Jak będą wybierani dyrektorzy instytucji kultury?

Nowelizacja ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej reguluje m.in. tryb przeprowadzania konkursów na stanowiska dyrektorów w samorządowych instytucjach kultury.

Co przewiduje ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej?

Celem ustawy jest nowelizacja ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w zakresie dotyczącym prowadzenia konkursów wyłaniających kandydatów na stanowisko dyrektora instytucji kultury oraz przekształcenia w państwowe instytucje kultury dwóch instytutów badawczych – Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu oraz Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie.

W zakresie dotyczącym przeprowadzenia konkursów wyłaniających kandydatów na stanowisko dyrektora instytucji kultury ustawa wprowadziła następujące zmiany:

1. dodano przepis, zgodnie z którym, w terminie 7 dni od dnia powołania dyrektora instytucji kultury, program działania instytucji kultury, organizator lub instytucja kultury poda do publicznej wiadomości, w celu zwiększenia transparentności procedury konkursowej i zapewnienia weryfikowalności działań podejmowanych przez dyrektora instytucji obejmującego stanowisko;
2. dodano przepis określający minimalną treść wydawanego przez organizatora ogłoszenia o konkursie, w celu ujednolicenia praktyk w tym zakresie, a także lepszego uregulowania relacji między organizatorem konkursu a jego uczestnikami, mającymi zagwarantowany dostęp do podstawowych informacji na temat instytucji, co ma umożliwić przygotowanie bardziej szczegółowych i adekwatnych ofert konkursowych;
3. określono zadania komisji konkursowej i zakres obsługi tej komisji przez organizatora konkursu;
4. zmodyfikowano przepis zawierający upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia w sprawie konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury, przez wprowadzenie ograniczenia zakresu podmiotowego regulacji dotyczących sformalizowanych procedur wyłaniania kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury do tych, dla których konkurs jest obligatoryjny;
5. określono przesłanki wyłączenia z udziału w pracach komisji konkursowej ze względu na naruszenie zasady bezstronności i na konflikt interesów członków komisji;
6. dodano przepis, zgodnie z którym, jeżeli w ofercie zwierającej wszystkie informacje i dokumenty określone w ogłoszeniu o konkursie komisja konkursowa stwierdzi uchybienia lub braki, w szczególności dotyczące braku podpisu, braku oznaczenia stron dokumentów, wyznacza osobie, która złożyła ofertę, termin na usunięcie uchybień lub uzupełnienie braków.
7. dodano regulację, zgodnie z którą można uznać konkurs za nierozstrzygnięty tylko wówczas, gdy komisja konkursowa stwierdzi, że żadna oferta nie spełnia warunków określonych w ogłoszeniu o konkursie lub że żaden z uczestników dopuszczonych do udziału w konkursie nie spełnia kryteriów oceny ustalonych przez komisję konkursową w stosunku do uczestników konkursu;
8. nałożono na organizatora konkursu obowiązek przedstawienia kandydatowi wyłonionemu w konkursie warunków organizacyjno–finansowych instytucji kultury.      

W przepisach przejściowych ustawy wprowadzono regulację, która dotyczy przekształcenia dwóch instytutów badawczych – Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu oraz Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie w instytucje kultury. Regulacja taka stanowi wyjątek od zasad przewidzianych w regulacjach ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych. W uzasadnieniu do ustawy wskazano, że konieczność wprowadzenia przepisów dotyczących możliwości przekształcenia w państwowe instytucje kultury ww. instytutów badawczych o profilu humanistycznym wynika z potrzeby zapewnienia możliwości zachowania ich dorobku naukowego i kontynuowania działalności na zasadach niekomercyjnych. Podmioty te działając obecnie na podstawie ustawy o instytutach badawczych funkcjonują na zasadach dotyczących finasowania działalności instytutów badawczych, które z kolei bazują na przychodach z komercjalizacji wyników badań oraz z pozyskanych grantów badawczych. Tymczasem w obszarze badań humanistycznych trudno o komercjalizację wyników badań w takim stopniu, jak ma to miejsce w przypadku instytutów badawczych prowadzących badania znajdujące zastosowanie np. w przemyśle. Sytuacja ekonomiczna ww. dwóch instytutów badawczych jest obecnie bardzo trudna, a w przyszłości może być przyczyną zagrożenia ich istnienia. Z uwagi na powyższe, wprowadzono do ustawy mechanizm prawny umożliwiający przekształcenie tych instytutów w państwowe instytucje kultury.

Przekształcenie  Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu oraz Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie w instytucje kultury będzie mogło nastąpić po złożeniu wniosku w tej sprawie do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przez dyrektora lub radę naukową dane instytutu badawczego. Przekształcenie nastąpi w drodze zarządzenia ministra, a mienie i zobowiązania przekształcanego podmiotu przejdą na utworzoną w wyniku przekształcenia państwową instytucję kultury, z dniem wpisania jej do rejestru instytucji kultury. Organizatorem powstałej w wyniku przekształcenia państwowej instytucji kultury będzie minister.

Kiedy zmiany zaczną obowiązywać?

Ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu dotyczącego przekształcenia Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu oraz Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie w instytucje kultury, który wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl