Zakup preferencyjny paliwa stałego przez gospodarstwa domowe

Ustawa węglowa weszła w życie

Gminy, spółki gminne i związki gminne będą mogły kupować węgiel od importerów za nie więcej niż 1,5 tys. zł za tonę i sprzedawać go w cenie nie wyższej niż 2 tys. zł za tonę.

W terminie 3 dni roboczych od dnia wejścia w życie ustawy (art. 33 ust. 1), tj. do 8 listopada, do północy, gmina zamieszcza w swoim BIP informację, że zamierza kupić węgiel dla gospodarstw domowych. W tym celu zobowiązana jest wypełnić formularz na stronie www.cieplo.gov.pl. Następnie, gmina czeka na kontakt mailowy lub telefoniczny od spółki, który następuje do kilku dni roboczych. Spółka przekazuje gminie niezbędne dokumenty potrzebne do zawarcia umowy. Po podpisaniu umowy zostaje ustalony harmonogram dostawy i miejsce odbioru surowca. Koszt transportu i wybór sposobu dystrybucji węgla dla gospodarstw domowych leży po stronie Gminy. W przypadku, kiedy gmina nie zajmie się dystrybucją węgla, może do tego zgłosić się gmina sąsiednia albo prywatny skład.

Podmiot, który wprowadza do obrotu węgiel może zawrzeć z gminą umowę po cenie gwarantowanej nie wyższej niż 1500 zł brutto za tonę węgla, a mieszkańcom może sprzedawać maksymalnie za 2 tys. zł. Doliczone 500 zł to koszt transportu.  

Węgiel dla samorządów będzie sprzedawany przez: Polską Grupę Górniczą (PGG), PGE Paliwa, Węglokoks, Węglokoks Kraj, Tauron Wydobycie, a także LW Bogdanka. Samorządy, które kupiły węgiel przed wejściem tej ustawy po wyższej cenie, będą mogły wnosić o zwrot różnicy.

Surowiec jest dobrej jakości i posiada wymagane certyfikaty.  

Węgiel po preferencyjnej cenie będą mogły kupować te osoby, które są uprawnione do dodatku węglowego. Dlatego będą one musiały złożyć w swojej gminie wniosek o preferencyjny zakup węgla. Jeśli jednak sprzedaż będzie prowadzić gmina sąsiednia lub podmiot prywatny, będą one mogły nabyć surowiec po przedstawieniu zaświadczenia wystawianego przez wójta, burmistrza lub prezydenta o tym, że otrzymały dodatek węglowy.

Pojedyncze gospodarstwo domowe będzie mogło kupić po preferencyjnej cenie 1,5 tony węgla w tym roku i kolejne 1,5 tony po 1 stycznia 2023 r.

Pytania i odpowiedzi do ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych

1.    W jaki sposób gminy mogą przystąpić do systemu dystrybucji węgla określonego w ustawie?  

Zgłoszenie chęci przystąpienia do ww. systemu przez gminy składa się z trzech etapów:

1. zamieszczenia informacji na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej w tym zakresie,
2. rejestracji gminy na stronie cieplo.gov.pl/,
3. wypełnienia i przekazania formularza zamieszczonego na stronie cieplo.gov.pl.

Przekazanie ww. formularza jest niezbędne w celu zapewnienia sprawnej realizacji zadań określonych w ustawie.

2.    Kiedy gmina powinna zamieścić w swoim Biuletynie Informacji Publicznej informację, że zamierza kupić węgiel z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych po 1500 zł brutto za tonę (w okresie do 31 grudnia 2022 r.)?

W terminie 3 dni roboczych od dnia wejścia w życie ustawy (art. 34 ust. 1), tj. do 8 listopada (wtorek) o godz. 23:59.

Podmiot, który wprowadza do obrotu węgiel może zawrzeć z gminą umowę po cenie nie wyższej niż 1500 zł brutto za tonę węgla, z terminem płatności 60 dni od dnia wydania węgla. Gmina następnie sprzedaje ten węgiel gospodarstwom domowym po cenie nie wyższej niż 2000 zł brutto za tonę.

Informacje dla okresu od 1 stycznia 2023 r. powinny zostać zamieszczone ponownie do 7 stycznia 2023 r. (art. 34 ust. 9).

3.    W jakim dniu upływa termin 3 dni roboczych na zgłoszenie gminy na BIP?

Termin ten upływa w dniu 8 listopada (wtorek) o godz. 23:59.

4.    Jak krok po kroku wygląda proces rejestracji gmin w systemie cieplo.gov.pl?

krok 1 - Do wszystkich gmin zostaje wysłane pismo informujące o konieczności rejestracji gmin na cieplo.gov.pl oraz przekazania danych niezbędnych do ich rejestracji:

-   nazwy gminy,

-   adresu siedziby gminy,

-   REGON gminy,

-   NIP gminy,

-   imienia i nazwiska osoby reprezentującej gminę

-   adresu e-mail.

Na podany adres e-mail zostanie wysłany link aktywacyjny konta gminy. Uwaga: osoba reprezentująca gminę powinna mieć dostęp do adresu e-mail wskazanego przez gminę.

krok 2 - Po uzyskaniu informacji zwrotnych od gmin – KPRM przekazuje do Centralnego Ośrodka Informatyki (COI) dane dotyczące gminy:

-   nazwy gminy,

-   adresu siedziby gminy,

-   REGON gminy,

-   NIP gminy,

-   imienia i nazwiska osoby reprezentującej gminę

-   adresu e-mail, na który zostanie link aktywacyjny konta gminy.

krok 3 - Na podstawie przekazanych informacji, COI tworzy dla każdej zgłoszonej gminy konto i przygotuje link aktywacyjny, który następnie zostaje przesłany na adres email wskazany przez gminę.

krok 4 - Osoba reprezentująca gminę otrzymuje na adres email poniższą wiadomość z linkiem aktywacyjnym. Uruchamia link aktywacyjny i kończy proces rejestracji gminy na cieplo.gov.pl. 

krok 5 - Po prawidłowym zarejestrowaniu konta, osoba reprezentująca gminę loguje się do panelu cieplo.gov.pl może zgłosić zapotrzebowanie na rodzaj i ilość węgla kamiennego, dodawać/aktualizować punkty sprzedaży oraz ceny węgla kamiennego.

5.    Jeżeli gmina planuje sprzedaż paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego prowadzić przez inny podmiot – skład węgla, to czy ma obowiązek rejestracji w systemie cieplo.gov.pl?

 Tak. Obowiązek rejestracji w systemie cieplo.gov.pl. spoczywa na gminie.

Podstawą rejestracji gminy są dane uzyskane od Państwa w odpowiedzi na pismo przesłane przez ministra.

Informacje zwrotne takie jak:

• imię, nazwisko osoby reprezentującej gminę (administratora),
• adres email (na który zostanie wysłany link aktywacyjny konta),
• nazwę gminy,
• adres siedziby gminy,
• numer REGON gminy,
• numer NIP gminy,

należy przesłać jak najszybciej przy wykorzystaniu ePUAP i usługi dostępnej na gov.pl pn. „Wyślij pismo ogólne”.

Po zalogowaniu się i wybraniu kontekstu gminy, pismo należy zaadresować wpisując w pole „Wybierz urząd lub instytucję” Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Następnie należy uzupełnić pozostałe pola. W odpowiedzi należy dołączyć wypełniony plik, który przekazano przy piśmie. Nazwą pliku, który Państwo przekażecie powinien być nr REGON gminy. Osoba reprezentująca gminę rejestruje się w systemie i zakłada konto.

Uwaga: osoba reprezentująca gminę powinna mieć dostęp do adresu mailowego wskazanego w przekazanym pliku. Na adres ten zostanie wysłany link aktywacyjny kończący proces rejestracji konta.

Po zalogowaniu do systemu cieplo.gov.pl osoba wypełnia formularz zgłoszeniowy, może dodać punkty sprzedaży węgla kamiennego oraz cenę.

6.    W jakim terminie należy przekazać wymagane informacje?

Niezwłocznie po otrzymaniu pisma.

7. Kto jest osobą reprezentującą gminę (administratorem)? Czy Burmistrz?

To gmina określa, kto jest osobą upoważnioną do jej reprezentowania. Osoba wskazana do reprezentowania otrzyma na adres e-mail przekazany przez gminę link aktywacyjny do założenia konta w systemie cieplo.gov.pl. Osoba, po prawidłowej rejestracji, staje się administratorem konta.

8. Czy osoba reprezentująca gminę (administrator konta) może dodawać dodatkowe osoby w systemie?

Tak. Instrukcja zostanie udostępniona na portalu cieplo.gov.pl.

9. Gdzie można zadzwonić po informacje?

Nr infolinii podany został na portalu cieplo.gov.pl/

42 253 54 55

10.  Co to są podmioty wprowadzające do obrotu?

To przedsiębiorcy wykonujący działalność w zakresie wprowadzania do obrotu paliwa stałego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Aktywów Państwowych z dnia 2 listopada 2022 r. w sprawie wykazu podmiotów uprawnionych do prowadzenia sprzedaży gminom paliwa stałego są to następujące podmioty:

1. Polska Grupa Górnicza S.A. z siedzibą w Katowicach;
2. PGE Paliwa sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie;
3. Węglokoks S.A. z siedzibą w Katowicach;
4. Węglokoks Kraj S.A. z siedzibą w Piekarach Śląskich;
5. Tauron Wydobycie S.A. z siedzibą w Jaworznie;
6. Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. z siedzibą w Bogdance.

11.  Czy gmina musi prowadzić dystrybucję samodzielnie?

Nie, nie musi.

Gmina będzie mogła prowadzić dystrybucję: 

1. w ramach umowy z inną gminą, 
2. za pośrednictwem jednostki organizacyjnej gminy,
3. za pośrednictwem spółek komunalnych,
4. w ramach umowy z innym podmiotem (np. składem węglowym) lub kilkoma podmiotami.

12.  Kto będzie uprawniony do zakupu po preferencyjnej cenie i ile będzie można sprzedać tej osobie węgla w tej cenie?

Kupić węgiel po preferencyjnej cenie będzie mogła osoba fizyczna z gospodarstwa domowego, która jest uprawniona do dodatku węglowego. W ramach zakupu preferencyjnego członek gospodarstwa domowego będzie mógł kupić węgiel w dwóch partiach.

Ilości możliwe do zakupu w tych okresach zostały określone w rozporządzeniu Ministra Aktywów Państwowych z dnia 2 listopada 2022 r. w sprawie ilości paliwa stałego dostępnej dla jednego gospodarstwa domowego i wynoszą:

• 1500 kg – do dnia 31 grudnia 2022 r.;
• 1500 kg – od dnia 1 stycznia 2023 r.:

13.  Czy prawo do zakupu preferencyjnego będzie przysługiwało także tym, którzy nabyli wcześniej węgiel po przystępnej cenie (np. w sklepie PGG)?

Nie, nie będzie przysługiwało, chyba że gospodarstwo domowe nabyło po preferencyjnej cenie węgiel w mniejszej ilości niż przewidziana w rozporządzeniu Ministra Aktywów Państwowych z dnia 2 listopada 2022 r. w sprawie ilości paliwa stałego dostępnej dla jednego gospodarstwa domowego dla tego okresu.

Wniosek o zakup preferencyjny będzie zawierał oświadczenie, że ani wnioskodawca, ani żaden członek jego gospodarstwa domowego nie kupili paliwa stałego na sezon grzewczy 2022–2023 po cenie niższej niż 2000 zł brutto za tonę w ilości, co najmniej takiej jak określona w ww. rozporządzeniu.

Jeśli wniosek będzie dotyczyć zakupu do końca 2022 r., oświadczenie będzie dotyczyć 1,5 t.  Gdy wniosek będzie dotyczył zakupu od 1 stycznia 2023 r., to w oświadczeniu wskazywana będzie ilość 3 t węgla.

14.  Co jeśli gmina nie umieści w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o zamiarze dokonania zakupu węgla?

W tej sytuacji gminy sąsiednie mogą zgłosić się do zakupu. Zrobią to również przez ogłoszenie w swoim Biuletynie Informacji Publicznej. Będą wtedy obowiązywać te same zasady zakupu węgla co w gminach macierzystych, czyli cena 2000 zł i termin płatności nie krótszy niż 60 dni.

Również prywatni pośrednicy węglowi (lub ich grupa działająca w porozumieniu) mogą zgłosić się  poprzez wniosek złożony do gminy. Wówczas cena końcowa może wynieść do 2200 zł, ale nie stosuje się wydłużonego terminu płatności. Aby uznać, że pośrednik obsłuży mieszkańców gminy, konieczne jest zawarcie przez niego umowy z podmiotem wprowadzającym do obrotu. Dopiero po zawarciu tej umowy podmiot wprowadzający do obrotu informuje o tym gminę, a ta umieszcza informacje w tym zakresie na swoim BIP.

Gdy ogłoszenie gminy sąsiedniej i wniosek pośrednika zostaną opublikowane lub złożone tego samego dnia, pierwszeństwo ma gmina sąsiednia.

15.  W jaki sposób ma być weryfikowane prawo do zakupu paliwa stałego w preferencyjnej cenie przez gminy sąsiednie lub prywatnych pośredników węglowych?

Gminy sąsiednie i pośrednicy będą prowadzili sprzedaż na podstawie oryginałów zaświadczeń (wydanych przez wójta), które mieszkańcy danej gminy im przedłożą. Pośrednicy, którzy dokonywaliby sprzedaży na preferencyjnych warunkach, nie pobierając zaświadczeń, będą zobowiązani do zapłacenia kary (5000 zł za każdą sprzedaż bez pobrania zaświadczenia).

16.  Czy podmiot wprowadzający węgiel do obrotu może zapewnić jego transport do gminy?

Przepisy ustawy nie wykluczają takiej możliwości, jednak wybór sposobu transportu i opłacenie jego kosztu leży po stronie gmin. Do ceny maksymalnej 1500 zł brutto nie wlicza się kosztów transportu paliwa stałego z miejsca składowania przez podmiot wprowadzający do obrotu do miejsca jego składowania przez gminę. Warunki tego transportu powinny zostać określone w umowie między gminą a podmiotem wprowadzającym do obrotu (przy czym cena transportu powinna mieć charakter rynkowy). 

17.  Jak daleko trzeba będzie jechać po odbiór węgla?

Ministerstwo Aktywów Państwowych dokłada starań, by była to jak najmniejsza odległość.

Sieć składów dystrybucyjnych podmiotów wprowadzających do obrotu jest zlokalizowana w całej Polsce. Odbiór węgla kamiennego odbędzie się z najdogodniejszego punktu odbioru wskazanego przez podmiot wprowadzający do obrotu.

18.  Kto zagwarantuje jakość węgla? Co ma zrobić gmina, jeśli na przykład będą problemy ze spalaniem lub awarie pieców?

Węgiel jest dobrej jakości. Ten z importu pochodzi od sprawdzonych dostawców, ma odpowiednie certyfikaty, a jego jakość jest weryfikowana zarówno w kraju pochodzenia, jak i przy odbiorze w kraju. Nie ma więc możliwości, by były problemy z jego spalaniem. Do umowy między gminą a podmiotem wprowadzającym do obrotu dołącza się kopię najbardziej aktualnego certyfikatu jakości potwierdzającego parametry jakościowe paliwa stałego. Ewentualne reklamacje gmina może kierować do podmiotu wprowadzającego. Natomiast do gminy trafiać mogą ewentualne reklamacje gospodarstw domowych.

19.  Ile pośredniczących podmiotów węglowych może być na terenie gminy?

Może być to jeden lub kilka takich podmiotów (muszą one jednak działać w porozumieniu i współpracować ze sobą). Podmiot wprowadzający do obrotu, który zawarł umowę z innym podmiotem lub podmiotami, powinien poinformować gminę pisemnie o ich firmach i siedzibach. Dodatkowo gmina informuje o tym w Biuletynie Informacji Publicznej.

20.  Co zrobić w przypadku braku odpowiedniego wyposażenia placu?

Ustawa daje w takiej sytuacji kilka możliwości.

Po pierwsze, różnica między określoną w umowie z podmiotem wprowadzającym do obrotu ceną zakupu paliwa stałego przez gminę (1500 zł brutto za tonę) a ceną sprzedaży tego paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego (2000 zł brutto za tonę) jest dochodem gminy. Dochód ten może zostać przeznaczony na nabycie odpowiednich urządzeń lub wynajem placu.

Po drugie, gminy mogą dokonywać wspólnego zakupu paliwa stałego w ramach umowy zawartej między gminami. W umowie tej należy określić, na terenie której gminy paliwo stałe będzie składowane lub wydawane oraz podział zadań między organami gmin będących stroną tej umowy. W związku z powyższym ewentualne braki sprzętowe mogą być eliminowane w ramach wzajemnej współpracy między gminami.

Po trzecie, gminy mogą prowadzić sprzedaż w ramach umowy z innym podmiotem, którym może być np. prywatny przedsiębiorca prowadzący skład węglowy i posiadający przedmiotową infrastrukturę.

21.  W jaki sposób ma przebiegać rozliczenie sprzedaży na gruncie podatku akcyzowego oraz VAT?

Gminy (oraz podmioty, przy pomocy których gmina będzie prowadziła sprzedaż węgla) są wyłączone ze stosowania przepisów akcyzowych. Gmina lub upoważnione przez nią podmioty w związku ze sprzedażą węgla nie będą musiały:

• uzyskiwać od nabywców węgla (finalnych nabywców węglowych będących gospodarstwami domowymi) oświadczeń o przeznaczeniu węgla na cele uprawniające do zwolnienia,
• nie będą musiały weryfikować danych nabywców węgla będących osobami fizycznymi, aby zastosować zwolnienie od akcyzy (osoby fizyczne nie muszą okazywać dokumentów w celu potwierdzenia tożsamości),
• składać deklaracji akcyzowych (za miesięczny lub kwartalny okres rozliczeniowy) z tytułu dokonanej sprzedaży węgla gospodarstwom domowym,
• prowadzić ewidencji wyrobów węglowych dla potrzeb podatku akcyzowego z tytułu sprzedaży węgla gospodarstwom domowym,
• rejestrować się dla potrzeb podatku akcyzowego jako pośredniczące podmioty węglowe (gmina będzie uważana za finalnego nabywcę węglowego, który na podstawie art. 163e  ustawy o podatku akcyzowym będzie dokonywał zwolnionej od akcyzy sprzedaży na rzecz gospodarstwa domowego).

W zakresie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług obowiązują zasady ogólne, przy czym zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 2 listopada 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, gminy zostały zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących sprzedaży węgla kamiennego dokonywanej przez gminę w ramach zakupu preferencyjnego. Rozporządzenie ma zastosowanie również do sprzedaży dokonanej od dnia 1 lipca 2022 r.

Jak wynika z przepisów o VAT, podatnikowi VAT, w tym Gminie działającej w takim charakterze, prowadzącemu działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, przysługuje co do zasady prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług w takim zakresie, w jakim zakupy te są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W celu zrealizowania prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnicy są obowiązani do bezpośredniego przyporządkowania dokonanych zakupów do rodzaju wykonywanych czynności (opodatkowanych - dających prawo do odliczenia, zwolnionych – niedających prawa do odliczenia, lub niepodlegających pod podatek VAT – również niedających prawa do odliczenia).

Pełne odliczenie VAT przysługuje podatnikowi w przypadku gdy możliwe jest przyporządkowanie zakupów wyłącznie do czynności opodatkowanych (sprzedaży opodatkowanej VAT) – tzw. alokacja bezpośrednia wydatku do działalności opodatkowanej.

Dopiero jeśli nie jest możliwe przypisanie dokonanych zakupów towarów i usług w całości do czynności dających prawo do odliczenia, w związku z tym że podatnik dokonane zakupy przeznacza również na świadczenie jeszcze innych czynności (pozostających poza VAT), prawo do odliczenia będzie przysługiwało jedynie w tej części, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom dającym prawo do odliczenia, tzw. prewspółczynnik odliczenia VAT.

Jak wskazują przepisy ustawy z 27 października 2022 r. o  zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych, paliwo stałe nabyte przez gminę na podstawie umowy, o której mowa w art. 3 ust. 3, podlega sprzedaży w ramach zakupu preferencyjnego w celu zaspokojenia potrzeb własnych gospodarstw domowych znajdujących się na terenie danej gminy, a w przypadku gmin, które zawarły umowę określoną w art. 3 ust. 10 – w celu zaspokojenia potrzeb własnych gospodarstw domowych znajdujących się na terenie gmin objętych tą umową (art. 5 ust. 1 tej ustawy).

Przepisy uchwalonej ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych nie przewidują zatem innego celu nabycia przez Gminę paliwa stałego niż do sprzedaży w ramach zakupu preferencyjnego w celu zaspokojenia potrzeb własnych gospodarstw domowych. Na gruncie VAT sprzedaż paliwa stałego przez Gminę w ramach zakupu preferencyjnego stanowić będzie wykonywanie czynności opodatkowanych VAT w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Należy zatem zauważyć, że wszelkie zakupy dokonywane przez Gminę (w tym nabycie paliwa stałego na podstawie umowy, o której mowa w art. 3 ust. 3 ww. ustawy), jeśli będą związane wyłącznie ze sprzedażą, na podstawie ww. ustawy, paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego w celu zaspokojenia potrzeb własnych gospodarstw domowych, będą uprawniały Gminę do pełnego odliczenia podatku VAT.

W zakresie w jakim możliwa jest bezpośrednia alokacja wydatków do działalności opodatkowanej, nie powinny mieć zastosowania przepisy dotyczące odliczenia proporcjonalnego tzw. prewspółczynnikiem VAT.

22.  Jak sprzedaż węgla będzie wpływać na tzw. prewspółczynnik VAT?

Zastosowanie przepisów o prewspółczynniku poprzedza stosowanie regulacji przewidujących dokonywanie bezpośredniej alokacji podatku naliczonego. Zatem w przypadku gdy zasadniczo jest możliwe przyporządkowywanie zakupu (węgla) do sprzedaży na rzecz innych podmiotów, tj. istnieje możliwość bezpośredniej alokacji nabycia konkretnego towaru do realizacji czynności opodatkowanych VAT, przepisy dotyczące tzw. prewspółczynnika nie będą miały zastosowania. Jednocześnie, skoro istnieje związek nabycia towaru z wykonywaniem czynności opodatkowanych zastosowanie ma podstawowa zasada odliczenia VAT.

Jednocześnie jeżeli podatnik nie będzie mógł dokonać alokacji bezpośredniej a zakup posłuży poza działalnością opodatkowaną również czynnościom pozostającym poza VAT odliczenie będzie dokonywane według ustalonego prewspółczynnika proporcji.

Z drugiej strony sprzedaż węgla przez gminy na rzecz mieszkańców w ciągu roku wpłynie na wzrost kwot uzyskiwanych przez gminę z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (opodatkowanej). Poziom sprzedaży opodatkowanej w gminach, w szczególności powinien przełożyć się na wzrost stosowanego przez gminy prewspółczynnika. Zwiększenie sprzedaży opodatkowanej VAT będzie oznaczało zatem wzrost kwot VAT, które będą mogły podlegać odliczeniu przy zastosowaniu prewspółczynnika proporcji.

W przypadku, gdy gmina ma ustalony prewspółczynnik dla odliczeń podatku naliczonego i w związku z wykonywaniem ww. czynności opodatkowanych prewspółczynnik ten okaże się niereprezentatywny może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o ustalenie nowego prewspółczynnika według prognozy w oparciu o dostępne dane.

23.  Co jeżeli Gmina nie jest podatnikiem VAT czynnym i dokonuje zakupu i sprzedaży węgla z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych?

Gmina niebędąca podatnikiem VAT czynnym po rozpoczęciu w trakcie roku podatkowego zakupu i sprzedaży węgla będzie mogła nadal korzystać ze zwolnienia podmiotowego, jeżeli wartość sprzedaży węgla bez kwoty podatku nie przekroczy kwoty 200 000 zł ustalonej w proporcji do końca roku. Zwolnienie takie oznacza, że Gmina nadal nie musi naliczać podatku VAT za swoje dostawy i w konsekwencji nie może odliczyć naliczonego VAT.

Aby ustalić ww. limit uprawniający do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego, Gmina powinna posłużyć się wzorem:

liczba dni pozostających do końca roku od dnia rozpoczęcia sprzedaży węgla, czyli od dnia pierwszej sprzedaży do 31 grudnia 2022 r. x 200 000 zł / liczba dni w roku.

W momencie przekroczenia w trakcie roku podatkowego kwoty wyliczonej w ww. sposób, Gmina utraci prawo do zwolnienia podmiotowego, co w konsekwencji będzie oznaczało obowiązek rejestracji dla potrzeb rozliczeń podatku VAT i zasadniczo prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu zakupu węgla przeznaczonego do sprzedaży na rzecz gospodarstw domowych.

Podstawa prawna: art. 86 ust. 1, art. 113 ust. 1 i ust. 13 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.).

24.  W jakim terminie od przekroczenia limitu występuje obowiązek rejestracji VAT i jak on przebiega?

W przypadku podatników przekraczających limit zwolnienia w VAT obowiązek rejestracji powstaje z momentem przekroczenia tego limitu (limitu w proporcji jeżeli podatnik rozpoczął sprzedaż w trakcie roku). Już transakcja, którą podatnik przekracza przysługujący mu limit powinna zostać opodatkowana podatkiem VAT.

Rejestracja następuje poprzez złożenie zgłoszenia rejestracyjnego, tj. złożenia w urzędzie skarbowym druku VAT-R (papierowo lub elektronicznie) ze wskazaniem daty, od której przekroczono limit zwolnienia z VAT oraz okresu rozliczeniowego, za który będzie po raz pierwszy złożone rozliczenie. Od tego momentu podatnik uzyska status podatnika VAT czynnego – sam proces rejestracji nie powoduje konieczności zaprzestania sprzedaży. Jeżeli natomiast wniosek o rejestrację zostanie przekazany przed samym przekroczeniem limitu, już w trakcie procesu rejestracji gmina nie może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT, ponieważ dopuszczalny limit zwolnienia został przekroczony. Oznacza to, że do każdej sprzedaży po przekroczeniu limitu należy doliczyć VAT należny.   

W momencie uzyskania statusu czynnego podatnika VAT, podatnik uzyskuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych zakupów.

W takich przypadkach urzędy skarbowe podejmą niezbędne działania w zakresie szybkiej rejestracji gmin dla potrzeb rozliczania podatku VAT. Tym samym, rejestracja będzie przebiegała na bieżąco po wpływie zgłoszenia rejestracyjnego.  

25.  Jakie frakcje będzie można zamówić do gminy? Czy będzie możliwość zamówienia frakcji "ekogroszek"?

Frakcja ekogroszek zalicza się do sortymentu groszek. Szczegółowy zakres parametrów jakościowych w obrębie dostępnych sortymentów będzie zależał od oferty podmiotów wprowadzających do obrotu.

26.  W przypadku współpracy gminy ze składem opału, jakie wymogi musi on spełniać?

Takie jak dotąd.

Ustawa nie przewiduje żadnych szczegółowych przepisów w tym zakresie. W związku z powyższym ww. wymogi wynikają z już obowiązujących przepisów.

27.  Czy będzie wprowadzony ujednolicony wzór wniosku o zakup węgla, jaki mieszkańcy mieli by składać do gmin?

Nie. Ustawa nie określa wzoru wniosku o zakup węgla.

28.  Projekt ustawy nie precyzuje w jaki sposób gmina ma dokonać wstępnego ustalenia zapotrzebowania, czy musi być to udokumentowane np. w formie ankiety, czy wystarczy wywiad wśród mieszkańców?

To zależy od gminy. Chodzi o uzyskanie miarodajnej informacji.

Sposób realizacji wstępnego ustalenia zapotrzebowania nie jest określony ustawą i wybór w tym zakresie należy do danej gminy. Istotne jest jednak, aby ustalone zapotrzebowanie było jak najbardziej zbliżone do rzeczywistego. Nie wydaje się właściwe przyjęcie założenia, ze wszystkie gospodarstwa domowe uprawnione do dodatku węglowego będą zainteresowane zakupem preferencyjnym maksymalnej przypadającej im ilości węgla.

29.  Na składzie węgla w danej miejscowości jest zapas surowca energetycznego, który mógłby być już sprzedawany na zasadach ustalonych w ustawie? Czy węgiel ten może zostać sprzedany w ramach ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe?

Tak, w sytuacji gdy węgiel został zakupiony od podmiotu wprowadzającego do obrotu, będzie on mógł zostać sprzedany na podstawie przepisów ustawy.

30.  W gminie kilka podmiotów wyraża chęć przystąpienia do sprzedaży węgla. Który z nich ma pierwszeństwo? Czy sprzedaż może prowadzić każdy z nich równocześnie?

W gminie co do zasady może być jeden taki podmiot – jeśli ma ich być kilka, muszą działać w porozumieniu.

Pierwszeństwo ma ten podmiot, który dokonał pierwszy zgłoszenia (art. 34 ust. 5 ustawy). Sprzedaż może prowadzić wyłącznie jeden inny podmiot lub grupa podmiotów współpracujących ze sobą (art. 4 ust. 3 pkt 2 projektu). Warunkiem jej prowadzenia jest zawarcie z takim podmiotem lub grupą podmiotów umowy przez podmiot wprowadzający do obrotu. W przypadku gdy z pierwszym wg kolejności zgłoszenia podmiotem nie zostanie zawarta umowa (np. z uwagi na wątpliwości w zakresie jego wiarygodności), do ustaleń w zakresie zawarcia umowy z podmiotem wprowadzającym do obrotu może przystąpić kolejny podmiot.

31.  Czy wzór umowy pomiędzy gminą a podmiotem wprowadzającym będzie proponował ten podmiot, czy gmina musi opracować własny?

Gmina nie musi opracowywać własnego wzoru.

Podmioty wprowadzające do obrotu przygotują wzór umowy z gminą.

32.  Co się stanie gdy gmina zostanie z nadmiarem zakupionego węgla? Czy będzie możliwość wykorzystania jego np. w szkołach, jednostkach gminnych. Czy będzie możliwość sfinansowania nadmiaru, czy gmina będzie musiała dopłacić?

MAP czyni starania, by była taka możliwość.

Tego rodzaju sytuacja nie została uregulowana w ustawie, w związku z tym będzie regulowana przez postanowienia umowy z podmiotem wprowadzającym do obrotu.

33.  Co to znaczy, że węgiel odparowuje i zmniejsza przy tym swoją objętość? Składy węgla wskazują, że jest to zjawisko powszechne i należy brać to pod uwagę ubytek ok. 3%. Jak to rozliczyć?

Tak, występuje takie zjawisko – to naturalne.

W czasie realizacji transportu i składowania węgla występują naturalne ubytki. Wielkość 3% dotyczy najbardziej niekorzystnych warunków przy transporcie takich jak: sortyment (im mniejsze ziarna tym większe ubytki masy), odległość transportu, środki zabezpieczające przed wywiewaniem). Koszt ubytków może zostać pokryty dzięki różnicy cenowej między zakupem a sprzedażą węgla.

34.  Czy cena każdego rodzaju węgla będzie taka sama? Co z miałem, który jest o wiele tańszy, jaka będzie jego cena?

Cenę maksymalną paliwa stałego określa ustawa. Dostępność i ceny poszczególnych sortymentów należą do decyzji podmiotów wprowadzających paliwo stałe do obrotu, przy czym zakłada się, że do sprzedaży w ramach zakupu preferencyjnego będą kierowane przede wszystkim sortymenty inne niż miał.

35.  Czy groszek/orzech nadają się do pieców retortowych?

To zależy od konkretnego modelu pieca.

Dokumentacja techniczna ruchowa kotła określa rodzaj paliwa przeznaczonego do danego kotła. Trzeba pamiętać, że frakcja ekogroszek zalicza się do sortymentu groszek.

36.  Czy innym podmiotem, o którym mowa w ustawie, może być skład węgla, który prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej? Kto zakupuje w takim przypadku węgiel od podmiotu wprowadzającego – gmina czy inny podmiot i kto jest zobowiązany do sprzedaży? Czy w takim przypadku gmina może scedować sprzedaż węgla na inny podmiot, z którym zawarła umowę i czy sprzedaż ta stanowi wtedy dochód tego podmiotu? Czy cena wówczas wynosi maksymalnie 2000 zł czy 2200 zł brutto.

Tak, istnieje taka możliwość.

Podmioty prywatne mogą być zaangażowane w proces sprzedaży węgla w dwóch różnych trybach.

Po pierwsze, zgodnie z art. 5 ust. 5 pkt 4 ustawy, gmina może prowadzić sprzedaż m.in. w ramach umowy z innym podmiotem, o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W takim przypadku sprzedaż węgla następuje po cenie nie wyższej niż 2000 zł brutto/tonę, zaś stroną umów z podmiotami wprowadzającymi do obrotu oraz mieszkańcami pozostaje gmina (podmiot prywatny jest podwykonawcą działającym w imieniu gminy).

Druga możliwość dotyczy sytuacji, gdy gmina nie ogłosi na BIP informacji o zakupie paliwa stałego z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych. Wówczas chęć przystąpienia do takiego zakupu może zgłosić inny podmiot lub współpracujące ze sobą inne podmioty. Wówczas cena maksymalna wyniesie 2200 zł brutto/tonę, nie stosuje się wydłużonego do 60 dni terminu zapłaty na rzecz podmiotu wprowadzającego do obrotu, a stroną umów jest inny podmiot działający na własny rachunek, a nie gmina.

37.  Ustawa wskazuje, że gdy gospodarstwo domowe nie wystąpiło wcześniej o wypłatę dodatku węglowego, jest w nim mowa, że wówczas należy dokonać weryfikacji wniosku o zakup w szczególności w zakresie zgłoszenia lub wpisania głównego źródła ogrzewania w centralnej ewidencji emisyjności budynków. W CEEB zaznacza się źródła zainstalowane i eksploatowane, a nie zaznacza się jakie jest główne źródło ogrzewania. Czy wobec tego, jeżeli w CEEB mieszkaniec ma zaznaczone dwa eksploatowane źródła ogrzewania to powinien we wniosku o preferencyjny zakup węgla zaznaczyć, które z dwóch źródeł ogrzewania jest główne?

Weryfikacja powinna dotyczyć kryteriów, które byłby badane przy ustalaniu uprawnienia do dodatku węglowego, gdyż zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, do dokonania zakupu preferencyjnego jest uprawniona osoba fizyczna w gospodarstwie domowym, która spełnia warunki uprawniające do dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym. Gospodarstwo jest wiec, co do zasady, obowiązane wskazać, które źródło ogrzewania jest źródłem głównym.

38.  Czy podmiot wprowadzający do obrotu może być jednocześnie innym podmiotem? Chodzi o sytuację, gdy ten podmiot wprowadzający do obrotu, który będzie sprzedawał gminie, która zdecyduje się na udział w sprzedaży preferencyjnej, będzie w innej gminie, która nie przystąpiła do sprzedaży preferencyjnej, sprzedawał bezpośrednio gospodarstwu domowemu?

Tak, art. 4 ust. 6 wprost dopuszcza taką możliwość.

39.  Jaka dokładnie cena brutto będzie dla mieszkańców?

Cena nie może wynosić więcej niż:

• 2000 zł brutto/tonę w przypadku sprzedaży przez gminę lub gminę sąsiednią (art. 5 ust. 2 ustawy),
• 2200 zł brutto/tonę w przypadku innego podmiotu (art. 4 ust. 8 ustawy).

Podmioty te mogą jednak sprzedawać węgiel taniej (przepisy określają jedynie cenę maksymalną).

40.  Czy podstawą zakupu węgla jest pozytywna decyzja w zakresie dodatku węglowego?

Tak, taka jest zasada generalna.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, do dokonania zakupu preferencyjnego jest uprawniona osoba fizyczna w gospodarstwie domowym, która spełnia warunki uprawniające do dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym. Jednak w przypadku w którym osoba nie złożyła do tej pory takiego wniosku, wójt, burmistrz albo prezydent miasta dokonuje weryfikacji wniosku o zakup w szczególności w zakresie zgłoszenia lub wpisania głównego źródła ogrzewania w centralnej ewidencji emisyjności budynków (art. 8 ust. 2 ustawy).

41.  Czy inny podmiot z którym gmina może zawrzeć umowę, zgodnie z art. 5 ust. 5 pkt 4 ustawy, na potrzeby realizacji tego zadania może mieć skład opału na terenie innej gminy niż właściwa gmina?

Tak, ale kluczem jest dostępność dla mieszkańców.

Przepisy ustawy nie regulują tego zagadnienia. Zakłada się, że gminy będą kierować się przy wyborze miejsca, w którym prowadzona będzie sprzedaż m.in. łatwością dotarcia do niego mieszkańców, w tym odległością. Jeśli skład, z którego prowadzona będzie sprzedaż, będzie położony nieopodal (np. w sąsiedniej gminie), to nie ma przeciwskazań do takiego rozwiązania.

42.  Czy gmina lub podmiot, o którym mowa w art. 5 ust 5 ustawy, zainteresowany sprzedażą węgla w ramach systemu dystrybucji określonego projektem, musi czekać do wejścia w życie ustawy, czy są inne rozwiązania służące przyśpieszeniu tej procedury w celu jak najszybszego zabezpieczenia potrzeb mieszkańców?

Taka możliwość istnieje już teraz.

Art. 30 ustawy wskazuje, że do umów oraz innych czynności prawnych i faktycznych podjętych przez podmiot wprowadzający do obrotu, gminę lub podmiot, o którym mowa w art. 5 ust. 5, w celu realizacji sprzedaży paliwa stałego przez gminę lub podmiot, o którym mowa w art. 5 ust. 5, gospodarstwom domowym od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy ustawy stosuje się odpowiednio; zaś umowy i inne czynności prawne oraz faktyczne dokonane przez gminę lub podmiot, o którym mowa w art. 5 ust. 5, w celu realizacji sprzedaży paliwa stałego z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia wejścia w życie ustawy uznaje się za dokonane zgodnie z przepisami ustawy.

W związku z powyższym ww. podmioty mogą już w tym momencie prowadzić sprzedaż na warunkach określonych w ustawie.

43.  Czy gospodarstwa domowe które złożyły deklarację CEEB lub jej korektę po 11 sierpnia 2022 roku uprawnione są do zakupu paliwa stałego na preferencyjnych warunkach?

Uprawnienie do zakupu paliwa stałego na preferencyjnych warunkach jest pochodną istnienia uprawnienia do dodatku węglowego. Do dodatku węglowego jest, co do zasady, uprawnione wyłącznie gospodarstwo domowe, które złożyło deklarację do CEEB do 11 sierpnia 2022 r.

44.  Kotły na paliwo stałe typ „ekogroszek” dostosowane są d paliwa o frakcji 5-25 mm, natomiast w sprawozdaniu „Dystrybucja węgla” określona frakcja dla groszku to 8-30mm. Czy będzie możliwy zakup węgla o frakcji 8-25 mm?

Podmioty wprowadzające do obrotu będą mieć w ofercie frakcję 5-25mm.

45.  Jeśli inny podmiot (prywatny przedsiębiorca) będzie sprzedawał węgiel po cenie 2200 zł brutto, to czy do tej ceny może doliczyć transport do domu klienta?

Transport tak, ale żadnych innych dodatkowych kosztów.

Zgodnie z art. 4 ust. 9 ustawy, do ceny 2 200 zł brutto/tonę, inny podmiot, który sprzedaje paliwo stałe na rzecz osób fizycznych w gospodarstwach domowych nie może doliczać żadnych dodatkowych kosztów i opłat obciążających osobę fizyczną w gospodarstwie domowym nabywającą to paliwo stałe, z wyłączeniem kosztów transportu paliwa stałego z miejsca jego składowania przez ten inny podmiot do gospodarstwa domowego w przypadku, gdy osoba fizyczna w gospodarstwie domowym skorzysta z usługi transportu oferowanej przez ten inny podmiot, przy czym skorzystanie z tej usługi nie może warunkować sprzedaży tego paliwa stałego i jego wydania przez inny podmiot.

46.  Czy gmina powinna wydawać zaświadczenia wyłącznie osobom, którym przysługuje  uprawnienie do zakupu preferencyjnego?

Tak, przy czym procedura związana z wydawaniem zaświadczeń dotyczy jedynie sytuacji, gdy  gmina nie ogłosi na BIP informacji o zakupie paliwa stałego z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych, a w jej miejsce wejdzie gmina sąsiednia lub inny podmiot (wówczas oryginał zaświadczenia powinien być pozostawiony przy dokonywaniu zakupu preferencyjnego w gminie sąsiedniej lub u innego podmiotu).

47.  Czy w przypadku nawiązania współpracy z innym podmiotem będącym pośredniczącym  podmiotem węglowym, cena określona w projekcie ustawy na kwotę 2200 zł będzie ceną maksymalną? Jakie dodatkowe koszty będę spoczywały na tych innych podmiotach m.in. podatki, akcyza itp.  Jeśli tak to jakiego rzędu to są opłaty.  Niniejsze informacje są niezbędne celem analizy ewentualnego zysku dla podmiotów  podejmujących się tego  zadana.

Tak, 2200 zł będzie ceną maksymalną brutto, a więc po uwzględnieniu wszelkich podatków i opłat. Co do zasady będzie to jedynie podatek VAT w wysokości 23%, gdyż zwolnieniu od akcyzy podlega sprzedaż węgla na rzecz finalnych nabywców węglowych będących gospodarstwami domowymi zużywającymi węgiel do celów opałowych.

48.  Art. 12 ust. 2 projektu ustawy mówi o osobie w gospodarstwie domowym spełniającej warunki uprawniające do dodatku węglowego, która nie złożyła wniosku o wypłatę – wówczas wójt weryfikuje wniosek o zakup w szczególności w zakresie zgłoszenia lub wpisania głównego źródła ciepła. Wójt dokonuje wpisu do CEEB? Czy CEEB zostanie do tego dostosowany?

Weryfikacja powinna dotyczyć kryteriów, które byłby badane przy ustalaniu uprawnienia do dodatku węglowego. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, do dokonania zakupu preferencyjnego jest uprawniona osoba fizyczna w gospodarstwie domowym, która spełnia warunki uprawniające do dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym.

49.  Zgodnie z art. 12 ust. 3 zakup węgla dotyczy tylko mieszkańców gminy będących w rejestrze mieszkańców? Co z mieszkańcami nie zameldowanymi na terenie gminy, ale zamieszkującymi na stałe?

Powołany przepis wskazuje jedynie, jakie informacje powinny być brane pod uwagę przy weryfikacji. Uprawnienie przysługuje osobom fizycznym w gospodarstwach domowych, które spełniają warunki uprawniające do dodatku węglowego.

50.  Jaka powinna być data rozpatrywania wniosku o zakup węgla przez wójta? W jaki sposób ma się kończyć procedura weryfikacji wniosku? Wydanie zaświadczenia, decyzji, postanowienia?

Wniosek powinien być rozpatrzony niezwłocznie.

Ustawa nie określa terminu na rozpatrzenie wniosku o zakup. Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców, zakłada się, że będą one rozpatrywane niezwłocznie. Ustawa nie przewiduje szczególnych regulacji w zakresie obowiązku wydania decyzji bądź postanowienia.

51.  Czy będzie przygotowany wzór rejestru obsłużonych wniosków?

Nie. Nie przewiduje się ustalenia takiego wzoru.

52.  Zgodnie z art. 5 ust. 5 gmina może prowadzić sprzedaż węgla za pośrednictwem innych podmiotów, w związku z tym czy możliwe jest zawieranie umów na sprzedaż węgla z kilkoma podmiotami?

Tak, ustawa dopuszcza zawarcie ww. umów z kilkoma podmiotami.

53.  Zgodnie z art. 10 projektu ustawy, do wniosku dołączone będzie oświadczenie, czy i w jaki sposób Gmina będzie weryfikować prawdziwość tego oświadczenia?

Gmina nie ma obowiązku badania prawdziwości oświadczenia. Jednak w sytuacji, gdyby gmina posiadała informacje tym, że oświadczenie nie odpowiada prawdzie, powinna zawiadomić odpowiednie organy.

54.  Zamierzamy podpisać umowę z przedsiębiorstwem prowadzący działalność związaną z dystrybucją węgla. Proszę zatem o informację dotyczącą płatności końcowej przez odbiorcę węgla (2000 zł za 1 tonę), czy ma być dokonana w urzędzie, czy też u tego przedsiębiorcy.

To zależy od gminy. Szczegółowe warunki rozliczeń powinny zostać określone w umowie między gminą a tym podmiotem.

55.  Jeżeli gmina zgłosi się po zakup węgla i zleci sprzedaż podmiotowi trzeciemu, to kto będzie otrzymywać faktury zakupowe od podmiotu wprowadzającego do obrotu?

Gmina.

Faktura będzie wystawiana przez podmiot wprowadzający do obrotu na rzecz gminy, nie zaś jej podwykonawców.

56.  Czy w preferencyjnej cenie 2000 zł brutto węgiel może być sprzedany odbiorcom innym niż gospodarstwa domowe, np. dla szkół i innych gminnych instytucji?

Nie.

Przepisy ustawy nie przewidują takiej możliwości.

57.  Czy oprócz węgla na preferencyjnych warunkach, podmioty prywatne mogą kupować węgiel z PGE Paliwa po ich cenach np. 2.100 netto i czy wówczas stawka VAT wynosi 23% i czy musimy naliczać akcyzę oraz w jakiej wysokości?

Tak.

Podmioty nabywające węgiel na warunkach rynkowych mogą to wciąż robić na dotychczasowych zasadach (w tym dotyczących opodatkowania).

58.  Jakie są zadania gminy, jeśli zleca sprzedaż węgla innemu podmiotowi (lokalnemu przedsiębiorcy)?

To gmina odpowiada za realizację całego procesu. Pozostałe podmioty działają jedynie jako jej podwykonawcy.

59.  Kto powinien zawrzeć umowę z przedsiębiorstwem (podmiotem wprowadzającym do obrotu) na zakup węgla po preferencyjnych cenach? Gmina czy lokalny przedsiębiorca?

Gmina.

W przypadku gdy gmina zamieści na swoim BIP informację o zamiarze dokonania zakupu węgla, będzie ona również stroną ww. umowy.

60.  Kto otrzyma dofinansowanie na zakup preferencyjny? Gmina czy lokalny przedsiębiorca?

Nie ma mowy o „dofinansowaniu”, tylko o rekompensatach.

Ustawa nie przewiduje dofinansowania na zakup preferencyjny dla gminy lub lokalnego przedsiębiorcy. Różnica między określoną w umowie z podmiotem wprowadzającym do obrotu ceną zakupu paliwa stałego przez gminę (1 500 zł brutto za tonę), a ceną sprzedaży tego paliwa stałego w ramach zakupu preferencyjnego (2 000 zł brutto za tonę) stanowi dochód gminy. Rekompensata przysługuje zaś podmiotom wprowadzającym do obrotu (w przypadku sprzedaży poniżej kosztów).

61.  Kto będzie zobowiązany do dokonania rozliczeń z US z tyt. podatku VAT należnego ze sprzedaży węgla? Gmina czy lokalny przedsiębiorca?

W przypadku gdy gmina zamieści na swoim BIP informację o zamiarze dokonania zakupu węgla, będzie ona stroną umów sprzedaży węgla na rzecz mieszkańców (mimo zaangażowania podwykonawców, np. lokalnych przedsiębiorców). Oznacza to, że gmina będzie zobowiązania do rozliczenia podatku VAT należnego z tytułu sprzedaży węgla. Lokalny przedsiębiorca będzie zaś musiał rozliczyć VAT w swoim zakresie, np. w odniesieniu do wynagrodzenia otrzymanego od gminy za wykonaną usługę związaną z czynnościami wykonywanymi na rzecz gminy.

62.  Czy spółki podpiszą umowę na odroczony termin płatności, aby gminy mogły zapłacić za węgiel po sprzedaży?

Tak. Termin płatności jest odroczony z mocy prawa.

Zgodnie z art. ust. 8 ustawy, termin dokonania przez gminę płatności z tytułu realizacji umowy z podmiotem wprowadzającym do obrotu wynosi 60 dni liczonych od dnia wydania paliwa stałego na rzecz gminy.

63.  Jakie obowiązki jednostek samorządu terytorialnego wynikają z ustawy o finansach publicznych (ufp), w związku z koniecznością zapewnienia w jej budżecie finansowania zadań określonych ustawą zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe?

Gmina, która zamierza dokonać zakupu paliwa stałego, będzie zawierać umowę z podmiotem wprowadzającym węgiel do obrotu, z której wynikać będzie konieczność zapłaty za węgiel. Taka umowa stanowi zaciągnięcie przez gminę zobowiązania, które powinno mieć pokrycie w  planowanych wydatkach budżetu gminy.

Zatem – przed zawarciem umowy – powinny być wprowadzone stosowne zmiany w uchwale budżetowej gminy, tj. w planie dochodów (planowane wpływy ze sprzedaży węgla) i planie wydatków (koszty zakupu węgla). Wskazują na to, m.in. poniższe regulacje ustawy o finansach publicznych:

• jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków (art. 46 ust. 1 ufp);
• wydatki publiczne (tu: na zakup węgla) mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego (art. 44 ust. 2 pkt 2 ufp).

Jednocześnie ustawa zakłada możliwość wprowadzenie niezbędnych zmian, o których mowa powyżej, w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z wykonywaniem ustawy przez wójta, burmistrza albo prezydent miasta (bez udziału rady gminy).

64.  Jeśli gmina do sprzedaży węgla mieszkańcom wykorzystuje podwykonawców, to czy mogą oni wystawiać w imieniu gminy faktury na rzecz nabywców?

Tak.

W przypadku gdy gmina upoważni podwykonawcę do dokonywania w jej imieniu czynności wynikających z ustawy, w tym również do wystawiania faktur, podmiot ten będzie mógł na podstawie art. 106d ust. 2 ustawy o VAT wystawiać w imieniu gminy faktury na rzecz nabywców.

65.  Czy mowa między gminami, o której mowa w art. 3 ust. 10 ustawy, powinna być zawarta jako porozumienie międzygminne, o którym mowa w art. 74 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 z późn. zm.)?

Nie. Ustawa nie przewiduje takiego wymogu.

66.  Jak ma wyglądać wniosek innego podmiotu do gminy w trybie art. 34 ust. 4 ustawy. Czy gmina zawiera porozumienie z tym podmiotem o powierzeniu mu tego obowiązku?

Nie. Ustawa nie określa wzoru wniosku.

Gmina nie zawiera porozumienia z tym podmiotem, natomiast podmiot ten może podjąć uzgodnienia w przedmiocie zawarcia umowy o zakupie węgla z podmiotem wprowadzającym do obrotu. Podmiot wprowadzający do obrotu, który zawarł umowę z takim podmiotem, powinien pisemnie poinformować o tym gminę. Dodatkowo gmina informuje o tym w Biuletynie Informacji Publicznej.

