchowne.

Dodatkowe warunki:

• warunek prowadzenia pozarolniczej działalności, wykonywania umowy zlecenia, współpracy przy prowadzeniu działalności lub umowie zlecenia albo bycia osobą duchowną przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się za spełniony, jeżeli osoby podlegały (obowiązkowo lub dobrowolnie) z tych tytułów nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacały składki na te ubezpieczenia, a przerwy w ich opłacaniu były spowodowane jedynie pobieraniem świadczeń z ubezpieczenia chorobowego bądź wypadkowego z danego tytułu. Zatem warunek ten spełniony jest również w przypadku, gdy osoba w okresie 6 miesięcy poprzedzających sprawowanie opieki podlegała ubezpieczeniom społecznym jako osoba pobierająca zasiłek macierzyński nabyty z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, współpracy przy prowadzeniu działalności, przez zleceniobiorcę albo osobę duchowną,
• warunek bezpośredniości, o którym mowa wyżej, jest spełniony w przypadku złożenia oświadczenia o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu sprawowania opieki w terminie 7 dni od ustania poprzedniego tytułu,
• warunek opłacania składek powinien być spełniony tylko w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, osób z nimi współpracujących, a także osób duchownych będących płatnikami składek na własne ubezpieczenia,  
• prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugie z rodziców nie jest objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem albo ubezpieczeniami jako osoba:
  • pobierająca zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
  • przebywająca na urlopie wychowawczym,
  • sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem, bądź
  • nie jest objęta ubezpieczeniem emerytalnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Warunek ten nie ma zastosowania w przypadku osób samotnie wychowujących dziecko (np. małżonków rozwiedzionych).

• prawo do finansowania składek z budżetu państwa, jeżeli jedno z rodziców przebywa na urlopie wychowawczym, a drugie jednocześnie spełnia warunki określone w pkt 1-5, przysługuje osobie przebywającej na urlopie wychowawczym.
• osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem:
  • podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (na końcu tej porady podano wykaz innych tytułów do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego uniemożliwiających opłacanie składek przez ZUS za osobę sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem),
  • nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.
• osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli opiekę tę sprawują na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Warunek ten jest spełniony także w przypadku osób sprawujących co do zasady opiekę w Polsce, których wyjazd poza terytorium kraju ma charakter krótkotrwały. 

Okres podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym

Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem spełniające podane warunki podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia określonego w oświadczeniu jako dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym oświadczenie zostało złożone do ZUS, do dnia wskazanego w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach i przysługuje przez okres:

• do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia,
• do 6 lat - w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Bieg okresu sprawowania osobistej opieki rozpoczyna się z dniem objęcia odpowiednimi ubezpieczeniami, natomiast okres sprawowania opieki ustala się tak samo, jak w przypadku uprawnienia do urlopu wychowawczego.

Przykład:

Osoba chce wykorzystać prawo do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w 3 częściach. Czy w przypadku złożenia oświadczenia o zamiarze podlegania tym ubezpieczeniom w drugim i trzecim okresie również musi spełniać warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, np. prowadzić przez co najmniej 6 miesięcy działalność gospodarczą? 

Nie. Osoba, która sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem musi spełniać warunki niezbędne do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu tylko, gdy złoży pierwsze oświadczenie (dot. pierwszej części). Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie weryfikuje spełnienia tych warunków w przypadku, gdy osoba składa następne oświadczenia dotyczące kolejnych części świadczenia opieki nad dzieckiem.

Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o których mowa wyżej w pkt 1-5 podlegają wyłącznie ubezpieczeniu emerytalnemu. Osoby te nie podlegają ubezpieczeniom rentowym, chorobowemu ani wypadkowemu.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne tych osób stanowi 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Dodatkowe warunki:

• prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugie z rodziców nie jest objęte ubezpieczeniem emerytalnym z tego tytułu albo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi jako osoba:
  • pobierająca zasiłek macierzyński,
  • przebywająca na urlopie wychowawczym, pobierająca zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
  • sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem.

Warunek ten nie ma zastosowania w przypadku osób samotnie wychowujących dziecko (np. małżonków rozwiedzionych).

• osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (na końcu podano wykaz innych tytułów do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego uniemożliwiających opłacanie składek przez ZUS za osobę sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem).

Okres podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu

Od dnia określonego w oświadczeniu jako dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym oświadczenie zostało złożone do ZUS, do dnia wskazanego w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach i przysługuje przez okres:

• do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia,
• do 6 lat - w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne

Składki na ubezpieczenia emerytalne oraz na ubezpieczenia rentowe wyżej wymienionych osób finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem ZUS.

UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE

Obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.

Obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem, a wygasa z dniem zakończenia sprawowania tej opieki.

Podstawę wymiaru składki stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego nie podlegają osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które z tytułu sprawowania opieki podlegają wyłącznie ubezpieczeniu emerytalnemu.

PŁATNIK SKŁADEK

Płatnikiem składek dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem jest ZUS.

Na podstawie danych zawartych w oświadczeniu ZUS zgłosi do ubezpieczeń społecznych i odpowiednio do ubezpieczenia zdrowotnego oraz do wyrejestrowania w przypadku ustania warunków uzasadniających opłacanie składek.

Za osoby objęte ubezpieczeniami ZUS sporządza dokumenty rozliczeniowe za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniom, w terminie do 15 dnia następnego miesiąca. Na tej podstawie są za nie pokrywane składki ze środków budżetu państwa.  

Przykład:

 Osoba była objęta przez 3 lata ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Następnie przez miesiąc wykonywała umowę zlecenia. Chce złożyć oświadczenie o zamiarze podlegania ubezpieczeniom z tytułu opieki nad kolejnym dzieckiem. Czy będzie objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi? 

Przykład:

FUNDUSZ PRACY, FUNDUSZ GWARANTOWANYCH ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH, FUNDUSZ EMERYTUR POMOSTOWYCH

Za osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem nie są opłacane składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych.

OŚWIADCZENIE

Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, spełniające wskazane wyżej warunki, składają w ZUS oświadczenie o zamiarze podlegania odpowiednio ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo ubezpieczeniu emerytalnemu. Oświadczenie to powinno zawierać:

• imię i nazwisko osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem oraz jej numer PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu,
• adres miejsca zamieszkania,
• dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
• dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
• imię i nazwisko dziecka oraz datę jego urodzenia,
• informację o ostatnim okresie ubezpieczenia,
• informację o korzystaniu lub niekorzystaniu przez drugiego z rodziców z uprawnień określonych w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6a ust. 1 lub art. 6b ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

O wszelkich zmianach w stosunku do danych wskazanych w oświadczeniu osoba, która je złożyła, zobowiązana jest zawiadomić Zakład w terminie 7 dni od dnia zaistnienia tych zmian.

Łącznie z oświadczeniem osoby te obowiązane są przedłożyć oryginały:

• skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka,
• orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, w przypadku posiadania przez dziecko takiego orzeczenia.

Osoba sprawująca osobistą opiekę, podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu, może wnosić o zgłoszenie członków rodziny nieposiadających innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu powinna przekazać również odpowiednie dane w oświadczeniu. O zaistnieniu okoliczności powodujących ustanie statusu członka rodziny ubezpieczony powinien zawiadomić ZUS w terminie 7 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności, poprzez złożenie oświadczenia, będącego wnioskiem o wyrejestrowanie członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego. Okoliczności takie zachodzą np. w sytuacji, gdy członek rodziny nabędzie inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, dziecko po ukończeniu 18 roku życia zaprzestanie kształcenia się.  

Przykład:

Osoba złożyła oświadczenie o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Czy ZUS poinformuje ją o objęciu tymi ubezpieczeniami? 

 Nie. ZUS sprawdza, czy osoba spełnia warunki do objęcia tymi ubezpieczeniami i jeżeli je spełnia jest obejmowana ubezpieczeniami. Dopiero jeśli nie są spełnione informuje o tym osobę, której oświadczenie dotyczy.

Jak wypełnić OŚWIADCZENIE/ZMIANĘ OŚWIADCZENIA?

• Jak wypełnić - Oświadczenie/zmiana oświadczenia osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wniosek o zgłoszenie członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego;
• Jak wypełnić - Oświadczenie/zmiana oświadczenia osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem o zamiarze podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu.

Wykaz tytułów do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, które uniemożliwiają opłacanie składek przez ZUS za osobę sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem

Kiedy nie jesteś objęty ubezpieczeniami społecznymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem?

Nie jesteś objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo ubezpieczeniem emerytalnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli:

1. masz ustalone prawo do emerytury lub renty,
2. jesteś objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innego tytułu, tj.:

• pozostajesz w stosunku pracy,
• wykonujesz umowę o pracę nakładczą,
• jesteś członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
• wykonujesz umowę agencyjną lub umowę zlecenia albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• prowadzisz pozarolniczą działalność, 
• współpracujesz przy prowadzeniu pozarolniczej działalności,
• współpracujesz przy wykonywaniu umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• pobierasz uposażenie posła lub senatora,
• pobierasz stypendium sportowe,
• pobierasz stypendium dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
• wykonujesz odpłatnie pracę na podstawie skierowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• pobierasz zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostałeś skierowany przez powiatowy urząd pracy,
• pobierasz stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostałeś skierowany przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych,
• pobierasz stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,
• jesteś duchownym,
• jesteś żołnierzem niezawodowym, który pełni czynną służbę wojskową, np. odbywasz ćwiczenia wojskowe,
• odbywasz służbę zastępczą,
• pozostajesz w stosunku służbowym - funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej,
• przebywasz na urlopie wychowawczym lub pobierasz zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
• pobierasz świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu lub pobierasz zasiłek socjalny wypłacane na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia albo pobierasz wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
• pobierasz świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
• jesteś członkiem rady nadzorczej wynagradzanym z tytułu pełnienia tej funkcji.

Kiedy nie jesteś objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem?

Nie jesteś objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli jesteś objęty tym ubezpieczeniem z innego tytułu, tj.:

• spełniasz warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników, jako rolnik lub domownik w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,
• spełniasz warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi jako: 
  • pracownik w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
  • prowadzący działalność pozarolniczą lub osoba z nią współpracująca, z wyłączeniem okresu, w którym zawiesiłeś wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
  • wykonujący pracę nakładczą,
  • wykonujący pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, lub osoba z nią współpracująca,
  • osoba duchowna,
  • członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub członek  jego rodziny,
  • pobierający świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz pobierający zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także pobierający wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
  • pobierający świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
• jesteś żołnierzem, który odbywa zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe, pełniącym służbę kandydacką, służbę przygotowawczą lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny - o ile nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem z innego tytułu,
• odbywasz służbę zastępczą,
• podlegasz kwalifikacji wojskowej pełniąc służbę w Policji, Straży Granicznej i Biurze Ochrony Rządu,
• jesteś żołnierzem zawodowym lub żołnierzem, który odbywa nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową,
• jesteś policjantem, funkcjonariuszem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, funkcjonariuszem Agencji Wywiadu, funkcjonariuszem Centralnego Biura Antykorupcyjnego, funkcjonariuszem Służby Kontrwywiadu Wojskowego, funkcjonariuszem Służby Wywiadu Wojskowego, funkcjonariuszem Biura Ochrony Rządu, funkcjonariuszem Straży Granicznej, funkcjonariuszem Służby Celno-Skarbowej, funkcjonariuszem Służby Więziennej, funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej,
• jesteś posłem, który pobiera uposażenie poselskie lub senatorem, który pobiera uposażenie senatorskie,
• jesteś sędzią lub prokuratorem,
• jesteś ławnikiem sądowym, który nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• pobierasz emeryturę lub rentę, jesteś w stanie spoczynku i pobierasz uposażenie lub uposażenie rodzinne, pobierasz uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze,
• jesteś uczniem lub słuchaczem zakładu kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś studentem lub uczestnikiem studiów doktoranckich, który nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
• jesteś alumnem wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulantem, nowicjuszem lub juniorystą zakonów męskich i żeńskich i ich odpowiedników, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
• jesteś słuchaczem Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
• pobierasz stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś osobą bezrobotną, która nie jest objęta obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• pobierasz stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostałeś skierowany przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• pobierasz zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne oraz gdy nie pobierasz zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust. 1 pkt 3-6 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• pobierasz zasiłek stały z pomocy społecznej i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• uzyskałeś w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, jesteś objęty indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• pobierasz specjalny zasiłek opiekuńczy lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• pobierasz świadczenie pielęgnacyjne, przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś osobą bezdomną, która wychodzi z bezdomności i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś objęty indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego lub realizujesz kontrakt socjalny w wyniku zastosowania procedury, o której mowa w art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś kombatantem lub osobą represjonowaną, która nie jest objęta ubezpieczeniami społecznymi w Rzeczypospolitej Polskiej i nie pobiera emerytury lub renty,
• jesteś cywilną niewidomą ofiarą działań wojennych i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• korzystasz z urlopu wychowawczego i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś uprawniony do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś rolnikiem lub domownikiem, który nie jest objęta ubezpieczeniem społecznym rolników z mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• jesteś członkiem rady nadzorczej i mieszkasz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• jesteś aplikantem Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury,
• pobierasz nauczycielskie świadczenia kompensacyjne.

Pamiętaj, że:

• Chcesz być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i jesteś: osobą, która składa oświadczenie o zamiarze objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem oraz:

  • zaprzestałaś(-eś) prowadzenia działalności lub zawiesiłaś (-eś) jej prowadzenie, 

  • zaprzestałaś(-eś) współpracy z osobą prowadzącą działalność, 

  • jesteś osobą duchowną i płacisz składki na własne ubezpieczenia 

          - powinieneś zapoznać się dokładnie z pouczeniem na tym oświadczeniu, zwłaszcza zwróć uwagę na pkt 5.4. 

• Podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu nie będzie możliwe, nawet w razie spełnienia pozostałych warunków ustawowych, jeżeli nie zostaną opłacone należne składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wszystkie miesiące rozliczeniowe wymaganego co najmniej 6-miesięcznego okresu podlegania tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności, współpracy bądź bycia duchownym. W przypadku, gdy terminy opłacenia tych składek przypadają po dniu objęcia ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i zdrowotnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, ich nieopłacenie spowoduje wyłączenie z tych ubezpieczeń i objęcie wyłącznie ubezpieczeniem emerytalnym z tytułu sprawowania opieki.

• Ubezpieczony nie ma obowiązku korzystania ze wzorów oświadczeń zamieszczonych na stronie internetowej ZUS. Osoba, która sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem, nie ma obowiązku korzystać ze wzorów oświadczeń o zamiarze podlegania ubezpieczeniom, opracowanych przez ZUS. Ważne, aby w składanym oświadczeniu podała następujące dane: swoje imię i nazwisko, numer PESEL, a w razie jego braku- serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, miejsce swojego zamieszkania, dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, imię i nazwisko dziecka oraz datę jego urodzenia, informację o ostatnim okresie ubezpieczenia, informację o zgłoszeniu bądź niezgłoszeniu drugiego rodzica dziecka do ubezpieczeń z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego bądź zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego albo z tytułu sprawowania osobistej opieki nad tym samym bądź innym dzieckiem.

Podstawa prawna:

A.J.
Zespół e-prawnik.pl