Świadczenie aktywnie w żłobku

Od 1 października 2024 r. ruszy program Aktywny Rodzic, który wprowadza nowe świadczenia pieniężne dla rodzin. Program ma ułatwić rodzicom pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem i aktywizacją zawodową. Wnioski o świadczenia można składać do ZUS od 1 października 2024 r.

Komu przysługuje świadczenie aktywnie w żłobku?

Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje Ci, jeżeli jesteś:

1. rodzicem (matką albo ojcem),
2. opiekunem prawnym,
3. osobą, której sąd powierzył opiekę nad dzieckiem, w szczególności:

• jesteś rodzicem zastępczym,
• prowadzisz rodzinny dom dziecka,
• sprawujesz pieczę bieżącą nad dzieckiem powierzoną orzeczeniem sądu,
• wystąpiłeś do sądu o przysposobienie dziecka i sąd powierzył Ci opiekę do czasu zakończenia procesu adopcji,
• jesteś dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,
• jesteś opiekunem tymczasowym (w przypadku obywateli Ukrainy).

Świadczenie to przysługuje na wniosek i mogą go złożyć tylko wymienione osoby (wg art. 15 ust. 9 ustawy „Aktywny rodzic”).

Co z obywatelami Ukrainy? Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi, jeżeli przebywali legalnie w Polsce jako osoby ze statusem „UKR” nieprzerwanie przez co najmniej 365 dni. Warunek ten dotyczy również dziecka obywatela Ukrainy, które ma status „UKR” (dotyczy obywateli Ukrainy, którzy mogą uzyskać prawo do tego świadczenia na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy).

Na kogo przysługuje świadczenie?

Świadczenie przysługuje na dzieci, które uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego (znajdującego się w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych) lub są objęte opieką opiekuna dziennego (znajdującego się w wykazie opiekunów dziennych).

Informacje o okresie uczęszczania dziecka do placówki oraz kwocie miesięcznej opłaty za placówkę ZUS pozyskuje elektronicznie z rejestru żłobków i wykazu dziennych opiekunów prowadzonego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) oraz zasilanego danymi co miesiąc przez placówki.

Świadczenie przysługuje na dofinansowanie kosztów objęcia dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym albo sprawowaną przez dziennego opiekuna. Zastąpi ono dotychczasowe dofinansowanie do żłobka, do którego prawo powstało przed 1 października 2024 r.  (wg art. 47 ust. 1 ustawy Aktywny rodzic).

Świadczenie przysługuje do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata, a gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione – do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 4 lata.

Nie ma początkowego wieku dziecka, od którego przysługiwałoby świadczenie. Warunkiem jest uczęszczanie dziecka do placówki i potwierdzenie tego w rejestrze żłobków albo w wykazie dziennych opiekunów.

Świadczenie przysługuje bez względu na dochód w rodzinie.

Ile wynosi świadczenie aktywnie w żłobku?

Świadczenie przysługuje w wysokości:

1. do 1500 złotych miesięcznie na dziecko,
2. do 1900 złotych miesięcznie – jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:

• konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
• konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji

– nie więcej jednak niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Kiedy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną, kwotę świadczenia ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy świadczenia. Nie może to być więcej niż wysokość przypadającej na danego rodzica miesięcznej opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Od świadczenia nie pobiera się:

• zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,
• składek na ubezpieczenia społeczne,
• składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Świadczenie nie podlega egzekucji administracyjnej i komorniczej.

Co oznacza „miesięczna opłata rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna”?

Miesięczna opłata rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym bądź u dziennego opiekuna oznacza:

• jeżeli jesteś rodzicem, który ubiega się o świadczenie – dzienną opłatę, jaką ponosisz za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, pomnożoną przez liczbę dni w danym miesiącu;
• jeśli jesteś rodzicem, który otrzymuje świadczenie – dzienną opłatę za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna pomnożoną przez liczbę dni w danym miesiącu, którą byś ponosił (wg art. 15 ust. 5 ustawy Aktywny rodzic).

Do tej opłaty nie wlicza się opłaty za wyżywienie.

Ile wyniesie świadczenie za dany miesiąc, jeżeli dziecko zacznie uczęszczać do placówki w trakcie miesiąca?

Miesięczna kwota świadczenia aktywnie w żłobku nie zależy od dnia, w którym dziecko zaczęło uczęszczać do placówki.

