Wadium - zabezpieczenie zamawiającego w postępowaniu o zamówienie publiczne

24.5.2010

Kiedy istnieje obowiązek wniesienia wadium?

Ustawa nakłada na wykonawców obowiązek wniesienia wadium w przypadku postępowań o zamówienia publiczne, których wartość jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 (tzw. progi unijne).Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium.

Dotyczy to postępowań prowadzonych w trybie:

przetargu nieograniczonego,
przetargu ograniczonego,
negocjacji z ogłoszeniem
dialogu konkurencyjnego

Kiedy żądanie wniesienia wadium nie jest obowiązkowe?

Jak wskazano wcześniej, jeśli wartość zamówienia publicznego udzielanego w jednym z wyżej wymienionych trybów nie przekracza powyższej kwoty określonej na podstawie art. 11 ust. 8, żądanie wniesienia wadium jest fakultatywne.

Ponadto w postępowaniach prowadzonych w trybie:

negocjacji bez ogłoszenia oraz
licytacji elektronicznej

- zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium, ale nigdy nie ma takiego obowiązku.

Jest to uprawnienie zamawiającego, który także i w tych postępowaniach może zabezpieczyć swoje interesy poprzez żądanie wniesienia wadium.

W przypadku negocjacji bez ogłoszenia ustawodawca nakazał stosowanie wprost art. 45 ust. 3 – 8 oraz art. 46, jeżeli zamawiający zażądał wniesienia wadium. Przepisy te dotyczą terminu wniesienia i wysokości wadium, sposobu określenia wadium w przypadku ofert częściowych, dopuszczalnych form wniesienia wadium.

Z kolei w stosunku do zamówienia udzielanego w trybie licytacji elektronicznej ustawodawca, pozostawiając żądanie wniesienia wadium do decyzji zamawiającego, nakazał odpowiednie stosowanie art. 45 oraz 46 ustawy (przy czym wydaje się oczywiste, iż ustępy 1 i 2 art. 45 nie znajdują zastosowania w ogóle).

Natomiast w przypadku zamówienia udzielanego w trybie zapytania o cenę albo zamówienia z wolnej ręki, wadium nie jest przewidziane.

Kiedy należy wnieść wadium?

Wykonawcy, obowiązani są wnieść wadium przed upływem terminu składania ofert. Może to nastąpić równocześnie ze złożeniem oferty bądź też później, jednak nie później niż do upływu terminu składania ofert.

W trybie licytacji elektronicznej zamawiający może wyznaczyć wykonawcom termin składania wadium, jednak termin ten nie może przypadać później jednak niż przed upływem terminu otwarcia licytacji elektronicznej.

W uzasadnionych przypadkach zamawiający może zwrócić się do wykonawców o wyrażenie zgody na przedłużenie terminu związania ofertą o oznaczony okres, nie dłuższy jednak niż 60 dni. Może to zrobić co najmniej na 3 dni przed upływem terminu związania ofertą i tylko raz. Odmowa nie powoduje utraty wadium. Przedłużenie terminu związania ofertą jest dopuszczalne tylko z jednoczesnym przedłużeniem okresu ważności wadium albo, jeżeli nie jest to możliwe, z wniesieniem nowego wadium na przedłużony okres związania ofertą. Jeżeli przedłużenie terminu związania ofertą dokonywane jest po wyborze oferty najkorzystniejszej, obowiązek wniesienia nowego wadium lub jego przedłużenia dotyczy jedynie wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza.

Jakiej sumy tytułem wadium może żądać zamawiający?

Kwotę wadium określa zamawiający w wysokości nie większej niż 3% wartości zamówienia. Wysokość wadium nie jest uzależniona od ceny proponowanej oferty, ale od wartości szacunkowej zamówienia, którą określa zamawiający. Zamawiający żądając wadium podaje jego określoną wysokość, kwotę, a nie procentowy udział w wartości zamówienia. Wykonawcy nie muszą wiedzieć (i w zasadzie nie powinni wiedzieć) jaka jest szacunkowa wartość zamówienia i jaki jej procent stanowi wadium.

W jakiej formie można wnieść wadium?

Ustawa przewiduje 5 dopuszczalnych form wadium. Zgodnie z ustawą, wadium można wnieść w:

pieniądzu,
poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym - poręczenie jest umową, poprzez którą bank lub skok zobowiązuje się względem wierzyciela (zamawiającego) wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Z tym, że zobowiązanie spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej jest zawsze zobowiązaniem pieniężnym.
gwarancjach bankowych. - Podstawą do zawarcia umowy gwarancji jest umowa zlecenia udzielenia gwarancji zawarta między dłużnikiem (dostawcą lub wykonawcą) i bankiem. Umowa gwarancji dochodzi do skutku poprzez złożenie beneficjentowi (zamawiającemu), przez przyszłego gwaranta, oferty i jej przyjęcie. Banki pobierają od dłużnika prowizję za udzielenie gwarancji. Gwarancja bankowa jest jednostronnym zobowiązaniem banku, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. W umowie powinien być określony termin obowiązywania gwarancji.
gwarancjach ubezpieczeniowych,
poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt. 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Forma, w jakiej wykonawca wnosi wadium zależy od jego wyboru. Dlatego zamawiający nie może żądać wniesienia wadium w ściśle określone formie.

Oferent może wnieść wadium w jednej lub w kilku formach, byleby tylko wniesiona wartość wadium odpowiadała żądanej przez zamawiającego. Oferent także po wniesieniu wadium może zmienić jego formę. Warunkiem jest, aby oferta nie pozostawała nawet przez krótki czas niezabezpieczona. Wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek bankowy wskazany przez zamawiającego. Wadium wniesione w pieniądzu zamawiający przechowuje na rachunku bankowym.

Kiedy wadium podlega zwrotowi?

Można wyróżnić dwie grupy okoliczności zwrotu wadium. Pierwsza, kiedy do zwrotu nie jest potrzebna inicjatywa oferenta. Zamawiający jest obowiązany niezwłocznie zwrócić wadium, jeżeli:

doszło do wyboru oferty najkorzystniejszej
zawarto umowę i wniesiono zabezpieczenie należytego wykonania umowy. Muszą więc zaistnieć obie okoliczności, czyli zawarcie umowy i wniesienie zabezpieczenia (jeżeli było wymagane).
zamawiający unieważnił postępowanie o udzielenie zamówienia

Drugą grupę stanowią okoliczności, w których do zwrotu wadium potrzebny jest pisemny wniosek wykonawcy. Zamawiający obowiązany jest zwrócić niezwłocznie wadium na wniosek wykonawcy:

który wycofał ofertę przed upływem terminu do składania ofert,
którego oferta została odrzucona - w takim przypadku zamawiający ma obowiązek niezwłocznego poinformowania wszystkich wykonawców o odrzuceniu ofert. Powinno ono zawierać uzasadnienie faktyczne lub prawne.
wykluczonego z postępowania – w tym przypadku zamawiający zawiadamia wykonawców, którzy zostali wykluczeni z postępowania o udzielenie zamówienia, podając uzasadnienie faktyczne i prawne.

Zamawiający zwraca wadium w takiej formie, w jakiej je otrzymał. Jeżeli wadium wniesiono w pieniądzu, zamawiający zwraca je wraz z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane, pomniejszone o koszty prowadzenia rachunku oraz prowizji bankowej za przelew pieniędzy na rachunek wykonawcy.

Kiedy następuje utrata wadium?

Utrata wadium może nastąpić wyłącznie w razie zaistnienia ściśle określonych okoliczności, z którymi ustawa wiąże taki skutek. Następuje to w przypadku, gdy:

wykonawca odmówił podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie,
wykonawca nie wniósł zabezpieczenia należytego wykonania umowy,
zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

Pamiętaj, że:

Zamawiający może żądać wniesienia wadium w postępowaniach przetargowych (przetargu nieograniczonym i ograniczonym), w trybach negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia oraz licytacji elektronicznej.
Wybór formy wnoszonego wadium – spośród form dopuszczalnych - należy do wykonawców.
Wadium może być wniesione w jednej lub w kilku formach. Warunkiem jest, aby jego wysokość odpowiadała żądanej przez zamawiającego.
Brak wadium lub odpowiedniej jego wysokości stanowi podstawę wykluczenia wykonawcy.
Utrata wadium na korzyść zamawiającego może nastąpić wyłącznie w ściśle określonych okolicznościach, z którymi ustawa wiąże taki skutek.
Jeżeli zwycięski wykonawca wniósł wadium w pieniądzu, może następnie wyrazić zgodę na zaliczenie kwoty wadium na poczet zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Podstawa prawna:

Ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2004 r., Nr 19, poz. 177 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl