Nowelizacja ustawy dotyczącej Instrumentu Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia

Czemu ma służyć nowelizacja ustawy dotyczącej Instrumentu Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia (IOWISZ)?

Celem ustawy z dnia 12 kwietnia  2018 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw jest zapewnienie efektywności wydatkowania środków publicznych i racjonalizacja nakładów na inwestycje w ochronie zdrowia poprzez poszerzenie zakresu działalności podmiotów leczniczych, które mogą ubiegać się o wydanie opinii o celowości inwestycji.

Przedmiotowa nowelizacja wynika z blisko rocznego doświadczenia w stosowaniu przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej w obszarze opiniowania celowości przewidywanej inwestycji i dedykowanego tej ocenie narzędzia w postaci Instrumentu Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia (IOWISZ). 

Zmiany wychodzą naprzeciw postulatom podmiotów wnioskujących oraz opiniujących wnioski o wydanie opinii o celowości inwestycji i są przejawem działań racjonalizatorskich wynikających z praktycznego stosowania IOWISZ czyli Instrumentu Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Sektorze Zdrowia.

W latach 2016-2018 złożono łącznie 1426 wniosków (w tym 213 do ministra zdrowia, a 1213 do wojewodów). Odrzuconych zostało 424 wnioski, w tym 75 przez ministra zdrowia. Wydano łącznie 978 opinii (w tym 134 przez ministra zdrowia). Przy tym 833 były to opinie pozytywne. Minister zdrowia wydał 100 pozytywnych opinii. Złożono łącznie 84 protesty, w wyniku których wydano 42 pozytywne i 24 negatywne opinie.

Jak zaznaczyła wiceminister Katarzyna Głowala: „Komisja Europejska bardzo pozytywnie odniosła się do tego instrumentu – przypomnę – dostaliśmy pieniądze ze środków europejskich. Komisja chciała od nas narzędzia, które przyczyni się do efektywniejszego wydatkowania środków publicznych […]”. Ponadto zmiany „stanowią odpowiedź na to, co usłyszeliśmy podczas spotkań w terenie z jednostkami samorządu terytorialnego, i jest tylko i wyłącznie doprecyzowaniem, uporządkowaniem pewnego stanu rzeczy, który już funkcjonuje” - podkreśliła wiceminister Katarzyna Głowala.

Najważniejsze zmiany w zakresie podmiotowym

Opinię o celowości inwestycji wydaje się na wniosek:

Nowelizacja zakłada rozszerzenie zakresu podmiotowego możliwości składania wniosku. Zmiana ta przyczyni się do uniknięcia możliwych sytuacji konieczności faktycznego utworzenia podmiotu leczniczego, aby ten mógł ubiegać się o wydanie opinii (tj. bez możliwości złożenia wniosku wcześniej przez podmiot tworzący, który dopiero zamierzałby podmiot leczniczy utworzyć).

Najważniejsze zmiany w zakresie przedmiotowym

Nowelizacja zakłada także rozszerzenie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, wobec których istnieje możliwość złożenia wniosku; zmiana ta ma na celu zapewnienie szerszego dostępu do opiniowania celowości inwestycji dla podmiotów leczniczych. Dotychczas obszar ten był ograniczony do wykonywania działalności leczniczej z zakresu leczenia szpitalnego, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz podstawowej opieki zdrowotnej (dotyczy art. 95d ust. 1 ustawy nowelizowanej),

Ustawa rozszerza więc zakres świadczeń opieki zdrowotnej, wobec których istnieje możliwość złożenia wniosku, determinujący możliwość ubiegania się o wydanie opinii o celowości przewidywanej inwestycji. Nowe brzmienie ustawy przewiduje obowiązek wydania przez wojewodę albo ministra właściwego do spraw zdrowia opinii o celowości inwestycji polegającej na utworzeniu na obszarze województwa nowego podmiotu leczniczego, nowych jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego podmiotu leczniczego czy innej inwestycji dotyczącej wykonywania działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Taka redakcja przepisu znosi nie tylko ograniczenie zakresu wykonywanej działalności leczniczej, ale również limity kwot i warunek ubiegania się o dofinansowanie ze środków europejskich.

Nowelizacja umożliwia uzyskanie fakultatywnej opinii niezależnie od wartości inwestycji we wszystkich przypadkach (dotychczas o opinię niezależnie od wartości inwestycji można było się ubiegać wyłącznie na potrzeby starania się przez wnioskodawcę o środki europejskie).

Opinia o celowości inwestycji nadal będzie wydawana dla inwestycji polegającej na utworzeniu na obszarze województwa nowego podmiotu leczniczego, nowych jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego podmiotu leczniczego bądź innej inwestycji dotyczącej wykonywania działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, przy czym wniosek o wydanie opinii dotyczy inwestycji, której części tworzą komplementarną całość i są niezbędne do prawidłowego udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w objętych wnioskiem dziedzinach medycyny.

Zdefiniowano „inną inwestycję” poprzez wskazanie na czym konkretnie mają polegać inwestycje, które mogą być objęte opiniowaniem – przez zastosowanie dynamicznego odesłania do definicji zawartych w ustawie z dnia 7 lutego 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2017 r. poz. 1332, z późn. zm.). Zatem przez inną inwestycję rozumie się roboty budowlane w rozumieniu (…) ustawy (…) Prawo budowlane lub wyposażenie zakładu leczniczego podmiotu leczniczego, jeżeli działania te stanowią główny cel tej inwestycji. Zmiana ta ma na celu uniknięcie wątpliwości interpretacyjnych.

Doprecyzowano, że zmiana adresu miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych lub połączenie, podział albo przekształcenie spółek, w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, stanowiące podstawę zmiany wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 100 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, nie stanowi inwestycji, o której mowa w ust. 1, jeżeli jej głównym celem nie była budowa, przebudowa, rozbudowa obiektu lub wyposażenie podmiotu wykonującego działalność leczniczą i nie wpływa na zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej.

Ponadto w nowelizacji:

1. ukonstytuowano drugi – obok dotychczasowego – formularz IOWISZ dedykowany wyłącznie inwestycjom o charakterze odtworzeniowym (tzn. pozostającym bez wpływu na zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej); w nowym przepisie zawarto upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia, które w szczególności określi wzór, a więc i treść takiego formularza, algorytm wyliczania całkowitego wyniku punktowego umożliwiającego uzyskanie opinii pozytywnej, jak również minimalną liczbę punktów wymaganych do uzyskania opinii;
2. wprowadzono zróżnicowanie wysokości opłat za złożenie wniosku w zależności od tego, czy inwestycja, której dotyczy wniosek ma mieć charakter złożony (wieloprofilowy), czy nie;
3. wprowadzono mechanizm autokontroli - umożliwienie wojewodzie - w przypadku wniesienia protestu w sprawie wydanej przez niego opinii – zapoznania się z treścią protestu i ewentualnego dokonania zmiany pierwotnie wydanej opinii (w zakresie oceny poszczególnych kryteriów, czy uzasadnienia – jeżeli dotyczy), ale tylko w przypadku zmiany o charakterze pozytywnym dla składającego protest, co z kolei wyłączy konieczność przekazania protestu ministrowi.

Z obowiązku opiniowania wyłączono inwestycje podmiotów leczniczych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych o wartości do 1 mln zł oraz – bez względu na jej wartość – realizowane na potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa. Katalog podmiotów, w odniesieniu do których nie wydaje się opinii, rozszerzono o podmiot leczniczy prowadzony w formie jednostki budżetowej lub jednostki wojskowej.

Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać?

Ustawa wejdzie w życie 13 lipca 2018 r.

Zob. też: Proponowane zmiany dot. inwestycji w ochronie zdrowia