Przykład:

20 listopada 2024 r. ojciec złożył wniosek o świadczenie aktywnie w żłobku na córkę, która chodzi do żłobka od 5 listopada 2024 r. Placówka podała do rejestru opłatę za pobyt w żłobku w wysokości 1000 zł za listopad 2024 r. Zgodnie z regulaminem tej placówki opłata nie jest obniżana za niepełny miesiąc. Ojcu przysługuje prawo do świadczenia od 5 listopada 2024 r., tj. od dnia, w którym córka zaczęła chodzić do żłobka. Za listopad 2024 r. świadczenie zostanie wypłacone w wysokości 1000 zł.

Przykład:

20 listopada 2024 r. ojciec złożył wniosek o świadczenie aktywnie w żłobku na córkę, która chodzi do żłobka od 15 listopada 2024 r. Placówka podała do rejestru opłatę za pobyt w żłobku w wysokości 500 zł za listopad 2024 r. Zgodnie z regulaminem tej placówki opłata za niepełny miesiąc jest obniżana i wyniosła w tym miesiącu 500 zł, za to w następnym będzie to 1000 zł. Ojcu przysługuje prawo do świadczenia od 15 listopada 2024 r., tj. od dnia, w którym córka zaczęła chodzić do żłobka. Za listopad 2024 r. świadczenie zostanie wypłacone w wysokości 500 zł, a za grudzień – 1000 zł.

Komu ZUS wypłaca świadczenie aktywnie w żłobku?

Świadczenie aktywnie w żłobku nie jest wypłacane rodzicowi/opiekunowi dziecka. Świadczenie to ZUS przekazuje na rachunek bankowy podmiotu, który prowadzi żłobek, klub dziecięcy, zatrudnia dziennego opiekuna lub na konto bankowe dziennego opiekuna prowadzącego działalność na własny rachunek (wg art. 14 ustawy Aktywny rodzic).

Gdy świadczenie zostało już wypłacone, a w danym miesiącu zmieniła się wysokość opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym bądź u dziennego opiekuna, różnica jest rozliczana w wypłacie za kolejny miesiąc. Rozliczenie nie wymaga wydania decyzji (wg art. 47 ust. 4 ustawy Aktywny rodzic).

Kiedy nie przysługuje świadczenie aktywnie w żłobku

Świadczenie nie przysługuje, jeżeli na to samo dziecko za dany miesiąc:

• ZUS przyznał Ci świadczenie aktywni rodzice w pracy,
• ZUS przyznał Ci świadczenie aktywnie w domu (wg art. 16 ustawy Aktywny rodzic).

Świadczenie aktywnie w żłobku nie przysługuje również wówczas, gdy opłata za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna jest wyższa niż ustawowo określony maksymalny koszt pobytu dziecka w takiej placówce. Od 1 października 2024 r. do 31 marca 2025 r. limit ten wynosi 2200 zł (wg art. 84 ustawy Aktywny rodzic). Limity na kolejne okresy będą ogłaszane w „Monitorze Polskim”, w obwieszczeniu ministra rodziny, do 31 marca danego roku na okres od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.

Gdzie i jak złożyć wniosek?

Wniosek możesz złożyć wyłącznie elektronicznie od 1 października 2024 r.

ZUS nie rozpatrzy wniosków złożonych w formie papierowej.

Jakie dokumenty dołączyć do wniosku?

Dla rodziców z opieką naprzemienną

Dołącz do wniosku prawomocne orzeczenie sądu potwierdzające opiekę naprzemienną.

Dla opiekuna faktycznego

Jeśli jesteś opiekunem faktycznym, dołącz do wniosku:

• zaświadczenie sądu opiekuńczego bądź ośrodka adopcyjnego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka – zaświadczenie to musi zawierać datę wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka oraz
• oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka na wychowanie.

Dla opiekuna prawnego

Jeżeli jesteś opiekunem prawnym (czyli wystąpiłeś do sądu o przysposobienie dziecka i sąd powierzył Ci opiekę do czasu zakończenia procesu adopcji), to dołącz do wniosku orzeczenie sądu opiekuńczego o ustaleniu Cię opiekunem prawnym dziecka.

Dla osoby sprawującej pieczę zastępczą

Jeżeli sprawujesz pieczę zastępczą, tzn.:

• jesteś rodzicem zastępczym,
• prowadzisz rodzinny dom dziecka,
• jesteś dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego

– dołącz do wniosku zaświadczenie powiatowego centrum pomocy rodzinie o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym, wraz z datą umieszczenia w pieczy.

Do kiedy złożyć wniosek?

Wniosek o świadczenie aktywnie w żłobku możesz złożyć najwcześniej w dniu, w którym dziecko zacznie uczęszczać do żłobka lub klubu dziecięcego albo trafi pod opiekę dziennego opiekuna.

Jeżeli złożysz wniosek:

• w ciągu 2 miesięcy, od kiedy dziecko zaczęło uczęszczać do placówki – prawo do świadczenia uzyskasz od tego dnia (wg art. 47 ust. 3 ustawy Aktywny rodzic),
• w ciągu 3 miesięcy od 1 października 2024 r. (czyli od dnia wejścia w życie ustawy) – prawo do świadczenia uzyskasz od 1 października (wg art. 75 ust. 5 ustawy Aktywny rodzic), o ile są spełnione pozostałe warunki.

Na jaki okres ZUS ustala prawo do świadczenia?

Prawo do świadczenia aktywnie w żłobku ZUS ustala od miesiąca:

• w którym wpłynął wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym dziecko zacznie uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub będzie pod opieką dziennego opiekuna,
• w którym dziecko zaczęło uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna – jeśli złożysz wniosek w ciągu 2 miesięcy od tej daty,
• od 1 października 2024 r. – jeśli złożysz wniosek w ciągu 3 miesięcy od tej daty (daty wejścia w życie ustawy).

Przykład:

12 grudnia 2025 r. ojciec złożył wniosek o świadczenie aktywnie w żłobku na córkę, która chodzi do żłobka od 1 października 2025 r. Ojcu przysługuje świadczenie od 1 grudnia 2025 r., tj. od miesiąca, w którym złożył wniosek. Gdyby ojciec złożył wniosek do 1 grudnia 2025 r., świadczenie to przysługiwałoby mu od 1 października 2025 r., tj. od dnia, w którym córka zaczęła chodzić do żłobka.

Przykład:

7 stycznia 2025 r. matka złożyła wniosek o świadczenie aktywnie w żłobku na syna, który chodzi do żłobka od 2 września 2024 r. Świadczenie ZUS przyzna od 1 stycznia 2025 r., tj. od miesiąca, w którym złożyła wniosek. Gdyby matka złożyła wniosek o świadczenie w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, tj. do 1 stycznia 2025 r., wtedy świadczenie przysługiwałoby jej od października 2024 r.

Przykład:

12 grudnia 2024 r. ojciec złożył wniosek o świadczenie aktywnie w żłobku na córkę, która chodzi do żłobka od 7 października 2024 r. - czyli po 2 miesiącach, od kiedy córka zaczęła chodzić do żłobka, lecz w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie w ustawy (1 października 2024 r.). W takim przypadku ojcu przysługuje świadczenie od 7 października 2024 r.

Jak ZUS będzie wypłacał świadczenie?

Świadczenie aktywnie w żłobku ZUS przekazuje na rachunek bankowy podmiotu, który prowadzi żłobek, klub dziecięcy, zatrudnia dziennego opiekuna lub na rachunek bankowy dziennego opiekuna prowadzącego działalność na własny rachunek do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Jak ZUS się z Tobą skontaktuje?

Jeżeli ZUS przyzna Ci świadczenie, nie będzie wydawać decyzji. Informację o przyznaniu świadczenia przekaże na Twoje konto na PUE ZUS.

Całą korespondencję w sprawie programu Aktywny Rodzic ZUS prowadzi z Tobą przez PUE ZUS. Informację o tym, że na PUE czekają na Ciebie pisma w sprawie świadczenia, może też przesłać w wiadomości e-mail lub SMS – gdy we wniosku podasz swój adres e-mail bądź numer telefonu.

Jeżeli nie wypełnisz prawidłowo wniosku, to ZUS poprosi Cię o jego poprawienie w ciągu 14 dni.

Jeśli nie złożysz wymaganych dokumentów, ZUS poprosi Cię o ich dostarczenie i wyznaczy Ci termin od 14 do 30 dni.

Jeżeli nie poprawisz lub nie uzupełnisz dokumentów w wyznaczonym terminie, ZUS nie rozpatrzy Twojego wniosku.

Jak się odwołać od decyzji ZUS

ZUS wyda decyzję w sytuacji:

• odmowy przyznania świadczenia,
• uchylenia prawa do świadczenia,
• zmiany wysokości świadczenia,
• nienależnie pobranego świadczenia.

Decyzję doręczy Ci tylko elektronicznie – na PUE ZUS.

Od decyzji możesz się odwołać do prezesa ZUS w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji.

Od decyzji prezesa ZUS przysługuje Ci skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Złóż ją w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji – za pośrednictwem ZUS.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka –„Aktywny rodzic” (Dz.U. z 2024 r. poz. 858).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl