Świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia

Nowy mechanizm przyznawania świadczenia honorowego dla stulatków wejdzie w życie 1 stycznia 2025 roku. Świadczenie w wysokości ponad 6,2 tys. brutto miesięcznie będzie przyznawane z urzędu i corocznie waloryzowane.

Kto może liczyć na świadczenie honorowe?

Zgodnie z ustawą z 18 października 2024 r. ustawą o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia prawo do świadczenia ma przysługiwać wszystkim osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które ukończyły 100 lat życia i które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia mają prawo do:

1. świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a i b ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2023 r. poz. 1100 i 1243);
2. świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o których mowa w art. 18 pkt 1–4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2024 r. poz. 90 i 1243);
3. świadczeń, o których mowa w art. 12 ust. 1–2 oraz w art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2039);
4. świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a–c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2024 r. poz. 242 i 1243);
5. świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a–c ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2024 r. poz. 1121 i 1243);
6. uposażenia sędziego sądów wojskowych w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w art. 36a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2250);
7. emerytur i rent, o których mowa w art. 3 pkt 1–3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672 oraz z 2024 r. poz. 834, 858 i 1243);
8. uposażenia sędziego w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w art. 100 § 1 i 2 oraz art. 102 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 334);
9. rent, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 i 8 oraz art. 52 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189 i 1243);
10. rent, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 3 i 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2020 r. poz. 984 i 1243);
11. renty socjalnej, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 2194);
12. świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1820);
13. uposażenia prokuratora w stanie spoczynku i uposażenia rodzinnego, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2024 r. poz. 390);
14. uposażenia sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, o którym mowa w art. 56 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 622);
15. rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1051);
16. świadczenia pieniężnego przysługującego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (Dz.U. poz. 658).

Jak otrzymać świadczenie honorowe?

Przyznanie świadczenia honorowego nastąpi z urzędu na podstawie decyzji. Decyzje w sprawie świadczenia honorowego, wydawać i świadczenie to wypłacać będzie organ wypłacający świadczenie, o którym mowa w ww. pkt 1-16. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do więcej niż jednego z powyższych świadczeń, osobie tej przysługiwać będzie tylko jedno świadczenie honorowe.

Ustawa przewiduje także (art. 3), że świadczenie honorowe będzie przysługiwało obywatelowi polskiemu, który ukończył 100 lat życia i nie posiada prawa do powyżej wskazanych świadczeń, jednak w takim przypadku, świadczenie honorowe będzie wypłacane po złożeniu wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przy czym warunkiem jego uzyskania będzie posiadanie w Rzeczypospolitej Polskiej, po ukończeniu 16. roku życia, centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), o którym mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 226, z późn. zm.) przez okres co najmniej 10 lat. Do wniosku dołączane będzie oświadczenie o posiadaniu obywatelstwa polskiego i posiadaniu po ukończeniu 16 roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 10 lat, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Decyzje w sprawie świadczenia honorowego przysługującego osobom, o których mowa powyżej, wydawać oraz świadczenie to wypłacać będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminie płatności wskazanym w decyzji.

Ile wyniesie świadczenie honorowe?

Ustawa określa kwotę świadczenia honorowego w wysokości 6246,13 zł miesięcznie (art. 4). Kwota świadczenia honorowego będzie podlegać corocznej waloryzacji na zasadach i w terminach określonych w art. 88–94 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, analogicznie do innych świadczeń emerytalno-rentowych. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będzie ogłaszał w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, na co najmniej 7 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji, kwotę świadczenia honorowego.

Świadczenie honorowe wyniesie zatem 6246,13 zł brutto miesięcznie i będzie corocznie waloryzowane, po raz pierwszy już od 1 marca 2025 r. Waloryzacja ma się odbywać w marcu na takich samych zasadach, jak waloryzacja emerytur oraz rent.

Ustawa przewiduje, iż świadczenie honorowe będzie podlegało opodatkowaniu na zasadach ogólnych, a od świadczenia będzie pobierana składka zdrowotna.

Świadczenie honorowe i koszty jego wypłaty będą finansowane z budżetu państwa.

Co z osobami, które już osiągnęły wiek 100 lat do końca 2024 r.?

Ustawa z dnia 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. W ustawie tej wprowadzono przepisy przejściowe: z dniem wejścia w życie ustawy świadczenie z tytułu ukończenia 100 lat życia przyznane przed tym dniem, staje się z mocy ustawy świadczeniem honorowym, które jest wypłacane przez organ dotychczasowy i przysługuje we wskazane w ustawie wysokości. W sprawach o świadczenia z tytułu ukończenia 100 lat życia wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy nowe. Osobom, które przed dniem wejścia w życie nowej ustawy ukończyły 100 lat życia i na dzień 31 grudnia 2024 r. mają prawo do świadczenia honorowego, przyznaje się z urzędu świadczenie honorowe od dnia wejścia w życie ustawy.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia (Dz.U. z 2024 r., poz. 1674).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl