Podmioty sektora finansowego sprawdzą niekaralność swych pracowników

Ustawa określająca zasady pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się i zatrudnionych na niektórych stanowiskach w podmiotach sektora finansowego na terenie RP, bez względu na formę zatrudnienia, stwarza podstawy umożliwiające ochronę własności podmiotów sektora finansowego oraz ich klientów, dzięki czemu wzrośnie bezpieczeństwo obrotu. Pracodawca będący podmiotem sektora finansowego będzie miał prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie oraz od osoby zatrudnionej na określonych w projekcie stanowiskach pracy podania informacji nt. ewentualnego skazania prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwa.

Jaki jest cel nowej ustawy?

Celem ustawy z dnia 12 kwietnia 2018 r. o zasadach pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się o zatrudnienie i osób zatrudnionych w podmiotach sektora finansowego jest wprowadzenie mechanizmu prawnego umożliwiającego pracodawcom świadczącym usługi na rynku finansowym, weryfikację osób zatrudnionych na stanowiskach związanych ze szczególną odpowiedzialnością oraz ubiegających się o zatrudnienie na takich stanowiskach, pod kątem ich karalności za niektóre kategorie przestępstw.

Ustawa ma służyć ochronie i bezpieczeństwu sektora finansowego, a także bezpieczeństwu klientów. Wychodzi też naprzeciw oczekiwaniom pracodawców z sektora finansowego (banki, SKOK, zakłady ubezpieczeń) i podmiotów działających na ich rzecz (outsourcerzy, agenci). Nowe przepisy powinny także wspomóc konkurencyjność polskich firm z tej branży. Ustawa obejmie także Narodowy Bank Polski, Komisję Nadzoru Finansowego, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny i Biuro Rzecznika Finansowego.

W obecnym stanie prawnym pracodawca może żądać informacji o niekaralności od osób ubiegających się o zatrudnienie tylko wówczas, gdy wymóg niekaralności wynika z odrębnych przepisów. Informacja w przedmiocie karalności aktualnego lub przyszłego pracownika ma w przypadku niektórych przedsiębiorców działających na rynku usług finansowych bardzo istotne znaczenie, przede wszystkim z punktu widzenia istniejących ryzyk związanych z tą działalnością, jak również z punktu widzenia ochrony interesów uczestników rynku, w tym przede wszystkim klientów podmiotów sektora finansowego, przed nieuczciwymi praktykami.

Co przewidziano w nowych przepisach?

Podmioty sektora finansowego i instytucje państwowe zajmujące się tym rynkiem będą miały prawo do sprawdzenia, czy ich obecni lub przyszli pracownicy nie byli karani za określone typy przestępstw. Dotychczas brakowało do tego podstaw prawnych. 

Ustawa określa katalog podmiotów sektora finansowego, uprawnionych do weryfikacji karalności osób ubiegających się o zatrudnienie oraz już zatrudnionych.

Podmiot sektora finansowego będzie mógł żądać informacji o niekaralności od osoby ubiegającej się o zatrudnienie albo zatrudnionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stanowisku związanym z:

• zarządzaniem mieniem tego podmiotu lub osób trzecich,
• dostępem do informacji prawnie chronionych,
• podejmowaniem decyzji obarczonych wysokim ryzykiem utraty mienia tego podmiotu lub osób trzecich lub wyrządzenia innej znacznej szkody temu podmiotowi lub osobom trzecim.

Informacja o niekaralności będzie mogła dotyczyć określonych w ustawie przestępstw. Ustawa umożliwi więc sprawdzenie niekaralności osób zatrudnionych na stanowiskach związanych m.in. z zarządzaniem mieniem, dostępem do informacji wrażliwych i innych, które wiążą się z podejmowaniem decyzji obarczonych dużym ryzykiem. Pracodawca będzie mógł sprawdzić, czy dana osoba była karana za popełnienie określonych w ustawie poważnych przestępstw związanych z rynkiem finansowym. Chodzi m.in. o przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, ochronie informacji czy obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, a także niektóre przestępstwa skarbowe.

Podmiot sektora finansowego będzie mógł żądać od pracownika, zatrudnionego na stanowiskach wskazanych powyżej, informacji o niekaralności nie częściej niż raz na 12 miesięcy, a także każdorazowo w przypadku, gdy poweźmie uzasadnione podejrzenie, że osoba ta została skazana za przestępstwo, określone w katalogu ustawowym. 

Zgodnie z nową ustawą, udzielenie podmiotowi sektora finansowego informacji dotyczącej karalności nastąpi w formie oświadczenia osoby ją składającej. Podmiot sektora finansowego będzie mógł żądać udokumentowania udzielonych informacji, przez przedłożenie, na swój koszt, informacji z Krajowego Rejestru Karnego, wydanej na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym.

Tak więc, informacje o niekaralności będą udostępniane w formie oświadczenia, ale w celu udokumentowania informacji zawartych w oświadczeniu pracodawca będzie mógł zażądać przedstawienia informacji z Krajowego Rejestru Karnego (KRK). Będzie jednak w takim wypadku obowiązany do zwrotu opłaty za wydanie takiej informacji pracownikowi. W wypadku osób już zatrudnionych pracodawca będzie mógł żądać informacji o niekaralności nie częściej niż raz na 12 miesięcy. Dodatkowo uprawnienie to będzie przysługiwało w wypadku, gdy pracownik będzie przechodził na inne stanowisko, a jego nowe obowiązki będą wymagały zweryfikowania niekaralności. Możliwość sprawdzenia niekaralności pojawi się również w razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik został skazany za wymienione wyżej przestępstwo w trakcie zatrudnienia.

Nieudzielenie przez osobę ubiegającą się o zatrudnienie informacji o niekaralności lub jej nieudokumentowanie, a także udzielenie informacji potwierdzających skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwo, o którym mowa w art. 3 ust. 1, mogą stanowić przyczynę niezatrudnienia tej osoby lub niezawarcia innej umowy, na podstawie której świadczona ma być dana praca.

W przypadku osoby już zatrudnionej nieudzielenie lub nieudokumentowanie takiej informacji może stanowić przyczynę rozwiązania z tą osobą stosunku pracy za wypowiedzeniem lub rozwiązania z nią innej umowy, na podstawie której jest ona przez podmiot sektora finansowego zatrudniana.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 27 czerwca br., z wyjątkiem:

• art. 2 ust. 2 pkt 21–25 i art. 3 ust. 1 pkt 47, które wchodzą w życie z dniem 1 października 2018 r.;
• art. 3 ust. 1 pkt 48, który wchodzi w życie z dniem wejścia w życie art. 156 i art. 157 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Zob. też: Bezpieczne finanse

A.J.
Zespół e-prawnik.pl