67.  Czy gmina przekazuje do podmiotu wprowadzającego do obrotu informację o innym podmiocie zainteresowanym, który złożył wniosek do gminy w trybie art. 34 ust. 4 ustawy?

Przepisy nie regulują tej kwestii, jednak nie ma przeszkód, aby gmina przekazała tę informację podmiotowi wprowadzającemu do obrotu.

68.  Czy mieszkaniec wspólnoty mieszkaniowej (blok z własnym kotłem), uprawniony do dodatku węglowego, będzie mógł kupić węgiel od gminy na preferencyjnych zasadach, czyli za 2 tys. zł za tonę? W mieszkaniu nie ma pieca, źródło ciepła jest jedno na cały blok.

Tak.

W przypadku, w którym mieszkaniec ten jest uprawniony do dodatku węglowego, będzie mógł kupić węgiel od gminy.

69.  Czy jeżeli gmina nie ma możliwości prowadzić dystrybucji węgla poprzez podmioty wymienione w art. 5 ust. 5 ustawy, a na terenie gminy funkcjonują podmioty prywatne posiadające niezbędną infrastrukturę do takiej dystrybucji, to czy można scedować dystrybucję węgla w cenie 2 000 zł brutto/tonę bezpośrednio na ten podmiot bezpośrednio? Czy ewentualnie gmina w przypadku wyższych kosztów może je wyrównać temu podmiotowi?

Podmioty prywatne, o których mowa w pytaniu, to podmioty wymienione w art. 5 ust. 5 pkt 4 ustawy, a więc jak najbardziej istnieje możliwość podzlecenia im zadań w ramach dystrybucji na rzecz mieszkańców.

70.  Czy jednemu gospodarstwu domowemu na ten rok przysługiwałoby 1,5 tony, a w 2023 kolejne 1,5 tony? Czy ta ilość wynosi 3 tony jednorazowo?

Ilość dostępnego paliwa stałego w ramach zakupów preferencyjnych została  określona w rozporządzeniu Ministra Aktywów Państwowych z dnia 2 listopada 2022 r. w sprawie ilości paliwa stałego dostępnej dla jednego gospodarstwa domowego i wynosi:

• 1500 kg – do dnia 31 grudnia 2022 r.;
• 1500 kg – od dnia 1 stycznia 2023 r.

71.  Co w przypadku, jeśli nie dostajemy środków (nie będzie tyle wpłat) na konto, a termin płatności za fakturę podmiotu wprowadzającego będzie się zbliżał?

Podmioty wprowadzające do obrotu we współpracy z gminami będą organizowały wydania węgla w taki sposób, aby zminimalizować prawdopodobieństwo niesprzedania węgla przez gminę na rzecz mieszkańców w okresie 60 dni.

72.  Czy będzie możliwość zwrotu węgla, w przypadku:

a) gdy zostanie (nadwyżka),

b) złej jakość surowca?

Kwestie z związane z pozostałym (niesprzedanym) węglem oraz gwarancją jego jakości będą regulowały umowy między gminami a podmiotami wprowadzającymi do obrotu.

73.  Pojawiła się informacja, że jeśli koszty dystrybucji węgla będą wyższe niż 500 zł, to ma dołożyć do nich gmina, ale z jakich środków? Jeżeli spowoduje to deficyt budżetu, czym ma być pokryty, skoro będzie to wydatek bieżący?

Określenie różnicy cenowej między węglem zakupionym a sprzedawanym na poziomie 500 zł zostało poprzedzone rozeznaniem sytuacji rynkowej związanych z kosztami transportu i dystrybucji węgla. Dzięki rozwiniętemu systemowi zsypisk, z których można odbierać węgiel, kwota ta powinna być wystarczająca. Gdyby jednak gmina uznała, że tak nie jest oraz nie była skłonna do pokrycia kosztu z własnych środków, nie ma ona obowiązku zakupu węgla na rzecz mieszkańców (nie musi ona ogłaszać takiego zamiaru na swoim Biuletynie Informacji Publicznej). Przystąpienie do systemu jest dobrowolne.

74.  Czy zadeklarowana przez gminę ilość paliwa stałego będzie traktowana jako wartość szacunkowa (z możliwością zakupu zarówno mniejszej jak i większej ilości od pierwotnie wskazanej)?

Tak. Natomiast wartość zadeklarowana przez gminy powinna być wartością miarodajną, jednak nie wyklucza się możliwości wprowadzenia zmian w przedstawionym zapotrzebowaniu. Wiążąca ilość węgla jaka zostanie zakupiona przez gminy będzie wynikać z zamówień składanych podmiotom wprowadzającym.

75.  Czy gmina, która będzie prowadzić sprzedaż węgla za pośrednictwem spółki komunalnej, powinna  przenieść rozliczenia finansowe z mieszkańcami gminy na spółkę komunalną, czy to gmina powinna rozliczać to w swoim budżecie? Chodzi o zakup węgla, sprzedaż węgla mieszkańcom gminy oraz zapłata za transport i dystrybucję.

Rozliczenia finansowe powinny być prowadzone przez gminę.

Gmina jest stroną umów z podmiotem wprowadzającym do obrotu, a także z gospodarstwami domowymi. Dlatego przepływy finansowe powinny znaleźć odzwierciedlenie w rozliczeniach finansowych gminy.

76.  Czy jeśli spółka komunalna nie jest wyposażona w wagę najazdową i sprzęt do załadunku, to czy gmina może wybrać inny podmiot niezwiązany kapitałowo?

Tak.

Jest to możliwe na podstawie umowy z innym podmiotem, o którym mowa w  art. 5 ust. 5 pkt 4 ustawy.

77.  Czy powiat może przystąpić do sprzedaży węgla po preferencyjnych cenach zgodnie z ustawą?

Nie.

Przepisy ustawy w tym zakresie dotyczą wyłącznie gmin. Powiat może jednak zaangażować się w trybie roboczym, np. ułatwiając porozumienie między gminami, które mogłyby wspólnie podjąć się sprzedaży węgla na rzecz swoich mieszkańców.

78.  Gdyby gmina, z uwagi na brak możliwości technicznych oraz logistycznych nie zdecydowałaby się przystąpić do programu handlu węglem, jak wyglądałaby procedura, gdyby w zamian udział w programie chciał wziąć prywatny przedsiębiorca z terenu gminy, który od lat prowadzi działalność w zakresie właśnie dystrybucji węgla?

Zob. odpowiedź na pyt. 14.

79.  Czy na podstawie art. 5 ust. 5 pkt. 4 gmina może wyłonić inny podmiot z sektora prywatnego, który w ramach swojej działalności zajmuję się handlem węglem i który będzie za określoną stawkę prowadził dystrybucję węgla po cenach preferencyjnych dla gospodarstw domowych z terenu Gminy?

Tak. Ustawa wprowadza taką możliwość.

W przypadku, gdy podmiot prywatny będzie działał w zakresie sprzedaży węgla jako podwykonawca gminy, obowiązywać będzie cena maksymalna 2000 zł brutto/tonę. Podmiot wprowadzający do obrotu, który zawarł umowę z innym podmiotem lub podmiotami, powinien poinformować gminę pisemnie o ich firmach i siedzibach. Dodatkowo gmina informuje o tym w Biuletynie Informacji Publicznej.

Dowiedz się więcej z artykułu: Dystrybucja węgla przez samorządy

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe (Dz.U. z 2022 r., poz. 2236).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl