Uregulowanie zobowiązań podatkowych w drodze potrącenia (kompensaty)

Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części nie tylko na skutek jego zapłaty, lecz także m.in. na skutek potrącenia.

Kiedy może dojść do potrącenia w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa?

Potrąceniu podlegają zobowiązania podatkowe oraz zaległości podatkowe wraz z odsetkami za zwłokę w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa z wzajemną, bezsporną i wymagalną wierzytelnością podatnika wobec Skarbu Państwa. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenia dokonuje się na wniosek podatnika.

Wierzytelność wobec Skarbu Państwa może wynikać z tytułu:

1. prawomocnego wyroku sądowegowydanego na podstawie art. 417 lub art. 417² Kodeksu cywilnego (odpowiedzialność za szkodę wyrządzonąprzez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz odpowiedzialność za zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej przy którym została wyrządzona szkoda na osobie);
2. prawomocnej ugody sądowejzawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 lub art. 417² Kodeksu cywilnego (odpowiedzialność za szkodę wyrządzonąprzez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz odpowiedzialność za zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej przy którym została wyrządzona szkoda na osobie);
3. nabycia przez Skarb Państwa nieruchomościna cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami;
4. odszkodowaniaza niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego;
5. odszkodowaniauzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz bytu Państwa Polskiego;
6. odszkodowaniaorzeczonego w decyzji organu administracji rządowej.

Potrąceniu na powyższych zasadach mogą podlegać również wzajemne, bezsporne i wymagalne wierzytelności podatnikawobec państwowych jednostek budżetowych z tytułu zamówień wykonanych przez niego na podstawie umów zawartych w trybie przepisów o zamówieniach publicznych, pod warunkiem, że potrącenie jest dokonywane przez tego podatnika i z tej wierzytelności.

Jeśli kwota wierzytelności przysługującej podatnikowi wobec Skarbu Państwa nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

Możliwe jest też dokonanie potrącenia z powyższych tytułów przez organ podatkowy z urzędu.

Na wniosek podatnika wierzytelności z tytułów wymienionych wyżej mogą być również zaliczane na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

Potrącenie następuje z dniem złożenia wniosku, który został uwzględniony albo wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu. Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Odmowa potrącenia następuje w drodze decyzji.

Kiedy może dojść do potrącenia wierzytelności wobec gminy, powiatu lub województwa?

Uprawnienie związane z potrąceniem wierzytelności, przysługuje również podatnikom w stosunku do gminy, powiatu czy województwa z tytułu:

1. prawomocnego wyroku sądowegowydanego na podstawie art. 417 lub art. 417² Kodeksu cywilnego (odpowiedzialność za szkodę wyrządzonąprzez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz odpowiedzialność za zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej przy którym została wyrządzona szkoda na osobie);
2. prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 lub art. 417² Kodeksu cywilnego (odpowiedzialność za szkodę wyrządzonąprzez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz odpowiedzialność za zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej przy którym została wyrządzona szkoda na osobie);
3. nabycia przez gminę, powiat lub województwo nieruchomościna cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami;
4. odszkodowaniaorzeczonego w decyzji wydanej przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa.

W takim przypadku odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy stosowane przy zobowiązaniach podatkowych oraz zaległościach podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę
w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz.U. 2005 r., Nr 8, poz. 60, ze zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl