15 nowych miast

Uroczystość z udziałem wiceministra Pawła Szefernakera

Od nowego roku na mapie Polski pojawi się 15 miejscowości, które uzyskały status miasta. Tym samym od 1 stycznia w naszym kraju będzie 979 miast. Dziś, 29 grudnia br., podczas uroczystości w KPRM, przedstawiciele gmin odebrali z rąk premiera Mateusza Morawieckiego oraz wiceministra Pawła Szefernakera akty nadania statusu miasta oraz symboliczne klucze.

Podczas uroczystości premier Mateusz Morawiecki zaznaczył, że nadanie statusu miasta to uwieńczenie starań lokalnych społeczności, dla których ważny jest rozwój ich miejscowości.

- "Sercem każdego miasta nie jest rynek, ale tym najważniejszym sercem są ludzie. To oni będą kształtować losy waszych miejscowości. Ludzie z marzeniami, aspiracjami, z ich pracą na rzecz tego miejsca" – powiedział szef rządu.

Sekretarz stanu w MSWiA Paweł Szefernaker podziękował mieszkańcom za ich determinację.

- "Procedura nadania praw miejskich jest procesem, który bardzo dobrze ukazuje samorządność. Zaczyna się od inicjatywy mieszkańców, a kończy na decyzji najwyższych organów państwa. Chciałbym podziękować wszystkim samorządowcom, że jako administracja publiczna potrafiliśmy w tym roku pokazać, że jesteśmy w stanie podołać tym wyzwaniom, jakie rok 2022 przed nami postawił" – powiedział wiceszef MSWiA. 

Wiceminister odniósł się także do pomocy, jakiej Polacy udzielili uciekającym przed wojną uchodźcom z Ukrainy i o zaangażowaniu samorządów w ten proces.

- "To wszystko, co zorganizowaliśmy dla uchodźców wojennych z Ukrainy oraz działania, które musieliśmy podjąć jako cała administracja w związku z kryzysem gospodarczym, to wspólny sukces rządu i samorządu" – podkreślił.

Nowe miasta w Polsce od 1 stycznia 2023 roku

Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów 1 stycznia 2023 r. status miasta otrzymają: 

• Miękinia – w gminie Miękinia, w powiecie średzkim, w województwie dolnośląskim;
• Jeżów – w gminie Jeżów, w powiecie brzezińskim, w województwie łódzkim;
• Dąbrowice – w gminie Dąbrowice, w powiecie kutnowskim, w województwie łódzkim;
• Rozprza – w gminie Rozprza, w powiecie piotrkowskim, w województwie łódzkim;
• Ujazd – w gminie Ujazd, w powiecie tomaszowskim, w województwie łódzkim;
• Książ Wielki – w gminie Książ Wielki, w powiecie miechowskim, w województwie małopolskim;
• Czarny Dunajec – w gminie Czarny Dunajec, w powiecie nowotarskim, w województwie małopolskim;
• Latowicz – w gminie Latowicz, w powiecie mińskim, w województwie mazowieckim;
• Bodzanów – w gminie Bodzanów, w powiecie płockim, w województwie mazowieckim;
• Jastrząb – w gminie Jastrząb, w powiecie szydłowieckim, w województwie mazowieckim;
• Jadów – w gminie Jadów, w powiecie wołomińskim, w województwie mazowieckim;
• Włodowice – w gminie Włodowice, w powiecie zawierciańskim, w województwie śląskim;
• Łopuszno – w gminie Łopuszno, w powiecie kieleckim, w województwie świętokrzyskim;
• Piekoszów – w gminie Piekoszów, w powiecie kieleckim, w województwie świętokrzyskim;
• Miasteczko Krajeńskie – w gminie Miasteczko Krajeńskie, w powiecie pilskim, w województwie wielkopolskim.

Nadanie statusu miasta to w większości przypadków przywrócenie praw miejskich odebranych m.in. w wyniku carskich represji po powstaniu styczniowym.

O nadaniu statusu miasta decyduje m.in. stopień urbanizacji danego terenu. Istotne są także cechy funkcjonalno-przestrzenne, które przesądzają o ich miejskim charakterze. Ponadto większość mieszkańców utrzymuje się z działalności pozarolniczej. Ważne jest również dobre skomunikowanie miasta, tj. bliskość linii kolejowej, dogodne połączenia drogowe.

Informacje o nowych miastach

Na terenie dolnośląskiej miejscowości Miękinia znajdują się budynki wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków, takie jak kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, zbudowany pod koniec XV w. w stylu barokowym. Do zabytków należy także kaplica grobowa rodziny von Haugwitz z 1803 r., czy zespół pałacowo-parkowy pochodzący z XVII-XIX w.

Jeżów był w latach 1334-1870 miastem zakonu benedyktynów aż do czasu likwidacji zakonu przez Prusy. W miejscowości znajduje się szereg zabytków, z których najważniejszym jest zespół klasztorny benedyktynów z zabudowaniami z XVI-XX wieku oraz kościołem klasztornym pw. Św. Andrzeja, którego początki sięgają XII wieku.

Kolejnym nowym miastem są Dąbrowice, które także odzyskują prawa miejskie. W miejscowości znajdują się dwa place, jak np. Stary Rynek otoczony zabudową drewnianą z II połowie XIX wieku. Wyróżnia się także dobrze zachowany neorenesansowy ratusz miejski z I połowy XIX wieku.

Rozprza, która w 2015 r. obchodziła 950-lecie istnienia, jest kolejnym miastem, któremu w wyniku carskich represji w 1870 r. odebrano prawa miejskie. Do zabytków tej miejscowości można zaliczyć m.in. kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z XVIII wieku. Na terenie gminy znajdują się również bunkry z II wojny światowej.

Ujazd był miastem w latach 1428-1870, a teraz odzyskuje prawa miejskie. W Ujeździe znajduje się pałac Ostrowskiego z 14-hektarowym parkiem z 1812 r. Jednym z zabytków nowo tworzonego miasta jest barokowy kościół pw. Św. Wojciecha.

Miejscowość Książ Wielki miała potwierdzone prawa miejskie przez Królową Jadwigę w 1385 r., ale prawdopodobnie przywilej lokacyjny był uzyskany już przed 1381 r. Wśród zabytków znajdują się m.in. kościół pw. Św. Wojciecha oraz kościół pw. Św. Ducha, oba z XIV w. Na terenie miejscowości znajduje się również Pałac „Mirów” wybudowany pod koniec XVI w.

W położonej na Podhalu miejscowości Czarny Dunajec żyje ponad 3700 mieszkańców. W 2016 r. miejscowości nadany został statut Obszaru Ochrony Uzdrowiskowej Czarny Dunajec. W miejscowości znajduje się Cmentarz Żydowski z XIX w. Na terenie miejscowości jest także polodowcowe torfowisko Baligówka, z którego jeszcze w połowie XX w. wydobywano torf na skalę przemysłową.

Położony na Mazowszu Latowicz również utracił w 1869 r. - na mocy carskiej decyzji - prawa miejskie, których potwierdzenie uzyskania pochodzi z 1423 r. Miejscowość posiada zabytkowy kościół pw. Świętego Walentego i Świętej Trójcy, wybudowany na początku XX w.

Bodzianów słynie z Jarmarku Norbertańskiego, odtworzonego w 2005 r. na wzór średniowiecznych jarmarków w Bodzanowie organizowanych od 1415 r. W centrum miejscowości znajduje się rynek, który wraz zabudową stanowi historyczny układ urbanistyczny objęty opieką konserwatora zabytków.

Trzecią miejscowością na Mazowszu, która zyska prawa miejskie jest Jastrząb. W historii posiadał już prawa miejskie i stracił je w czasie zaborów. W związku z tym Jastrząb obchodził w 2022 r. 600-lecie istnienia. Wśród zabytków Jastrzębia można wymienić kościół pw. Św. Jana Chrzciciela z początku XX w.

Około 40 kilometrów od Warszawy znajduje się Jadów będący miastem w latach 1823-1869. Charakterystycznym punktem Jadowa jest rynek (o wymiarach 220 na 140 metrów) będący jednym z największych w okolicy, Muzeum Rodu Jadów, a także murowany kościół Sanktuarium Świętego Krzyża z lat 1882-1886.

Centrum Włodowic stanowi zrewitalizowany w ostatnich latach rynek z wmurowaną płytą herbową, który jest głównym placem w gminie. Atrakcją turystyczną tego miejsca są ruiny pałacu wybudowanego w latach 1669–1681. W przeszłości Włodowice miały prawa miejskie, lecz utraciły je w 1870 r.

W Łopusznie znajduje się Gminny Ośrodek Sportowo-Wypoczynkowy z boiskiem do piłki nożnej, kortem tenisowym i sceną koncertową. Ciekawym miejscem o tradycji historycznej jest „Wzgórze Trzech Krzyży”, gdzie znajdują się trzy krzyże z zamieszczoną na nich tablicą pamiątkową poświęconą rozstrzelanym tu w czasie II wojny światowej mieszkańcom gminy.

W Piekoszowie ważnym aspektem jest bliskość do Kielc, z czym wiąże się skoncentrowanie zabudowy przy drogach krajowych. W miejscowości praktycznie zanikła działalność rolnicza, mieszkańcy znajdują zatrudnienie w Piekoszowie oraz niedaleko położonych Kielcach.

W Wielkopolsce miastem zostanie Miasteczko Krajeńskie w powiecie pilskim. Tam centrum stanowi Plac Wolności z zabudową tworzącą ciągi historycznej architektury. Dominantę architektoniczną i wysokościową miejscowości stanowi kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego usytuowany na zboczu wzgórza, wzniesiony w latach 1898–1899.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl