Rozwiązanie i likwidacja spółki akcyjnej

14.5.2008

Przyczyny rozwiązania spółki

Kodeks spółek handlowych wymienia następujące przyczyny rozwiązania spółki akcyjnej:

ziszczenie się zdarzeń określonych w statucie - zdarzeniem tym może być strata przekraczająca określoną część kapitału zakładowego, upływ czasu, na który spółka została zawarta, nie uzyskanie odpowiedniego wyniku finansowego w określonym czasie itp.
uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy (WZA) o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu za granicę.
ogłoszenie upadłości spółki
inne przyczyny przewidziane prawem.

Do tych innych przyczyn zaliczyć należy przede wszystkich możliwość rozwiązania spółki kapitałowej przez sąd rejestrowy w przypadkach określonych w art. 21 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tą regulacją, sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu spółki kapitałowej wpisanej do rejestru, jeżeli:

nie zawarto umowy spółki
określony w umowie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem
umowa nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów
wszystkie osoby zawierające umowę spółki nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili podpisywania umowy.

W powyższych przypadkach sąd może rozwiązać spółkę na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny lub z urzędu. Przed rozwiązaniem spółki sąd zobowiązany jest wyznaczyć spółce odpowiedni termin na usunięcie braków uzasadniających rozwiązanie spółki przez sąd. Jeżeli termin ten upłynie bezskutecznie, sąd powinien wezwać spółkę do złożenia oświadczenia w przedmiocie tych braków. Dopiero wówczas sąd może (nie musi) rozwiązać spółkę na mocy wydanego postanowienia.

Przepisy ogólne o spółkach kapitałowych zawierają jednak istotne postanowienie. Otóż z przyczyn przedstawionych powyżej sąd nie może orzec o rozwiązaniu spółki, jeżeli od jej wpisu do rejestru minęło już 5 lat. Oznacza to, że upływ czasu niejako sanuje braki uzasadniające rozwiązanie spółki przez sąd. Taki zapis prowadzi do absurdalnej sytuacji, w której niemożliwe będzie orzeczenie o rozwiązaniu spółki która np. nie ma umowy lub której przedmiot działalności jest sprzeczny z prawem.

Akcjonariusze spółki akcyjnej mogą zapobiec rozwiązaniu spółki za pomocą uchwały powziętej większością trzech czwartych głosów przy obecności co najmniej połowy kapitału zakładowego. Uchwałę taką należy powziąć po powstaniu okoliczności powodującej rozwiązanie spółki do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.

Uchwała taka nie uratuje jednak spółki, gdy jej rozwiązanie nakazał sąd prawomocnym orzeczeniem.

Likwidacja

Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia uchwały przez WZA o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innych przyczyn rozwiązania spółki.

Z chwilą otwarcia likwidacji spółka akcyjna ma obowiązek występowania w obrocie pod zmieniona firmą. Otóż do dotychczasowego oznaczenia należy dołączyć słowa "w likwidacji". Jest to wyrazem zasady jawności i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Otwarcie likwidacji nie wpływa w żaden sposób na osobowość prawna spółki akcyjnej.

Likwidatorzy

Likwidację przeprowadzają likwidatorzy. Likwidatorami są członkowie zarządu spółki, chyba że statut spółki albo uchwała o rozwiązaniu spółki ustanawia innych likwidatorów. Również w przypadku rozwiązania spółki przez sąd, jest on uprawniony do ustanowienia likwidatorów, którymi niekoniecznie muszą być członkowie zarządu albo osoby w inny sposób związane ze spółką.

Prawo decydowania o składzie grupy likwidatorów maja także akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego. Na ich wniosek sąd rejestrowy może uzupełnić liczbę likwidatorów ustanawiając dodatkowo jednego lub dwóch likwidatorów.

Na wniosek osób mających w tym interes prawny sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, odwołać likwidatorów i ustanowić innych. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylko sąd może odwołać.

W stosunku wewnętrznym spółki, likwidatorzy zobowiązani są stosować się do uchwał WZA. Nie mają takiego obowiązku likwidatorzy ustanowieni przez sąd.

Obowiązki rejestrowe i informacyjne likwidatorów

Likwidatorzy mają obowiązek zgłosić do sądu rejestrowego fakt otwarcia likwidacji, nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, sposób reprezentacji spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym względzie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki. Do zgłoszenia należy dołączyć poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów. Powyższego zgłoszenia dokonuje się na formularzu KRS-Z61,do którego należy załączyć:

formularz KRS-ZR „Likwidator, zarządca, przedstawiciel / reprezentant upadłego" w celu wpisania informacji o likwidatorach;
formularz KRS-ZK „Zmiana - organy podmiotu / Wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki" w celu wykreślenia organu reprezentacji i osób wchodzących w jego skład lub wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki oraz sposobu reprezentacji;
formularz KRS-ZL „Zmiana - prokurenci, pełnomocnicy spółdzielni, przedsiębiorstwa państwowego, jednostki badawczo-rozwojowej" w celu wykreślenia prokurentów (jeżeli zostali wcześniej powołani).

Od w/w wniosku należy uiścić opłatę sądową w kwocie 400,00 zł oraz opłatę z tytułu ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w kwocie 250 zł.

Likwidatorzy powinni dwukrotnie, w odstępach czasu nie dłuższych niż miesiąc a nie krótszych niż dwa tygodnie, ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, bądź w innym piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji. W ogłoszeniu tym należy wezwać wierzycieli spółki do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie 6 miesięcy od dnia ostatniego ogłoszenia. Jest to tzw. postępowanie konwokacyjne.

Treść ogłoszenia wraz z wnioskiem o jego publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (formularz MSiG-M1) oraz dowodem uiszczenia opłaty należy złożyć w Punkcie Przyjmowania Ogłoszeń do MSiG. Mieszczą się one w sądach rejonowych posiadających wydziały gospodarcze rejestrowe KRS.

Opłata jest sumą znaków składających się na treść ogłoszenia oraz stawki za jeden znak, która obecnie wynosi 0,70 zł (§ 8 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia). Opłaty dokonuje się na konto bankowe Ministerstwa Sprawiedliwości.

Czynności likwidacyjne

Zadaniem likwidatorów jest przeprowadzenie likwidacji, przez co rozumieć należy zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki.

W zakresie tych czynności likwidatorzy mają prawo reprezentacji spółki oraz prowadzenia jej spraw. Z dniem otwarcia likwidacji wygasają wszystkie prokury udzielone przez zarząd spółki akcyjnej. W trakcie likwidacji nie można ustanawiać prokury.

W trakcie likwidacji nowe interesy mogą być podejmowane tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw będących w toku.

Likwidatorzy powinni sporządzić bilans otwarcia likwidacji. Bilans zostaje zatwierdzony przez walne zgromadzenie. Po upływie każdego roku obrotowego likwidatorzy zobowiązani są sporządzić sprawozdanie ze swojej działalności oraz sprawozdanie finansowe.

Spłata wierzytelności i podział majątku spółki

W okresie likwidacji zaspokojeniu podlegają wszystkie wierzytelności wierzycieli, którzy zgłosili się w określonym terminie do spółki.

Sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, należy złożyć do depozytu sądowego

Po spłacie wszystkich zobowiązań spółki majątek spółki dzieli się pomiędzy akcjonariuszy.

Jeżeli jednak kapitału zakładowego nie opłacono w całości, a majątek spółki nie wystarcza na pokrycie jej zobowiązań, likwidatorzy powinni ściągnąć od każdego akcjonariusza, poczynając od akcji nieuprzywilejowanych co do podziału majątku, wpłaty należności w takiej wysokości, jakiej potrzeba do pokrycia zobowiązań. Wpłaty powinny być dokonane tylko do wartości nominalnej akcji.

Podział majątku spółki pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli pomiędzy akcjonariuszy nie może nastąpić przed upływem roku od dnia ostatniego ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.

Majątek dzielony między akcjonariuszy w stosunku do dokonanych przez każdego z nich wpłat na kapitał zakładowy. Jeżeli akcje uprzywilejowane korzystają z prawa pierwszeństwa przy podziale majątku, należy przede wszystkim spłacić akcje uprzywilejowane w granicach sum wpłaconych na każdą z nich, a następnie spłacić w ten sam sposób akcje zwykłe. Nadwyżka majątku spółki pozostała po takiej spłacie zostanie podzielona na ogólnych zasadach między wszystkie akcje.

Jeżeli majątek spółki nie wystarcza na zwrot sum wpłaconych na akcje uprzywilejowane co do podziału majątku, a pozostałe akcje nie zostały w pełni pokryte, należy ściągnąć od akcjonariuszy zwykłych dalsze wpłaty należności.

Jeżeli do spółki zgłosili się wierzyciele po terminie, w którym powinni zgłosić swe wierzytelności i którzy nie byli spółce znani, mogą byc oni zaspokojeni z majątku spółki jeszcze nie podzielonego. Jednakże gdy akcjonariusze otrzymali juz spłaty w dobrej wierze, nie są oni zobowiązani do zwrotu spłat w celu zaspokojenia tych wierzycieli.

Zakończenie likwidacji

Po zakończeniu likwidacji WZA musi zatwierdzić sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający podział między akcjonariuszy majątku pozostałego o zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Likwidatorzy po zatwierdzeniu sprawozdania likwidacyjnego przez WZA i po zakończeniu likwidacji powinni ogłosić to sprawozdanie w siedzibie spółki a także zobowiązani są do przedstawienia tego sprawozdania sądowi rejestrowemu z jednoczesnym wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru.

Z wnioskiem tym likwidatorzy powinni wystąpić najpóźniej w ciągu 7 dni od zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego przez walne zgromadzenie. Do wniosku likwidatorzy dołączają dowód dokonania ogłoszenia sprawozdania likwidacyjnego, samo sprawozdanie oraz inne dokumenty potrzebne sądowi do stwierdzenia prawidłowości przeprowadzonej likwidacji (np. bilans likwidacyjny). Wniosek do sądu należy złożyć na formularzu KRS-X2. Opłata od wniosku wynosi 300 zł. Należy również uiścić opłatę z tytułu ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w kwocie 250 zł.

Jeżeli WZA zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy mogą zakończyć likwidację, dokonać ogłoszenia sprawozdania w siedzibie spółki oraz złożenia go w sądzie rejestrowym z jednoczesnym zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru bez zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego przez WZA.

Rozwiązanie spółki następuje po zakończeniu likwidacji z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. Wpis ten w tym przypadku jest konstytutywny.

Pamiętaj, że:

w okresie likwidacji spółka akcyjna zobowiązana jest używać swej firmy z dodatkowym oznaczeniem "w likwidacji"
w okresie likwidacji nie można ustanawiać prokury
likwidatorzy mogą być powołani przez sąd
kontrolę nad procesem likwidacji sprawuje zgromadzenie akcjonariuszy
akcje uprzywilejowane co do podziału majątku powinny być spłacone w pierwszej kolejności, aczkolwiek po zaspokojeniu wierzycieli spółki.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037, ze zm.);
ustawa z dnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. 2007 r., Nr 168, poz. 1186, ze zm.);
ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2005 r., Nr 167, poz. 1398);
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 15 kwietnia 1996 r. w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia (Dz. U. 1996 r., Nr 45, poz. 204, ze zm.)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.