Pobór opłaty elektronicznej za przejazd po drogach w rękach KAS

Od 1 lipca 2020 r. Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) przejmie od Głównego Inspektora Transportu Drogowego (GITD) pobór opłaty elektronicznej za przejazd pojazdem ciężkim (powyżej 3,5 tony) po płatnych drogach krajowych oraz pobór opłaty za autostrady na wyznaczonych odcinkach A2 i A4. Prezydent podpisał 16 czerwca 2020 r. nowelizację ustawy o drogach publicznych. Dotychczasowy system poboru opłat zostanie wygaszony do końca lipca 2021 r. Zastąpi go nowy, oparty na geolokalizacji. Będzie on wygodny dla kierowców oraz przewoźników i nie będzie generował po ich stronie niepotrzebnych obowiązków i kosztów.

Przepisy nowelizacji zakładają m.in. oparcie poboru opłat za przejazd płatnymi odcinkami dróg publicznych na pozycjonowaniu satelitarnym i wykorzystanie do tego celu aplikacji mobilnej zamiast osobnych urządzeń wykorzystujących komunikację drogą radiową.

- „Głównym celem zmiany jest zagwarantowanie nowoczesnego i efektywnego sposobu poboru opłat od przewoźników drogowych. Nowe przepisy umożliwiają płynne przejście z obecnego systemu do bardziej nowoczesnego rozwiązania. Wdrożony zostanie nowy system, oparty na geolokalizacji, którą już wykorzystujemy w monitorowaniu SENT. Ułatwi to pobór opłat i ograniczy koszty ponoszone przez użytkowników dróg oraz przez administrację” – wyjaśnia szefowa Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska.

W 2020 r. bez zmian

Zmiana ustawy nie wpłynie na sytuację kierowców korzystających z dróg płatnych. Krajowy System Poboru Opłat wraz z urządzeniami pokładowymi OBU dedykowanymi do tego celu będzie funkcjonował na dotychczasowych zasadach. Zmianie nie ulegnie również sposób wnoszenia opłaty za przejazd autostradą.

Nowy system poboru opłat w 2021 r.

Nowelizacja ustawy przewiduje powstanie nowego systemu informatycznego opartego na technologii pozycjonowania satelitarnego, która zastąpi obecnie stosowaną technologię DSRC. Pozwoli to na wykorzystywanie do poboru opłaty elektronicznej telefonów komórkowych, nawigacji satelitarnych, czy systemów/urządzeń fabrycznie montowanych w pojazdach. To zamiast zakupu kosztownych dedykowanych urządzeń pokładowych służących wyłącznie do poboru tej opłaty.

W sytuacji, gdy korzystający z dróg publicznych nie będzie posiadał takich systemów czy urządzeń służących do pozycjonowania satelitarnego, do uiszczenia opłaty elektronicznej będzie można wykorzystać telefon komórkowy (smartfon) z zainstalowaną bezpłatną aplikacją mobilną, dostarczoną przez KAS.

Podobne zastosowanie aplikacji mobilnej instalowanej na telefon komórkowy, jak również systemów wykorzystujących technologie pozycjonowania satelitarnego służących do zarządzania flotami pojazdów przez profesjonalnych przewoźników (zewnętrzne systemy lokalizacyjne tzw. ZSL), ma miejsce w systemie monitorowania przewozu i obrotu SENT, gdzie użytkownikom zagwarantowano możliwość wyboru urządzeń służących do przekazywania danych geolokalizacyjnych.

Proces obsługi nowych rozwiązań będzie w pełni elektroniczny, a obowiązki rejestracyjne korzystających z dróg publicznych zostaną ograniczone, również dzięki wykorzystaniu danych będących w posiadaniu administracji (w Centralnej Ewidencji Pojazdów).

Co zakłada ustawa z dnia 6 maja 2020 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw? 

Ustawa ma zapewnić w pełni elektroniczny proces obsługi korzystających z dróg krajowych. Zakłada, że system poboru będzie oparty na technologii pozycjonowania satelitarnego, a nie – jak obecnie – na systemie radiowym. Umożliwi to korzystającym z dróg publicznych wybór urządzeń (smartfon, tablet, urządzenia pokładowe zamontowane w pojeździe) służących do przekazywania danych geolokalizacyjnych do systemu poboru opłat wykorzystujące technologię pozycjonowania satelitarnego i transmisji danych. 

Dzięki nowelizacji mają też zostać ograniczone koszty ponoszone przez korzystających z dróg publicznych. Nie trzeba już będzie kupować specjalnych urządzeń z obecnie działającym systemem radiowym, ale można będzie używać już funkcjonujących urządzeń wykorzystujących technologię pozycjonowania satelitarnego. 

Nowelizacja ma ponadto umożliwić wykorzystywanie bezpłatnej aplikacji mobilnej do uiszczania opłaty elektronicznej, rozszerzenie zakresu usług o obsługę uiszczania opłaty elektronicznej przedsiębiorcom świadczącym usługi w zakresie systemów geolokalizacyjnych dla przedsiębiorstw transportowych.

Celem nowelizacji jest zmiana dotychczasowego systemu poboru opłaty elektronicznej za przejazd po drogach krajowych.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej przejmie od Głównego Inspektora Transportu Drogowego kompetencję do poboru opłaty elektronicznej za przejazd po drogach krajowych oraz opłaty za przejazd autostradą a także utworzy System Poboru Opłaty Elektronicznej KAS, służący poborowi tych opłat.

Minister właściwy do spraw transportu, realizując politykę państwa w zakresie opłaty elektronicznej i opłaty za przejazd autostradą, będzie:

1. określał kierunki rozwoju sieci dróg objętych poborem opłaty elektronicznej oraz opłaty za przejazd autostradą;
2. prowadził analizy kierunków rozwoju sieci drogowej, stawek opłaty elektronicznej na poszczególnych drogach lub ich odcinkach, oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej, mając na względzie politykę transportową państwa;
3. prowadził działalność analityczną i prognostyczną dotyczącą zjawisk występujących w obszarze natężenia ruchu drogowego na podstawie danych z systemu opłat oraz działania i rozwoju systemów poboru i kontroli prawidłowości uiszczenia opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej stosowanych w Rzeczypospolitej Polskiej i na świecie;
4. realizował lub koordynował współpracę z innymi państwami oraz międzynarodowymi organami, organizacjami i instytucjami w zakresie opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej;
5. przekazywał do Komisji Europejskiej informacje i dane dotyczące elektronicznego systemu poboru opłaty elektronicznej.

Opłatę elektroniczną pobierał będzie Szef Krajowej Administracji Skarbowej za pomocą systemu teleinformatycznego, zwanego „Systemem Poboru Opłaty Elektronicznej KAS”. Świadczenie usług z zakresu projektowania, budowy, rozwoju, wdrożenia, utrzymania lub wsparcia urządzeń i elementów Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS oraz kontroli prawidłowości uiszczenia tej opłaty, będzie mogło być realizowane przez jednostki sektora finansów publicznych, państwowe jednostki organizacyjne albo kontrolowane przez takie jednostki osoby prawne utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym (Podmioty Wyznaczone). Umowę o świadczenie usług przez Podmiot Wyznaczony zawierał będzie minister właściwy do spraw finansów publicznych. Na potrzeby poboru opłaty elektronicznej za pomocą Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS będą stosowane urządzenia mobilne, zewnętrzne systemy lokalizacyjne oraz urządzenia pokładowe, wykorzystujące technologie pozycjonowania satelitarnego i transmisji danych. W celu poboru opłaty elektronicznej urządzenia pokładowe mogą być zapewniane przez Szefa KAS, w przypadku niewystarczającej ich dostępności. Dane geolokalizacyjne niezbędne do poboru opłaty elektronicznej, przekazywane z takich urządzeń do Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS, mają obejmować współrzędne geograficzne dotyczące położenia pojazdu samochodowego, jego prędkość, datę i godzinę pozyskania tych współrzędnych, azymut środka transportu i błąd przekazywania danych satelitarnych.

Szef KAS udostępniał będzie nieodpłatne oprogramowanie przeznaczone do instalacji na urządzeniu mobilnym służącym do poboru opłaty elektronicznej. Kierujący pojazdem samochodowym wyposażonym w urządzenie mobilne albo urządzenie pokładowe będzie obowiązany zapewnić działanie tych urządzeń. Kierujący pojazdem samochodowym odmówi przejazdu w przypadku, gdy właściciel, posiadacz albo użytkownik pojazdu, nie wyposażył pojazdu w prawidłowo funkcjonujący zewnętrzny system lokalizacyjny, albo prawidłowo funkcjonujące urządzenie pokładowe albo urządzenie mobilne wraz z oprogramowaniem, zapewniające przekazywanie tych danych. Właściciel, posiadacz albo użytkownik pojazdu będą obowiązani wyposażyć pojazd samochodowy w prawidłowo funkcjonujący zewnętrzny system lokalizacyjny, urządzenie pokładowe albo urządzenie mobilne wraz z oprogramowaniem i zapewnić przekazywanie aktualnych danych geolokalizacyjnych z tego urządzenia przez okres przejazdu po drogach, oraz dokonać rejestracji w rejestrze uiszczających opłatę elektroniczną.

Właściciel, posiadacz albo użytkownik pojazdu dokonując rejestracji, będzie obowiązany podać:

1. imię i nazwisko lub nazwę właściciela, posiadacza albo użytkownika pojazdu, adres zamieszkania lub adres jego siedziby;
2. numer PESEL, numer identyfikacji podatkowej albo inny numer identyfikacyjny używany w państwie zamieszkania lub siedziby albo numer, za pomocą którego właściciel, posiadacz albo użytkownik pojazdu jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej, a jeżeli nie został nadany, nazwę i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby fizycznej niewykonującej działalności gospodarczej będącej właścicielem, posiadaczem albo użytkownikiem pojazdu oraz nazwę państwa, które ten dokument wydało;
3. dane pojazdu samochodowego, w szczególności numer rejestracyjny, markę, model, rok produkcji, pojemność skokową silnika i maksymalną moc netto silnika oraz numer VIN.

Dane te będą przechowywane przez 12 miesięcy, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym właściciel, posiadacz albo użytkownik pojazdu zaprzestał przejazdu po drogach krajowych lub ich odcinkach, na których pobiera się opłatę elektroniczną, chyba że przed upływem tego terminu wszczęte zostało postępowanie administracyjne lub postępowanie w  sprawach o wkroczenia, w którym te dane są niezbędne, w takim przypadku dane te będą przechowywane do czasu zakończenia postępowania.

Za niewykonanie obowiązku rejestracji w rejestrze uiszczających opłatę elektroniczną lub za podanie danych niezgodnych ze stanem faktycznym wymierzana będzie kara w wysokości od 500 do 1500 zł.

Nowelizacja wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2020 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl