Spółka cywilna, jako umowa prawa cywilnego między wspólnikami będącymi co do zasady przedsiębiorcami, nie ma zdolności upadłościowej. Polski system prawa odmawia jej statusu przedsiębiorcy. Przedsiębiorcami są jednak jej wspólnicy i oni mają zdolność upadłościową.

Jak przebiega postępowanie upadłościowe spółki cywilnej?

Postępowanie" upadłościowe reguluje ustawa - Prawo upadłościowe . Od 2016 przepisy zniosły podziału na upadłość układową i likwidacyjną. W miejsce tej pierwszej wstąpiło postępowanie restrukturyzacyjne. Z kolei upadłość likwidacyjna przyjęła ogólną nazwę upadłość - która jest przedmiotem niniejszego artykułu.

Ustawa stanowi, iż upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnika uważa się natomiast za niewypłacalnego, gdy nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Pomimo istnienia wskazanej niewypłacalności, sąd oddali wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Nadto sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie.

Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. W razie uchybienia temu terminowi ponosi się odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie - chyba że uchybienie jest niezawinione.

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki cywilnej

Wniosek w omawianym przedmiocie należy złożyć do sądu właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Sądem upadłościowym jest sąd rejonowy - sąd gospodarczy

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:

1.  imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL
2. wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika
3. wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
4. informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz. 743, z późn. zm.) lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy;
5. informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439, z 2010 r. Nr 167, poz. 1129 oraz z 2012 r. poz. 836).

Ponadto do wniosku należy dołączyć:

1. aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników; 
2. bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed dniem złożenia wniosku; 
3. spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia; 
4. oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku; 
5. spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty; 
6. wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi; 
7. informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika; 
8. informację o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni. 

Jeżeli dłużnik nie może dołączyć do wniosku dokumentów, o których mowa wyżej, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić.

Masa upadłości

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego (dłużnika) staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Sam upadły ma obowiązek udzielać informacji i pomocy właściwym organom (syndykowi, bądź zarządcy).

Nie wchodzi do masy upadłości:

1) mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.);

2) wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu;

3) kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki, jeżeli upadły pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki, w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom.

Ponadto mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin, stanowiące zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym środki pieniężne zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, tworzonego na podstawie przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, wraz z przypadającymi po ogłoszeniu upadłości kwotami pochodzącymi ze zwrotu udzielonych pożyczek na cele mieszkaniowe, wpłatami odsetek bankowych od środków tego funduszu oraz opłatami pobieranymi od korzystających z usług i świadczeń socjalnych finansowanych z tego funduszu organizowanych przez upadłego, nie wchodzi w skład masy upadłości. Składniki tego mienia oznaczy sędzia-komisarz.

Konsekwencja ogłoszenia upadłości jest utrata zarządu majątkiem przez upadłego - rolę tę przejmuje syndyk. Skutki ogłoszenia upadłości względem zobowiązań (zawartych umów, np. najmu, leasingu) upadłego regulowane są zależne od ich rodzaju. Przeważnie wygasają bądź zostają utrzymane w mocy, a organ egzekucyjny może je w określonych wypadkach wypowiedzieć. W trakcie postępowania upadłościowego dopuszczalne jest zawarcie układu z wierzycielami, odpowiedni wniosek mogą zgłosić upadły, wierzyciel oraz syndyk.

Po ogłoszeniu upadłości syndyk niezwłocznie przystępuje do spisu inwentarza i oszacowania masy upadłości oraz sporządzenia planu likwidacyjnego. Syndyk składa sędziemu-komisarzowi spis inwentarza wraz z planem likwidacyjnym w terminie trzydziestu dni od dnia ogłoszenia upadłości. Plan likwidacyjny określa proponowane sposoby sprzedaży składników majątku upadłego, w szczególności sprzedaży przedsiębiorstwa, termin sprzedaży, preliminarz wydatków oraz ekonomiczne uzasadnienie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej.

Po likwidacji majątku kolejnym krokiem jest ustalenie planu spłaty. W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności a niewykonane w toku postępowania upadłościowego na podstawie planów podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli. Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niezaspokojonych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.

Oczywiście opisaną wyżej procedure musi przejść każdy ze wspólników.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 233)