Płatności gotówkowe i bezgotówkowe

Jak przedsiębiorcy i konsumenci mogą płacić za transakcje?

Przedsiębiorcy i konsumenci realizują płatności zarówno przy użyciu gotówki, jak i bezgotówkowo. To, czy przyjmujesz płatność lub płacisz w gotówce czy bezgotówkowo, zależy od wielkości kwoty lub metody płatności przyjętej przez strony transakcji.

 Przeczytaj, jakie zasady i limity obowiązują przedsiębiorcówi czy jakieś limity mają konsumenci.

Płatności gotówkowe i bezgotówkowe

Transakcje bezgotówkowe to rozliczenia finansowe dokonywane pieniędzmi w formie znaków cyfrowych, czyli bez użycia gotówki. Płatność bezgotówkowa polega na elektronicznym transferze środków pieniężnych między dwoma kontami bankowymi.

Istnieją następujące sposoby zapłaty bezgotówkowej:

• płatność plastikową kartą płatniczą – pozwala dokonywać płatności zbliżeniowych lub takich, przy których należy podać kod PIN (do przyjęcia takiej płatności konieczny jest terminal);
• płatność online kartą płatniczą – pozwala na dokonanie płatności przez wpisanie 16-cyfrowego numeru karty płatniczej i 3-cyfrowego kodu z odwrotu karty;
• płatność BLIK – pozwala dokonywać płatności za pomocą aplikacji mobilnej banku (aplikacja na telefon) i generowanego w niej krótkoterminowego
  6-cyfrowego kodu;
• internetowe zlecenie przelewu bankowego (przelew na rachunek) – pozwala na dokonanie płatności za pomocą rachunku bankowego poprzez wydanie do banku dyspozycji przekazania określonej kwoty pieniężnej na inny (wskazany) rachunek bankowy.

Transakcje gotówkowe są to rozliczenia finansowe dokonywane pieniędzmi w formie gotówki – banknotami i monetami. Płatności gotówkowe polegają na fizycznym obrocie pieniędzmi.

Istnieją następujące sposoby zapłaty gotówkowej:

• wpłata gotówki (banknoty lub monety) w oddziale banku na wskazany rachunek bankowy odbiorcy,
• płatność w sklepie gotówką,
• przekaz pocztowy.

Płatności między przedsiębiorcami

Przedsiębiorcy mogą regulować swoje zobowiązania związane z wykonywaną działalnością gospodarczą (płacić i przyjmować płatności od innych przedsiębiorców) gotówką lub w formie bezgotówkowej, czyli za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy.

Jaki jest limit płatności gotówkowych?

Kiedy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, możliwość płacenia gotówką podlega ograniczeniom. Firma nie może uregulować płatności gotówką, jeżeli jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15 tys. zł brutto.

Gdy wartość transakcji przekracza 15 tys. zł brutto, płatność musi być zrealizowana z wykorzystaniem rachunku płatniczego.

Od 1 stycznia 2023 roku limit płatności gotówkowych w transakcjach między przedsiębiorcami będzie wynosić 8 tys. zł brutto.

Rachunek płatniczy to:

• rachunek bankowy,
• SKOK,
• mechanizmy pośrednie, takie jak płatność kartą czy platformy internetowe.

Ważne, aby przedsiębiorca dokonał płatności przez swój rachunek płatniczy i przelał środki na konto firmy, od której kupuje towary lub usługi.

Limit 15 tys. zł dotyczy wartości transakcji – bez względu na liczbę płatności dokonanych w ramach tej transakcji.

Jednorazowa wartość transakcji jest to:

• cała wartośćwierzytelności lub zobowiązań
• wyrażona w pieniądzu
• wynikająca z odpłatnej dostawy towaru lub odpłatnego świadczenia usług
• określona w umowie zawartej między przedsiębiorcami.

Nie ma znaczenia, w jakiej walucie strony umowy dokonują rozliczenia. W przypadku określenia ceny w walucie obcej wartość transakcji oblicza się na podstawie kursu walut NBP z dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Jako polski przedsiębiorca – zawierający transakcję z innym przedsiębiorcą polskim lub zagranicznym – musisz przestrzegać wskazanego limitu płatności gotówką.

Limit płatności gotówką ma zastosowanie tylko do tych zobowiązań, które powinny zostać uregulowane w formie zapłaty pieniężnej. Inne formy regulowania wzajemnych zobowiązań (na przykład kompensata czy wymiana barterowa) nie podlegają pod limit płatności.

Przed dokonaniem płatności powyżej 15 tys. zł na rachunek innego przedsiębiorcy, który jest czynnym podatnikiem VAT, powinieneś zweryfikować jego rachunek bankowy na "białej liście podatników VAT".

Kto musi stosować limit płatności gotówkowych?

Limit płatności gotówkowych dotyczy:

• przedsiębiorców jednoosobowych wpisanych do CEIDG
• spółek handlowych i innych podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS, w szczególności:
• fundacji, izb gospodarczych czy innych podmiotów, które równocześnie figurują w rejestrze przedsiębiorców KRS
• przedsiębiorców zagranicznych prowadzących działalność gospodarczą w Polsce przez oddział (zarejestrowany w KRS)
• wspólników spółki cywilnej
• zagranicznego oddziału polskiego przedsiębiorcy – zgodnie z przepisami oddział nie jest odrębnym przedsiębiorcą (niezależnie od tego, w jakim kraju polski przedsiębiorca zarejestruje swój oddział, zachowuje status przedsiębiorcy polskiego)
• polskiego przedsiębiorcy (czasowe transgraniczne świadczenie usług) dokonującego poza granicami Polski transakcji z przedsiębiorcą zagranicznym (działalność transgraniczna nie jest odrębnym przedsiębiorstwem, co nie zmienia faktu, że przedsiębiorca działający za granicą podlega polskiemu prawu).

Limit płatności obowiązuje również osoby, które faktycznie prowadzą działalność, ale nie dopełniły obowiązku wpisu do odpowiedniego rejestru (CEIDG lub KRS).

Zasady dotyczące limitu płatności gotówką stosuje się także w przypadku:

• nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych,
• dokonania i przyjęcia płatności:
  • po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej,
  • po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania - określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym albo w ustawie o podatku tonażowym,
• w związku z nabyciem towarów lub usług w okresie zawieszenia działalności, jeżeli zapłata następuje w związku z działalnością gospodarczą.

Kto nie musi przestrzegać limitu płatności gotówkowych?

Limit płatności gotówkowych nie dotyczy:

• podmiotów innych niż przedsiębiorcy;
• przedsiębiorców posiadających ten status na podstawie rejestracji w innym kraju (przedsiębiorca zagraniczny), jeżeli na terytorium RP nie prowadzą działalności;
• podmiotów wpisanych wyłącznie w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
• przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych (te podmioty nie są w rozumieniu przepisów polskimi przedsiębiorcami);
• rolników ryczałtowych;
• osób fizycznych dokonujących zakupu przedmiotów do majątku prywatnego przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej, które następnie zostaną wciągnięte do ewidencji środków trwałych prowadzonych przez nich działalności gospodarczych (taka osoba nie spełnia definicji przedsiębiorcy);
• komorników (nie są przedsiębiorcami);
• przedsiębiorców zarejestrowanych poza Polską, świadczących usługi na terytorium RP (w ramach czasowego transgranicznego świadczenia usług).

Przedsiębiorcy zarejestrowani poza Polską, ale świadczący usługi na terytorium Polski, nie muszą stosować limitu obrotu gotówkowego. Dotyczy to jednak tylko tych sytuacji, w których aktywność zagranicznego przedsiębiorcy może zostać uznana za transgraniczne świadczenie usług. Jeżeli przedsiębiorca zagraniczny miał obowiązek zarejestrować w Polsce oddział, a tego nie zrobił – transakcja przekraczająca limit ustawowy powinna być opłacona w formie bezgotówkowej.

Jakie są konsekwencje niezastosowania limitu płatności gotówką?

Dokonanie płatności powyżej 15 tys. złotych w gotówce zamiast za pośrednictwem rachunku płatniczego spowoduje, że kupujący nie będzie mógł zaliczyć takiej płatności do kosztów uzyskania przychodów.

Wyłączeniu z kosztów podatkowych podlega nie tylko nadwyżka ponad 15 tys. zł, ale cała kwota zapłacona z pominięciem rachunku bankowego.

Jeśli masz wątpliwości czy realizowane przez ciebie płatności powinny być przekazane w gotówce czy na rachunek bankowy, możesz wystąpić o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Będzie z niej jednoznacznie wynikało, czy dokonanie płatności gotówką umożliwi zaliczenie wydatku do kosztów podatkowych.

Płatności między przedsiębiorcą a konsumentem

W transakcjach płatniczych, w których stronami są przedsiębiorca i konsument, to konsument decyduje, w jakiej formie chce zapłacić: gotówką czy bezgotówkowo.

Od 1 stycznia 2022 roku przedsiębiorcy, którzy mają obowiązek ewidencjonować sprzedaż przy pomocy kasy fiskalnej, muszą umożliwić konsumentom zapłatę bez użycia gotówki, przy użyciu instrumentu płatniczego. Taką możliwość przedsiębiorca musi zapewnić w każdym miejscu, w którym wykonuje swoją działalność.

W dwóch przypadkach prawo do wyboru formy płatności przez konsument będzie jednak ograniczone:

• jeżeli umowa pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem jednoznacznie wskazuje obowiązek zapłaty w określonej formie (na przykład w formie bezgotówkowej na rachunek przedsiębiorcy) – w takiej sytuacji konsument musi zapłacić w sposób przewidziany w umowie;
• jeżeli wartość transakcji przekracza 20 tys. zł – w takiej sytuacji, od stycznia 2023 roku, konsument musi zapłacić w formie bezgotówkowej.

Jeżeli obowiązkowo ewidencjonujesz sprzedaż na kasie fiskalnej i nie zapewnisz klientom możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego, nie będziesz mógł skorzystać z kwartalnego rozliczenia podatku VAT.

Transakcje powyżej 20 tys. złotych

Od stycznia 2023 roku w przypadku transakcji o wartości powyżej 20 tys. zł konsument będzie miał obowiązek zapłacić w formie bezgotówkowej – na rachunek bankowy przedsiębiorcy – bez względu na ustalenia umowne między nim a przedsiębiorcą.

Limit 20 tys. zł dotyczy wartości transakcji, bez względu na liczbę płatności dokonanych w ramach tej transakcji.

Nie ma znaczenia, w jakiej walucie jest dokonywane rozliczenie. W przypadku określenia ceny w walucie obcej, wartość transakcji oblicza się na podstawie kursu walut NBP z dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Jeśli w 2023 roku jako przedsiębiorca przyjmiesz od konsumenta płatność gotówką na kwotę powyżej 20 tys. zł, to będzie ona stanowiła dodatkowy przychód z działalności gospodarczej. W konsekwencji zapłacisz sankcję – dodatkowy podatek od płatności przyjętej gotówką na kwotę przekraczającą 20 tys. zł.

Transakcje poniżej 20 tysięcy złotych

Od stycznia 2023 roku nie będziesz mógł żądać zapłaty w określonej formie, jeżeli jesteś przedsiębiorcą i sprzedajesz towary lub usługi o wartości do 20 tysięcy zł osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Konsument wybiera, czy chce zapłacić gotówką czy bezgotówkowo, chyba że uzgodniliście określony sposób płatności w umowie.

Nie musisz jednak przyjmować płatności gotówką bez względu na wartość transakcji (nawet jeśli transakcja jest zawierana bez umowy) w przypadku:

• sprzedaży internetowej – jeśli prowadzisz sprzedaż zarówno przez internet, jak i stacjonarnie, to wyłączenie dotyczy wyłącznie sprzedaży internetowej;
• sprzedaży w punktach samoobsługowych, w których nie są obecni pracownicy;
• sprzedaży w trakcie imprez masowych.

Jak zapewnić klientom prawo do płatności bezgotówkowych?

Od 1 stycznia 2022 roku przedsiębiorcy:

• zobowiązani do ewidencjonowania sprzedaży przy pomocy kasy fiskalnej
• dostarczający towary lub usługi osobom prywatnym (konsumentom)

- muszą umożliwić tym osobom zapłatę bez użycia gotówki, przy pomocy dedykowanego do takiego obrotu instrumentu płatniczego, w każdym miejscu, w którym wykonują swoją działalność.

Instrument płatniczy to: zindywidualizowane urządzenie lub zbiór procedur uzgodniony przez użytkownika i dostawcę, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego.

Bezgotówkowe instrumenty płatnicze służą do zapłaty za określoną transakcję płatniczą za pomocą rachunku bankowego.

Realizacja obowiązku, który polega na umożliwieniu klientowi konsumentowi zapłatę w formie bezgotówkowej, może polegać na:

• udostępnieniu terminala płatniczego;
• integracji firmowego konta bankowego z usługą BLIK;
• udostępnienia firmowego numeru konta bankowego.

Spełnisz obowiązek umożliwienia płatności bezgotówkowej, jeśli udostępnisz jedną z możliwych opcji płatności bez użycia gotówki.

Nie oznacza to, że musisz dysponować konkretnym urządzeniem, na przykład terminalem płatniczym. Jeśli jednak zdecydujesz się na terminal płatniczy, sprawdź, czy możesz skorzystać z ulgi na jego zakup.

Aby konsument mógł zapłacić za kupione towary lub usługi w formie bezgotówkowej, sam musi posiadać rachunek bankowy i dysponować urządzeniem lub zbiorem procedur umożliwiających skorzystanie ze środków pieniężnych zgromadzonych na tym rachunku.

Przedsiębiorca ma obowiązek zapewnić, że konsument będzie miał do dyspozycji przynajmniej jedną z metod przyjęcia płatności bezgotówkowej. Może się więc zdarzyć sytuacja, że klient będzie przygotowany na zapłatę kartą płatniczą, ale przedsiębiorca nie będzie dysponował terminalem. W takim przypadku przedsiębiorca powinien przedstawić klientowi metody płatności bezgotówkowej dostępne w jego firmie.

Limit płatności gotówką – przykłady zastosowania

Poniżej przedstawiamy omówienie przykładowych transakcji z wyjaśnieniem, dlaczego należy, bądź nie należy stosować limitu. Pamiętaj, że są to jedynie przykłady teoretyczne i w twoim przypadku, mimo podobnych zdarzeń, organ albo sąd może ocenić sprawę inaczej.

POLSKI ODDZIAŁ PRZEDSIĘBIORCY ZAGRANICZNEGO 

Przykład: Niemiecka spółka zarejestrowała w KRS oddział, na rzecz którego zamierza kupić w Polsce wyposażenie biura. Oddział nie jest odrębnym przedsiębiorcą (przedsiębiorcą jest niemiecka spółka), jednak z faktu rejestracji oddziału w rejestrze przedsiębiorców KRS, podlega on polskiemu prawu, w tym limitowi transakcji gotówkowych.

ZAGRANICZNY ODDZIAŁ POLSKIEGO PRZEDSIĘBIORCY

Przykład: Polska firma zarejestrowała oddział w Niemczech (wpis do rejestru handlowego). Oddział może samodzielnie zawierać umowy, ale nadal w świetle polskiego prawa, jest polskim przedsiębiorstwem i ma obowiązek stosować limit transakcji gotówkowych.

PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI Z POMINIĘCIEM DOPEŁNIENIA OBOWIĄZKU WPISU DO ODPOWIEDNIEGO REJESTRU

Przykład: Tomasz jest fryzjerem. Nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej, ale regularnie strzyże klientów w domu, pobierając za to wynagrodzenie. Tomasz, mimo braku wpisu w CEIDG jest przedsiębiorcą, ponieważ jego działania jednoznacznie na to wskazują. Obowiązuje go limit transakcji gotówkowych.

PODMIOT NIE BĘDĄCY PRZEDSIĘBIORCĄ

Przykład: Fundacja wpisana do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej zamierza sprzedać część swojego majątku – sprzęt fotograficzny. Ponieważ nie jest wpisana do rejestru przedsiębiorców, jak również faktycznie nie prowadzi działalności gospodarczej, może przyjąć zapłatę w gotówce, nawet jeżeli przekracza ona limit 15 000 zł. Małgosia jest wspólniczką spółki jawnej – kupującą. Ponieważ dokonuje zakupu od nie - przedsiębiorcy, może zapłacić za kupowany sprzęt gotówką. 

ROLNICY RYCZAŁTOWI

Przykład: Rolnik Tomasz ma podpisaną umowę o stałej współpracy z hurtownią. Kilka razy w miesiącu hurtownik – Andrzej przyjeżdża po warzywa, które następnie pakuje i sprzedaje do sklepów. Zgodnie z umową, Andrzej płaci Tomaszowi za towar odebrany w danym miesiącu do 20. dnia kolejnego miesiąca. Jednorazowa dostawa ma wartość ok. 5 000 zł, ale wartość zakupów w miesiącu to ok. 20 000 zł. W takiej sytuacji Andrzej może zapłacić Tomaszowi gotówką, mimo że wartość zakupów w umówionym okresie rozliczeniowym (miesiącu) przekroczyła limit ustawowy. Jest tak, ponieważ Tomasz jest rolnikiem, a nie przedsiębiorcą.

ZAWIESZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Przykład: Małgosia zarejestrowała jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie fotografii ślubnej. Ponieważ zimą nie ma żadnych zleceń, zawiesiła ją. Piotr, kolega Małgosi, prowadzący taka samą działalność, zamierza ją zakończyć i sprzedaje po okazyjnej cenie 28 000 zł wyposażenie studia. Jeżeli Małgosia zdecyduje się na zakup sprzętu, to mimo zawieszonej działalności gospodarczej jest przedsiębiorcą i będzie musiała zapłacić bezgotówkowo.

NABYCIE TOWARÓW LUB USŁUG PRZED DNIEM ZAREJESTROWANIA DZIAŁALNOŚCI, PRZY ZAŁOŻENIU, ŻE TE TOWARY ALBO USŁUGI BĘDĄ WYKORZYSTYWANE DO JEJ PROWADZENIA (WYDATEK PRZED ZAREJESTROWANIEM DZIAŁALNOŚCI JEST UZNAWANY ZA KOSZT UZYSKANIA PRZYCHODU)

Przykład: Małgosia ma zamiar otworzyć jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie fotografii ślubnej. Wie, że najwięcej zleceń będzie miała wiosną i latem, więc zaczyna przygotowania do rozpoczęcia działalności już w listopadzie. Zamówi- ła stronę internetową, podpisała umowę o stałej współpracy ze studiem fotograficznym i wpłaciła z tego tytułu zaliczkę. Udało jej się okazyjnie – od kolegi przedsiębiorcy, który zawiesza podobną działalność, kupić sprzęt fotograficzny i komputerowy. Małgosia nie jest jeszcze przedsiębiorcą. Brakuje jej wpisu do CEIDG i nie podjęła jeszcze działalności – nie świadczy usług, a jedynie przygotowuje się do tego. Oznacza to, że Małgosia może za wszystkie zakupy związane z działalnością (przed jej zarejestrowaniem i faktycznym rozpoczęciem wykonywania) zapłacić gotówką.

SPÓŁKI KAPITAŁOWE W ORGANIZACJI (SPÓŁKI Z O.O., PROSTE SPÓŁKI AKCYJNE I SPÓŁKI AKCYJNE W ORGANIZACJI SĄ UŁOMNYMI OSOBAMI PRAWNYMI BĘDĄCYMI PRZEDSIĘBIORCAMI, NIEWPISANYMI DO KRS)

Przykład: XYZ sp. z o.o. w organizacji zakupiła od firmy ABC sp. z o.o. spółka komandytowa 5 komputerów stacjonarnych, 5 monitorów oraz faks, za łączną kwotę 35 000 zł. Z uwagi na fakt, że spółka w organizacji pomimo jej przejściowego charakteru, jest uczestnikiem obrotu prawnego (może zaciągać zobowiązania, ponosić koszty i uzyskiwać przychody) i traktowana jest jak przedsiębiorca, to będzie podlegała obowiązkowym limitom płatności. Oznacza to, że XYZ sp. z o.o. w organizacji za dokonany zakup musi rozliczyć się z firmą ABC Sp. z o.o. w formie bezgotówkowej.

PŁATNOŚĆ U KURIERA ZA POBRANIEM

Przykład: Piotr prowadzi sklep internetowy z elektroniką. Jego kontrahentka Anna zamówiła kilka drogich produktów (suma przekracza 15 000 zł) i w związku z tym przed zapłatą chciałaby je obejrzeć i ocenić, czy nie mają wad. Przedsiębiorcy umówili się, że towar zostanie dostarczony przez firmę kurierską z opcją płatno- ści przy odbiorze. Niezależnie od tego, w jaki sposób kupujący płaci za towar, firma kurierska po otrzymaniu zapłaty przelewa środki na rachunek bankowy Piotra. Z kolei Anna ma obowiązek zapłacić za pośrednictwem rachunku bankowego. Nie może zapłacić kurierowi w gotówce po zbadaniu jakości dostarczonych rzeczy. Bez znaczenia pozostaje tu fakt, że firma kurierska rozliczy się z Piotrem bezgotówkowo.

MIESZANY SPOSÓB PŁATNOŚCI

Jeżeli wartość transakcji przekracza limit 15 000 zł, cała kwota musi być zapłacona w formie bezgotówkowej. Nie można podzielić płatności w taki sposób, że część zostanie zapłacona gotówką, a część w formie bezgotówkowej.

Przykład: Przedsiębiorca budowlany – Adam, kupuje w hurtowni Katarzyny materiały budowlane. Dziś kupił okna i drzwi za 18 000 zł. Od klienta – osoby fizycznej – otrzymał zaliczkę w gotówce w wysokości 5 000 zł. Adam chciałby pozbyć się gotówki, więc zamierza podzielić płatność tak, że 5 000 zapłaci w gotówce, a pozostałą część – 13 000 zł przelewem. Katarzyna nie może przyjąć takiej płatności częściowo w gotówce, ponieważ wartość transakcji przekracza 15 000 zł. Rozliczenie powinno nastąpić przez rachunek płatniczy. Również dla Adama wartość transakcji to 18 000 zł i ponieważ przekracza ona limit ustawowy, całość powinna być zapłacona w formie bezgotówkowej.

WPŁATA GOTÓWKI NA RACHUNEK BANKOWY KONTRAHENTA I PRZEKAZ POCZTOWY

Jeżeli wartość transakcji przekracza limit 15 000 zł, to niezależnie od wysokości wpłaconej do banku kwoty, jest to niezgodne z przepisami. Wpłata gotówki na rachunek bankowy kontrahenta albo wykonanie przelewu pocztowego nie jest płatnością bezgotówkową.

Przykład: Tomasz prowadzi sklep. Od Krzysztofa – zaprzyjaźnionego stolarza, który prowadzi działalność z synem w formie spółki jawnej - zamówił nowe regały do sklepu o wartości 18 000 złotych. Krzysztof nalega, żeby zapłaty dokonać przekazem pocztowym – Tomasz wpłaci w placówce Poczty Polskiej gotówkę, którą listonosz przyniesie do siedziby firmy Krzysztofa. Takie działanie jest nieprawidłowe. Limit określony w ustawie Prawo przedsię- biorców. Tomasz ma obowiązek dokonać zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego, a przedsiębiorstwo Krzysztofa ma obowiązek przyjąć płatność w taki sposób.

Przykład: Krzysztof prowadzi komis samochodowy. Jedzie do Niemiec, żeby w tamtejszym komisie prowadzonym przez Horsta, kupić samochód o wartości 7000 euro. Podczas jazdy próbnej podejmuje decyzję o zakupie. Krzysztof słyszał o ograniczeniach dotyczących płatności gotówką, więc razem z Horstem jadą do oddziału banku, żeby wpłacić 7000 euro na rachunek niemieckiego sprzedającego. Krzysztof postępuje nieprawidłowo. Jako polski przedsiębiorca dokonujący płatności na rzecz innego przedsiębiorcy ma obowiązek dokonać jej za pośrednictwem rachunku płatniczego. Wpłata gotówki w banku na rachunek sprzedającego nie spełnia tego warunku.

POTRĄCENIE

Do potrącenia (obejmującego całość wierzytelności) nie stosuje się limitu (por. I FSK 1731/11, interpretacja indywidualna 1462-IPPB1.4511.1147.2016).

POTRĄCENIE CZĘŚCIOWE

W przypadku dokonywania płatności pozostałej po częściowym potrąceniu stosuje się limit 15 000 zł jeżeli wartość wierzytelności go przekracza. Decydująca jest bowiem wartość wierzytelności, a nie kwota potrącenia.

Przykład: Przedsiębiorca budowlany – Adam, jest winny hurtowni Katarzyny 16 000 zł z tytułu zakupu materiałów budowlanych. Równocześnie Katarzyna jest winna Adamowi 13 000 zł z tytułu remontu, jaki wykonał. Strony uzgodniły, że dokonają potrącenia długu. Adam dopłaci Katarzynie 3000 zł (16 000 zł – 13 000 zł). W takim przypadku Adam nie może rozliczyć się z Katarzyną gotówką, ponieważ wartość transakcji wynosi 16 000 zł. Zastosowanie znajduje zasada ogólna – je- żeli całkowita wartość transakcji (niezależnie od liczby płatności) przekracza limit 15 000 zł, wszystkie płatności muszą być dokonane bezgotówkowo.

Przykład: Przedsiębiorca budowlany – Adam, jest winny hurtowni Katarzyny 12 000 zł z tytu- łu zakupu materiałów budowlanych. Równocześnie Katarzyna jest winna Adamowi 8 000 zł z tytułu remontu, jaki wykonał. Strony uzgodniły, że dokonają potrącenia długu. Adam dopłaci Katarzynie 4000 zł (12 000 zł – 8000 zł). W takim przypadku Adam może rozliczyć się z Katarzyną gotówką, ponieważ wartość transakcji wynosi 12 000 zł. 

ZALICZKI

Do zaliczek stosuje się limit transakcji gotówkowych. Wynika to z faktu, że w przypadku prawidłowego wykonania zobowiązania przez strony umowy (transakcji), wartość zaliczki jest zaliczana na poczet płatności.

PŁATNOŚCI RATALNE

Wszystkie raty stanowią jedną transakcję, ponieważ są związane z jednym zakupem. Muszą być zatem dokonywane z uwzględnieniem limitu obrotu gotówkowego.

Odnośnie zapłaty zaliczki i płatności ratalnych z klauzulą waloryzacyjną, należy podkreślić, że przedsiębiorca może, ze względu na stosowane klauzule waloryzacyjne, przekroczyć limit 15 000 zł (na przykład w przypadku gwałtownego wzrostu wartości indeksu odniesienia – cena ropy, kawy, miedzi, węgla).

Jeżeli dostawa będzie realizowana przez kilka miesięcy, wartość transakcji – przez zastosowanie klauzul waloryzacyjnych – może ulec znacznej zmianie – 20% – 30%. W takim przypadku decydujące jest wyliczenie wartości dokonane przy pierwszej płatności częściowej za dana transakcję:

• jeżeli w momencie dokonywania pierwszej płatności częściowej (raty/zaliczki) strona transakcji, stosując aktualną wartość wskaźnika waloryzacyjnego wiedziała, że całkowita wartość transakcji przekroczy limit – pierwsza płatność powinna być dokonana bezgotówkowo i wszystkie płatności związane z tą transakcją powinny być dokonane w taki sposób (nawet, jeżeli ostateczna wartość transakcji będzie niższa niż limit ustawowy)
• jeśli w momencie dokonywania pierwszej płatności częściowej (raty/zaliczki) strona transakcji, stosując aktualną wartość wskaźnika waloryzacyjnego wiedziała, że ostateczna cena nie przekroczy limitu – pierwsza płatność może być dokonana w formie gotówkowej i w takiej formie strony mogą kontynuować rozliczenie. Z chwilą, kiedy wartość transakcji podczas płatności częściowej przekracza limit ustawowy, każda następna płatność powinna być dokonywana bezgotówkowo (nawet, jeżeli ostateczna wartość transakcji, albo wartość wyliczona na potrzeby kolejnej płatności częściowej będzie niższa niż limit ustawowy). 

Podsumowując, jeżeli choć raz podczas płatności częściowej strona wiedziała, że limit zostanie przekroczony – ta, i każda następna płatność muszą być dokonane w formie bezgotówkowej.

Jeżeli z obliczeń dla pierwszej płatności wynika, że limit zostanie przekroczony – wszystkie płatności są dokonywane bezgotówkowo.

Jeżeli z początkowych obliczeń wynikało, że limit nie zostanie przekroczony – strony mogą rozliczać się w gotówce i obliczenia dla późniejszych wpłat nie mają wpływu na prawidłowość już dokonanych płatności. Każde obliczenie dla wpłaty częściowej, które wskazuje, że limit zostanie przekroczony powoduje, że dana płatność, jak również każ- da następna, muszą być dokonane bezgotówkowo nawet, jeżeli ostatecznie okaże się, że limit transakcji nie został przekroczony.

Zob. też: przykłady zastosowania limitu płatności gotówką w zależności od rodzaju umowy

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - art. 19;
• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - art. 14 ust. 2;
• ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - art. 99 ust. 3a;
• ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych - art. 2 pkt 1b, 2 pkt 10, 59ea.

Źródło: biznes.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl