Decyzja Prezydenta ws. ustawy budżetowej

Prezydent Andrzej Duda podjął decyzję o podpisaniu m.in. następujacych ustaw:

1. ustawa budżetowa na rok 2024 z dnia 18 stycznia 2024 r.,
2. ustawa z dnia 16 stycznia 2024 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 r.

Z uwagi na wątpliwości związane z prawidłowością procedury uchwalenia ww. ustaw, tj. brakiem możliwości udziału w pracach Sejmu nad tymi ustawami przez posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, Prezydent zdecydował o skierowaniu powyższych ustaw, w trybie kontroli następczej, do Trybunału Konstytucyjnego, celem zbadania ich zgodności z Konstytucją.

Analogiczne działania będą podejmowane przez Prezydenta RP każdorazowo w przypadku uniemożliwienia Posłom wykonywania ich mandatu, pochodzącego z wyborów powszechnych. Należy podkreślić, że sprawa wygaśnięcia mandatów została jednoznacznie przesądzona przez Sąd Najwyższy. Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik są posłami na Sejm RP.

Z uwagi na pojawiające się w przestrzeni publicznej nieprawdziwe informacje co do możliwości skrócenia kadencji Sejmu przez Prezydenta RP, należy podkreślić, że zgodnie z art. 225 Konstytucji, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu, jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu. W odniesieniu do ustawy budżetowej na rok 2024 taka sytuacja nie miała miejsca.

Co przewiduje ustawa budżetowa na rok 2024 z dnia 18 stycznia 2024 r.?

Przygotowując założenia makroekonomiczne na potrzeby ustawy budżetowej przyjęto, że w roku 2024 tempo wzrostu PKB wzrośnie do 3,0%. W ramach pozostałych założeń makroekonomicznych przyjęto, że w 2024 roku:

• realny wzrost konsumpcji prywatnej wyniesie 3,3%; 
• realne tempo wzrostu spożycia ogółem wyniesie 3,1%; 
• tempo wzrostu inwestycji ogółem ukształtuje się na poziomie 4,4%; 
• bilans płatniczy (saldo obrotów bieżących) wyniesie 0,0% PKB; 
• stopa bezrobocia na koniec 2024 r. wyniesie 5,2%;
• średnioroczny wzrost cen towarów i usług ukształtuje się na poziomie 6,6%.

W budżecie państwa limit wydatków ustalono na kwotę 866 375 747 tys. zł, zaś wysokość dochodów prognozowana jest na 682 375 747 tys. zł.

Deficyt budżetu państwa na dzień 31 grudnia 2024 r. ustalono na kwotę nie większą niż 184 000 000 tys. zł.

Prognozuje się, że dochody podatkowe budżetu państwa wyniosą 603 917 185 tys. zł, dochody niepodatkowe 74 534 657 tys. zł, zaś środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi 3 923 905 tys. zł. Podobnie jak w latach ubiegłych, najbardziej wydajnym źródłem dochodów podatkowych są podatki pośrednie. Dochody z poszczególnych podatków prognozowane są w następujących kwotach: 316 425 000 tys. zł  – z podatku od towarów i usług; 88 969 000 tys. zł – z podatku akcyzowego; 4 700 000 tys. zł – z podatku od gier; 70 037 405 tys. zł – z podatku dochodowego od osób prawnych; 109 205 780 tys. zł – z podatku dochodowego od osób fizycznych; 3 700 000 tys. zł – z tytułu podatku od wydobycia niektórych kopalin; 6 250 000 tys. zł – z podatku od niektórych instytucji finansowych; 4 630 000 tys. zł – z podatku od sprzedaży detalicznej. W ramach kategorii dochodów niepodatkowych przewiduje się następujące wielkości: dywidendy i wpłaty z zysku – 3 070 698 tys. zł; wpłaty z zysku NBP – 6 000 000 tys. zł; cło – 8 659 000 tys. zł; dochody państwowych jednostek budżetowych i inne dochody niepodatkowe – 51 816 320 tys. zł; wpłaty jednostek samorządu terytorialnego – 3 923 905 tys. zł.

W budżecie państwa przewidziano rezerwę ogólną oraz rezerwy celowe. Rezerwę ogólną zaplanowano w wysokości 649 022 tys. zł. W załączniku nr 2 zaplanowano także 76 rezerw celowych na łączną kwotę 65 018 887 tys. zł.

W ustawie budżetowej na rok 2024 wydatki budżetu środków europejskich zostały zaplanowane w wysokości 120 660 069 tys. zł. Dochody budżetu środków europejskich prognozowane są na kwotę 88 151 660 tys. zł. Ustawa budżetowa przewiduje również, że rok 2024 zamknie się deficytem budżetu środków europejskich w wysokości  32 508 409 tys. zł.

W ustawie budżetowej ustalono łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa w wysokości 868 926 653 tys. zł oraz łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa w wysokości 652 418 244 tys. zł. Planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa ustalono na kwotę 216 508 409 tys. zł.

W ustawie budżetowej zawarto upoważnienia dla Ministra Finansów do dokonywania ze środków budżetu państwa wypłat z tytułu kredytów i pożyczek udzielanych na podstawie umów międzynarodowych rządom innych państw – do kwoty 900 000 tys. zł oraz do udzielania ze środków budżetu państwa pożyczek dla: Banku Gospodarstwa Krajowego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, jednostek samorządu terytorialnego w ramach postępowania naprawczego lub ostrożnościowego, Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w granicach określonych limitów.

Ustawa budżetowa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2024 r.

Co przewiduje ustawa z dnia 16 stycznia 2024 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024?

Ustawa z dnia 16 stycznia 2024 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 stanowi tzw. ustawę okołobudżetową i jest ściśle związana z procedowaną ustawą budżetową na rok 2024.

Ustawa wprowadza zmiany w: ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników, ustawie z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o Funduszu Kolejowym, ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych, ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, ustawie z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, ustawie z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw, ustawie z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym, ustawie z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa wprowadza zmiany polegająca m.in. na:

• zamrożeniu w 2024 r. wydatków budżetu państwa na wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe; 
• zwiększeniu wysokości wynagrodzenia średniego nauczycieli początkujących, gwarantując wzrost wynagrodzenia średniego tej grupy zawodowej o 33%;
• zwiększeniu limitu wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na dofinansowanie zadań jednostek samorządu terytorialnego w zakresie wychowania przedszkolnego, w tym na planowany wzrost wynagrodzeń nauczycieli przedszkolnych; 
• umożliwieniu zaliczenia w 2024 r. wydatków przeznaczonych na kształcenie w uczelniach wojskowych studentów studiów stacjonarnych i doktorantów będących osobami cywilnymi do wydatków obronnych;
• stworzeniu podstawy prawnej do przeznaczenia środków z budżetu państwa przekazywanych do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w formie dotacji także na rekompensatę składek przekazywanych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych;
• modyfikacji zasad prowadzenia gospodarki finansowej przez: Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, Fundusz Rekompensat Pośrednich Kosztów Emisji, Fundusz Kolejowy, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Rządową Agencję Rezerw Strategicznych; 
• stworzeniu podstaw prawnych do przekazania skarbowych papierów wartościowych na rzecz: Narodowego Funduszu Zdrowia, uczelni publicznych, Funduszu Reprywatyzacji, PKP Polskie Linie Kolejowe Spółki Akcyjnej, ministra do spraw informatyzacji (z przeznaczeniem na wsparcie strategicznych inwestycji półprzewodnikowych) oraz przedsiębiorstw górniczych objętych systemem wsparcia.

Ustawa modyfikuje także przepisy dotyczące zasad finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Pierwsza zmiana dotyczy niepodzielonych między jednostki samorządu terytorialnego środków z rezerwy subwencji ogólnej. Ustawa stanowi, że w roku 2024 środki rezerwy subwencji ogólnej, które nie zostaną podzielone między jednostki samorządu terytorialnego w terminie do dnia 31 lipca 2024 r., zwiększą rezerwę budżetową przeznaczoną dla jednostek samorządu terytorialnego, którą dysponuje Minister Finansów. Druga z wprowadzonych zmian obejmuje korekty dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych. W roku 2024 korekta dochodów za rok 2022 z tytułu udziału w CIT nie będzie dokonywana się w odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego, które spełniają określone w ustawie warunki. Ustawa ustala także część rozwojową subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2024 w kwocie 3 231 000 tys. zł oraz modyfikuje zasady podziału tej części subwencji ogólnej.

Ustawa wprowadza zmiany w zakresie procedury przygotowania i wykonania budżetu państwa w roku 2024. Zmiany te obejmują: 

• modyfikację zasad zamieszczania w załączniku do ustawy budżetowej wydatków w ramach wspólnej polityki rolnej; 
• upoważnienie Szefa Kancelarii Prezydenta RP do dokonywania w 2024 r. przeniesień wydatków na realizację zadań dotyczących obiektów zabytkowych między działami klasyfikacji wydatków; 
• upoważnienie Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów do udzielania z budżetu państwa dotacji celowych instytucji gospodarki budżetowej Centrum Obsługi Administracji Rządowej; 
• upoważnienie ministra właściwego do spraw członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej do zlecenia Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego realizacji szkoleń dla pracowników ministerstw i urzędów centralnych oraz innych osób zaangażowanych w przygotowania do sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską prezydencji w Radzie Unii Europejskiej;
• upoważnieniu Prezesa Rady Ministrów do wydania Ministrowi Finansów polecenia utworzenia nowej rezerwy celowej i przeniesienia do niej zablokowanych wydatków.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2024 r., z wyjątkiem art. 1 i 2, które wchodzą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl