Powstanie Krajowy Rejestr Zadłużonych

23.6.2018

Co przewiduje projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych?

Rządowy projekt, przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości, zawiera między innymi kolejne rozwiązania zwiększające skuteczność ściągania alimentów. Dłużnicy alimentacyjni będą wpisywani do Krajowego Rejestru Zadłużonych – w całości jawnego i dostępnego przez internet.

Przewidziano bowiem powstanie Krajowego Rejestru Zadłużonych. Będzie on jawny, co oznacza że każdy będzie mógł m.in. zapoznać się z danymi w nim ujawnionymi za pośrednictwem internet.

Propozycja rządowa zakłada również ułatwienia w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz upadłościowym przedsiębiorców. Jest to odpowiedź na istotne problemy sądów restrukturyzacyjnych i upadłościowych, wynikające ze znacznego zwiększenia liczby spraw, dotyczących zwłaszcza upadłości konsumenckiej.

Najważniejsze propozycje w projekcie:

wprowadzano obowiązek składania w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz w postępowaniu upadłościowym przedsiębiorców wniosków oraz dokumentów drogą elektroniczną – umożliwi to automatyczne przenoszenie danych z wniosku złożonego drogą elektroniczną do repertoriów oraz wzorców postanowień sądu i sędziego-komisarza tworzonych w danej sprawie;
jako zasadę wprowadzano dokonywanie elektronicznych doręczeń, co znacznie przyspieszy komunikację uczestników postępowania z sądem;
od powyższej zasady zaproponowano wyjątek umożliwiający składanie wniosków poza systemem teleinformatycznym – pracownicy, wierzyciele alimentacyjni oraz dłużnicy będący konsumentami będą mogli składać wnioski papierowe oraz ustnie w biurze podawczym każdego sądu (tożsamość składającego będzie sprawdzał i potwierdzał pracownik sądu, a pracownik biura podawczego będzie wprowadzał dane do systemu);
akta postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych będą prowadzone
w formie elektronicznej – dostęp do nich będzie możliwy zarówno
w czytelni akt w sądzie, jak i przez stworzenie ogólnodostępnego portalu internetowego;
zrezygnowano z dokonywania obwieszczeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;
wprowadzono obowiązek składania pism na formularzach określonych w systemie teleinformatycznym, które będą miały charakter obowiązkowy dla uczestników i organów postępowania;
wprowadzono zasadę przygotowania sprawozdań okresowych oraz końcowych zawierających raporty generowane z prowadzonego w systemie teleinformatycznym, i na bieżąco aktualizowanego, spisu masy upadłości oraz spisu wierzytelności;
zaproponowano utworzenie jednego konta dla danego podmiotu, które pozwoli na komunikację z sądem w sprawach restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz rejestrowych;
w Krajowym Rejestrze Zadłużonych będą ujawniane dane osób, wobec których prowadzi się postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe oraz tych, wobec których była prowadzona bezskuteczna egzekucja.

Oczekiwane rezultaty:

wyeliminowanie publikowania ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wpłynie na zwiększenie oszczędności przedsiębiorców i obniżenie kosztów postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego dla uczestników tych postępowań (szacuje się, że będzie to ok. 3,6 mln zł rocznie);
ograniczenie o 99% liczby korespondencji wysyłanej do uczestników postępowania w formie papierowej, co wpłynie na obniżenie kosztów postępowania restrukturyzacyjnego oraz upadłościowego dla organów postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego (szacuje się, że będzie to ok. 10,8 mln zł rocznie);
skrócenie o 80% czasu od wydania orzeczenia do jego wysyłki oraz wyeliminowanie opóźnień w doręczaniu korespondencji;
ułatwienie dostępu do akt sądowych i znaczne skrócenie czasu potrzebnego na dostęp do danych zawartych w postanowieniach, zarządzeniach, dokumentach i informacjach dotyczących postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych (w tym dostęp dla osób z ograniczoną możliwością przemieszczania się lub wymagających zwiększonej elastyczności czasu pracy – np. opiekujących się bliskimi wymagającymi stałej lub zwiększonej opieki bądź osób z niepełnosprawnościami).

Zaproponowane rozwiązania będą wsparciem w przeprowadzaniu restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika i pomogą zapobiec jego likwidacji. Zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika oznacza utrzymanie miejsc pracy oraz – co do zasady – możliwość nieprzerwanego realizowania kontraktów.

Dłużnicy alimentacyjni w nowym rejestrze

Ministerstwo Sprawiedliwości konsekwentnie staje w obronie dzieci, których rodzice odmawiają wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego. Spektakularny efekt przynoszą wprowadzone w zeszłym roku zmiany, polegające na restrykcyjnym egzekwowaniu obowiązku alimentacyjnego i karaniu unikających płacenia alimentów. Wprowadziliśmy jasne zasady. Każdego, kto zalega z alimentami na kwotę równą lub przewyższającą trzymiesięczne zobowiązania, może spotkać kara od grzywny do roku więzienia. Ci, którzy zalegają ze zobowiązaniami, są wzywani przez prokuraturę i pouczani o konsekwencjach. Unikają ich, jeśli spłacają zaległości.

Przygotowana została też reforma prawa rodzinnego, która zakłada przyznawanie w kilka dni alimentów natychmiastowych. Przewiduje maksymalne uproszczenie formalności. Rodzice ubiegający się o alimenty na dzieci będą mogli składać pozew na gotowym formularzu dostępnym w internecie, bez konieczności ponoszenia wydatków na prawników.

Rządowy projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ) to kolejny ważny krok w zwiększaniu skuteczności ściągania alimentów. Rejestr ten zastąpi obecnie obowiązujące, nieskuteczne rozwiązania. Dziś rodzice, którzy nie wywiązują się z obowiązku alimentacyjnego trafiają do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych (RDN) stanowiącego część Krajowego Rejestru Sądowego. Wpisywani są tu jednak tylko dłużnicy, co do których egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna w odniesieniu do zaległości alimentacyjnych za okres dłuższy niż 6 miesięcy, a dostęp do RDN nie jest wystarczająco prosty i szybki. Dlatego wpis do tego rejestru nie zwiększał ściągalności alimentów. Potwierdziła to ankieta przeprowadzona wśród urzędników samorządowych, odpowiedzialnych za postępowania wobec dłużników alimentacyjnych. 85 proc. respondentów oceniło, że RDN nie jest skutecznym sposobem dyscyplinowania dłużników.

Dlatego od 1 lutego 2019 r. dotychczasowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych ma zostać zastąpiony przez w pełni nowoczesny, całkowicie jawny i powszechnie dostępny Krajowy Rejestr Zadłużonych.

Motywacja do spłaty

Krajowy Rejestr Zadłużonych stanie się istotnym elementem wzmacniającym egzekucję świadczeń alimentacyjnych. Będą w nim ujawniane informacje o osobach, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych (lub należności budżetu państwa np. z tytułu świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego), a zaległość jest dłuższa niż trzy miesiące.

Wpis do rejestru ma zmotywować dłużnika do wywiązywania się ze swych obowiązków. Dopingujący powinien być sam fakt publicznej informacji o niewywiązywaniu się z powinności wobec własnego dziecka. Umieszczony w KRZ dłużnik musi też liczyć się z takimi konsekwencjami, jak utrudnienie lub uniemożliwienie otrzymania kredytu i zakupu na raty, czy obniżenie wiarygodności w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.

Projektowane rozwiązanie zakłada, że dane o dłużnikach alimentacyjnych będą zamieszczane w rejestrze przez komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne, a w przypadku gdy komornik nie prowadzi postępowania egzekucyjnego, informacje zamieszcza organ, który wypłacił świadczenia przyznawane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów. Dane o osobach zalegających ze spłatą świadczeń alimentacyjnych automatycznie przestaną być ujawniane po siedmiu latach od ukończenia postępowania egzekucyjnego lub spłaty całej należności.

Ułatwienia dla przedsiębiorców

Publikowanie danych o dłużnikach alimentacyjnych to tylko część planowanych funkcji Krajowego Rejestru Zadłużonych. Mają być w nim również ujawniane m.in. firmy znajdujące się w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym, osoby objęte upadłością konsumencką, dłużnicy z umorzonym postępowaniem egzekucyjnym. Będą tu również zamieszczane orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej.

KRZ będzie więc obejmował dane, związane z brakiem wypłacalności lub zagrożeniem niewypłacalnością, istotne dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Nastąpi cyfryzacja postępowania upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego. Wnioski i dokumenty będą składane drogą elektroniczną, co znacznie usprawni te postępowania, a także komunikację ich uczestników z sądem. Składanie wniosków elektronicznych będzie obowiązkowe tylko dla firm, a m.in. dłużnicy w upadłości konsumenckiej, będą mogli nadal składać wnioski na papierze lub ustnie w biurze podawczym każdego sądu.

Akta cyfrowe

Akta postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych będą prowadzone w formie elektronicznej – dostęp do nich będzie możliwy zarówno w czytelni akt w sądzie, jak i przez stworzenie ogólnodostępnego portalu internetowego. Ważnym ułatwieniem będzie również rezygnacja z dotychczasowego publikowania ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, związanych z upadłością i restrukturyzacją, co wiąże się dziś z kosztami dla przedsiębiorców.

Zaproponowane rozwiązania będą wsparciem w przeprowadzaniu naprawy zadłużonego przedsiębiorstwa i pomogą zapobiec jego likwidacji. A to oznacza zazwyczaj możliwość nieprzerwanego realizowania kontraktów i utrzymania miejsc pracy.

Integracja z rejestrami UE

Nowe rozwiązania pozwolą włączyć Polskę do planowanego systemu łączącego rejestry upadłości krajów Unii Europejskiej. Na system ten będą składać się poszczególne rejestry upadłości oraz europejski portal „e-Sprawiedliwość”, pełniący rolą centralnego elektronicznego punktu dostępu do informacji. System będzie oferował funkcję wyszukiwania we wszystkich językach urzędowych UE.

Kiedy można spodziewać się wejścia w życie nowych przepisów?

Projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych jest teraz w Sejmie.

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 lutego 2019 r., z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl