Nowe usługi społeczne

W dniu 24 sierpnia 2023 r. w Dzienniku Ustaw RP, opublikowana została ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja wprowadza do systemu pomocy społecznej nowe usługi społeczne, tj.: usługi opiekuńcze świadczone w formie usług sąsiedzkich oraz pobyty krótkoterminowe w domach pomocy społecznej w formie pobytów całodobowych i dziennych. Nowością jest również to, iż osoby kończące pobyt w placówkach penitencjarnych będę mogły korzystać ze świadczenia pracy socjalnej, w okresie 3 m-cy przed zakończeniem odbywania kary pozbawienia wolności. 

Ponadto nowe przepisy reformują mieszkalnictwo chronione, powołując w jego miejsce mieszkania treningowe lub wspomagane. Zmiany obejmują również wzmocnienie ochrony prawnej pracowników socjalnych oraz wprowadzają w dps oraz placówkach zapewniających całodobowa opiekę obowiązek prowadzenia rejestru zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych.

Co przewiduje ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw? 

Głównym celem ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw jest wprowadzenie do ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej zmian w zakresie mieszkań treningowych i wspomaganych. W wyniku nowelizacji obecne „mieszkania chronione” zostaną zastąpione dwoma nowymi formami wsparcia „mieszkaniami treningowymi i wspomaganymi”. Będą one oferowały wsparcie dla osoby pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność, chorobę, potrzebuje wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, ale nie wymaga usług całodobowej opieki, w szczególności przy zaburzeniach psychicznych, bezdomności, zakończeniu pobytu w pieczy zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy. W „mieszkaniu treningowym” będą świadczone usługi bytowe, praca oraz nauka lub utrwalania niezależności, sprawności w zakresie samoobsługi, pełnienia ról społecznych w integracji ze społecznością lokalną, w celu umożliwienia prowadzenia niezależnego życia. W „mieszkaniu wspomaganym” świadczone będą usługi bytowe, praca socjalna oraz pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu i realizacji kontaktów społecznych, w celu utrzymania lub rozwijania niezależności osoby na poziomie jej psychofizycznych możliwości. W ustawie zrezygnowano z przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego przy kwalifikowaniu do mieszkań treningowych i wspomaganych. Ustawa zakłada, że objęcie wsparciem w formie pobytu w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym poprzedzać będzie zawarcie kontraktu mieszkaniowego. Na wojewodę nałożony został obowiązek prowadzenia rejestru mieszkań treningowych i wspomaganych prowadzonych przez gminę i powiat lub na ich zlecenie, znajdujących się na terenie danego województwa. Wojewoda na bieżąco będzie aktualizował zgłoszone dane w rejestrze. Rejestr będzie jawny – dane udostępniane będą na stronie internetowej urzędu wojewódzkiego. Ustawa w zakresie zmian dotyczących mieszkań treningowych lub wspomaganych zawiera szereg przepisów przejściowych mających na celu przekształcenie dotychczasowych mieszkań chronionych w mieszkania treningowe oraz wspomagane.

Ustawa doprecyzowuje również regulacje dotyczące usług sąsiedzkich, jako formy realizacji usług opiekuńczych. Nowa usługa ma zaspokoić potrzeby osób, które wymagają wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, np. poprzez zrobienie zakupów, przyniesienia opału, przygotowanie posiłku, a które nie musi być realizowane przez specjalistyczną kadrę.
Ich organizatorem będzie gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby korzystającej z tej formy pomocy.

Ustawa wprowadza do ustawy o pomocy społecznej usługi wsparcia krótkoterminowego świadczone w formie opieki całodobowej lub dziennej przez dom pomocy społecznej, które mogą być przyznane osobie, która ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymaga doraźnej pomocy w formie pobytu całodobowego lub w formie dziennej, ze względu na czasowe ograniczenie możliwości zapewnienia właściwego wsparcia w miejscu zamieszkania przez osoby na co dzień sprawujące opiekę nad tą osobą. W ustawie zawarte zostały ograniczenia, na podstawie których osoba może korzystać z usług wsparcia krótkoterminowego w danym roku kalendarzowym zarówno w formie pobytu całodobowego, jak i w formie dziennej, jednak łącznie dla obydwu form nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym.

W wyniku nowelizacji podwyższone zostaną kwoty kryterium dochodowego branego pod uwagę do ustalania wysokości zasiłku stałego ze 100% kryterium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą na 130%  kryterium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą oraz ze 100% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie do 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Ustawa podwyższa również minimalną wysokości zasiłku stałego z 30 zł do 100 zł.

W ustawie wprowadza się także regulację obligującą kierowników lub dyrektorów domów pomocy społecznej oraz podmioty prowadzące placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku do prowadzenia rejestru zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych, związanych z zagrożeniem życia lub zdrowia mieszkańców domów pomocy społecznej lub placówek.

Ustawa wprowadzona także zmiany w zakresie udzielania zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej i placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym oraz osobom w podeszłym wieku po uprzednim cofnięciu zezwolenia. Podmiotowi, któremu cofnięto zezwolenie, będzie wydawana ponowna decyzja na czas określony – 1 roku.

Zastąpienie nazwy „mieszkanie chronione” nazwą „mieszkanie treningowe” i „wspomagane”, spowodowało konieczność zmiany w innych aktach prawnych, w których zawarto to określenie. Tym samym w ustawie wprowadzono zmiany do 6 ustaw: ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych, ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości, ustawy z dnia 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz ustawy z dnia 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku.

Kiedy nowelizacja wchodzi w życie?

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 listopada 2023 r.

Wyjątek stanowią przepisy dotyczące rejestru zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych oraz zmiana wysokości maksymalnej zasiłku stałego, które to zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl